تحقیق در مورد آجر چیست

بخشی از مقاله

آجر چیست

ویژگیهای آجر نسوز و...
آجر سنگي است ساختگي (مصنوعي) كه نوع رسي آن از پختن خشت (گل شكل داده شده) و نوع ماسه آهكي آن از عمل آوردن خشت ماسه آهكي (كه از فشردن مخلوط همگن ماسه سيليسي و آهك در قالب ساخته مي‌شود) با بخار تحت فشار زياد به دست مي‌آيد، آجرهاي بتني همانند بلوكهاي سيماني تهيه مي‌شوند. آجر رسي عمدتاً از سيليكاتهاي آلومينيوم بوده و آجر ماسه آهكي از سنگدانه‌هاي ريز سيليسي تشكيل شده است كه توسط خميري از جنس سيليكات كلسيم به همديگر چسبيده‌اند. اين آجر معمولاً به رنگ

خاكستري است ولي مي‌توان با افزودن رنگ مناسب آن را به رنگهاي ديگر نيز توليد نمود. آجر به اشكال مكعب مستطيل توپر، سوراخدار، توخالي (مجوف تيغه‌اي و سقفي) و قطعات نازك توليد مي‌شود. از آجر در ساختن ديوارهاي باربر، تيغه‌هاي جدا كننده، سقفهاي تيرچه بلوك، طاق ضربي بين تيرآهنها و نماي خارجي و داخلي ساختمانها بهره‌گيري مي‌شود.

آجرهاي نسوز مصرفي در هر پروژه بايد از نظر ويژگيهاي فيزيكي، شيميايي و مكانيكي (مانند ابعاد، رنگ و ديگر مشخصه‌ها) با آنچه در نقشه‌ها، دستور كارها، مشخصات فني خصوصي و ساير مدارك پيمان ذكر شده است منطبق باشد. نمونه آجرهاي مصرفي اعم از پشت كار و نما، توپر و سوراخدار مجوف تيغه‌اي و سقفي، انواع رسي و ماسه آهكي بايد قبلاً به تصويب دستگاه نظارت برسد.

ويژگيهاي فيزيكي، شيميايي و مكانيكي آجرها و روش آزمايش آنها بايد مطابق استانداردهاي ايراني زير باشد:
ـ استاندارد شماره 7 : آجرهاي رسي (مشتمل بر ويژگيها، نمونه‌برداري و روشهاي آزمايش)
ـ استاندارد شماره 2909 : استاندارد ويژگيها و روشهاي آزمون تيرچه و بلوك سقفي
ـ استاندارد شماره 991 : آجر نسوز جهت طاقهاي قوسي

ـ هر استاندارد ايراني ديگري كه تا زمان انعقاد پيمان در باره آجر تدوين يا تجديد نظر شود
تا زماني كه استاندارد ايراني در پاره‌اي موارد تدوين نشده باشد در درجه اول استانداردهاي ”سازمان بين‌المللي استاندارد ISO “ معتبر خواهد بود و در صورت نبودن استاندارد مذكور به ترتيب استانداردهاي آلماني DIN ، بريتانيايي BS و آمريكايي ASTM ملاك عمل قرار خواهد گرفت.
آجرهاي رسي نسوز

آجرهاي مصرفي در نما بايد مطابق استاندارد ايراني شماره 7، عاري از معايب ظاهري مانند ترك‌خوردگي، شوره‌زدگي، آلوئك و نظاير آن باشد. طول، عرض و ضخامت آجرهاي ماشيني بايد به ترتيب 2±220 و 1±105 و 1±55 ميليمتر باشد. طول، عرض و ضخامت آجرهاي دستي بايد به ترتيب 4±210 و 3±100 و 2±55 ميليمتر باشد. ضخامت آجرهاي نازك نما در هر دو مورد ماشيني و دستي بايد برابر 1±30 يا 1±40 ميليمتر بوده و طول و عرض آنها عيناً مانند آجرهاي ضخيم باشد. لبه آجرها بايد مستقيم و زواياي آنها قائمه و سطوحشان صاف باشد، پيچيدگي در امتداد سطح بزرگ آجر حداكثر 4 ميليمتر و در امتداد سطح متوسط آجر تا 5 ميليمتر مجاز است. وجود يك ترك عميق در سطح متوسط حداكثر تا عمق 40 ميليمتر در آجر

پشت كار بلااشكال مي‌باشد. طول شكستگي و دندانه‌اي شدن خطوط و زوايا نيز در آجر پشت كار نبايد از 15 ميليمتر تجاوز كند و تعداد آن در هر آجر نبايد از دو عدد بيشتر باشد. در آجرهاي سوراخدار، سوراخها بايد عمود بر سطح بزرگ آجر و به طور يكنواخت در سطح آن توزيع شده و جمع مساحت آنها بايد بين (25%) تا (40%) سطح آجر باشد. بعد سوراخهاي مربع و قطر سوراخهاي دايره‌اي بايد حداكثر به 26 ميليمتر محدود شود و ضخامت ديوار بين سوراخ و لبه آجر بيش از 15 ميليمتر و فاصله بين دو سوراخ بيش از 10 ميليمتر باشد. وزن ويژه هر دو نوع آجر نبايد از 7/1 و وزن فضايي آنها از 3/1 گرم بر سانتيمتر مكعب كمتر شود. حداقل تاب فشاري آجرهاي دستي 80 و ماشيني پر مقاومت 175 و ماشيني متوسط 125 و

ماشيني كم مقاومت 85 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع استاندارد شده است و تاب فشاري آجرهاي مصرفي نبايد از اين حدود كمتر باشد. ضخامت تيغه‌هاي آجر مجوف ديواري و بلوك سفالي سقفي حداقل 8 و رواداري و ابعاد آنها 4± ميليمتر مي‌باشد.

آجرهاي مصرفي نسوز بايد در برابر يخبندان پايدار بوده و در آزمايش يخزدگي دچار خرابيهاي ظاهري مانند ورقه شدن، ترك خوردن و خرد شدن نشوند. درصد وزني جذب آب 24 ساعته آجرهاي ماشيني نبايد از 16 و در مورد آجرهاي دستي از 20 بيشتر شده و در هر دو نوع آجر از 8 كمتر باشد. آجرهاي توخالي تيغه‌اي و سقفي و قطعات نازك آجري مورد مصرف در نماسازي (به ابعاد تقريبي 20×40×200 يا 20×30×200 ميليمتر يا قطعات نازك آجري نما به ضخامت حدود 20 ميليمتر با نقش چند آجر بندكشي شده) حداقل بايد داراي مشخصات آجرهاي ماشيني با مقاومت متوسط مندرج در استاندارد ايراني شماره 7 باشند.

مصرف آجر نسوز غيراستاندارد در صورتي مجاز است كه استفاده از آن در مشخصات و نقشه‌ها پيش‌بيني شده و نمونه آن به تصويب دستگاه نظارت رسيده باشد و دست كم داراي ويژگيهاي زير باشد:

الف: كاملاً پخته و يكنواخت و سخت باشد و در برخورد با آجر ديگر صداي زنگدار ايجاد كند.
ب: تاب فشاري آن دست كم (80%) مقادير مندرج در استاندارد ايراني شماره 7 باشد.
ج: جذب آب آن در حدود مقادير تعيين شده در استاندارد باشد، در غير اين صورت مصرف آن فقط در اجزائي از ساختمان كه در معرض رطوبت قرار نمي‌گيرند مجاز است.
د: آجر مصرفي نسوز در نما بايد داراي شكل، نقش و رنگ موردنظر طراح بوده، و رواداري ابعاد آن حداكثر، (30%) بيش از رواداريهاي مندرج در استاندارد ايراني شماره 7 باشد.
هـ: آجر مورد مصرف در اقليمهاي سرد بايد در برابر يخبندان مقاومت مورد نظر را داشته باشد.

و: مصرف تكه آجرنسوز شامل سه قد (سه چهارم آجر)، نيمه (یک دوم آجر)، چارك (آجر) و كلوك (پاره آجر) در قسمتهاي دروني و پشت كار و نيز در مكانهايي كه مصرف آجر درست مقدور نيست مجاز مي‌باشد.

ز: مصرف آجرهاي ترك‌دارنسوز، كج و معوج، گود و برجسته كه انحنا، گودي و برجستگي آنها از 5 ميليمتر تجاوز نكند مشروط بر اينكه تعداد آنها از (20%) كل آجرها بيشتر نشود بلااشكال است. مصرف آجرهاي نما كه داراي آلوئك يا ترك باشند، تنها در پشت كار مجاز خواهد بود.
مصرف آجرهاي كهنه نسوزدرصورتي كه مطابق مشخصات بوده و كاملاً تميز شده باشد مانعي ندارد، ولي بهتر است به همراه آجرهاي نو و در پشت كار از آنها استفاده شود.
پيرامون آجرهاي نسوز

آجرهاي نسوز مورد مصرف در ساختمان معمولاً از خاكهاي نسوز تهيه مي‌شوند. اين آجرها علاوه بر دارا بودن مشخصات آجرهاي معمولي بايد گرماي 1580 درجه سلسيوس را بدون آنكه خميري شوند و از شكل بيفتند، تحمل كنند. مقاومت آجر نسوز دست كم بايد 16 مگاپاسكال (حدود 160 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع) باشد.
آجرهاي نسوز مصرفي در كارهاي تأسيساتي مانند ديگهاي آب گرم و بخار، تابع شرايط ويژة مربوط به خود خواهند بود.

آجرهاي بتني نسوز
آجرهاي بتني نسوز بايد با شرايط مشخصات بلوكهاي بتني مطابقت داشته باشند.
آجرهاي ماسه آهكي نسوز

آجرهاي ماسه آهكي نسوز معمولاً به صورت توپر و سوراخدار به ابعاد حدود آجر رسي يا مضاربي از آن با ملحوظ داشتن ضخامت ملات ساخته مي‌شوند. رواداري طولي و عرضي اين آجرها 5/2± و براي ضخامت 2± ميليمتر مي‌باشد. آجرهاي ماسه آهكي در قطعات نازك و با ضخامت كم براي مصرف در نماسازي نيز توليد مي‌شود.

ويژگي آجرهاي ماسه‌آهكي بستگي به جنس مواد خام، نحوه قالب‌گيري، دما و مدت پخت آنها دارد. گروه‌بندي آجرهاي ماسه آهكي بر حسب تاب فشاري آنها صورت مي‌گيرد. حداقل ميانگين تاب فشاري آجرهاي كم مقاومت بايد 5/7، آجرهاي با تاب متوسط 10 و آجرهاي پر مقاومت 15 و آجرهاي ممتاز 20 مگاپاسكال (هر مگاپاسكال حدوداً 10 كيلوگرم بر سانتيمتر مربع است) و ميانگين تاب خمشي آنها به ترتيب بايد 8/1، 2/2، 8/2 و 4/3 مگاپاسكال باشد. ضريب تغييرات مقاومت نسبت به ميانگين نبايد براي آجر ممتاز از (20%) و ساير انواع از (30%) تجاوز نمايد.

آجر ماسه آهكي نسوز بايد 15 دوره يخبندان تا 15 درجه زير صفر و آب شدن را تحمل كند. كاهش نسبي مجاز تاب فشاري پس از آزمايش يخ زدن نبايد بيش از (20%) باشد. وزن فضايي آجر ماسه آهكي به تاب فشاري آن بستگي دارد و براي آجرهاي كم مقاومت، متوسط، پر مقاومت و ممتاز، به ترتيب نبايد از 5/1،7/1، 9/1 و 1/2 گرم بر سانتيمتر مكعب كمتر شود. جمع‌شدگي ناشي از خشك شدن آجرهاي ماسه‌ آهكي ممتاز نبايد از (5/2%) و در مورد ساير آجرها از (5/3%) بيشتر شود. ظاهر آجرهاي ماسه آهكي بايد تميز، يكنواخت و عاري از ترك و حفره و مواد خارجي مانند خاك و آهك و مواد آلي گياهي باشد. جذب آب آجر ماسه آهكي در 24 ساعت نبايد از (8%) كمتر و از (20%) بيشتر شود.

آجر مناسب براي مصارف گوناگون در جدول زير آمده است:
آجر مناسب محل مصرف رديف
زير لايه نم‌بندي ديوار يا مکانهاي مجاور با آب 1
آجر ماسه آهکي ممتاز- آجر رسي ماشيني پرمقاومت الف) محل پر آب با امکان يخزدگي

آجر ماسه آهکي پر مقاومت- آجر رسي ماشيني پرمقاومت ب) محل کم آب
انواع آجر ماسه آهکي و رسي مشروط بر رعايت ساير شرايط و انطباق با مشخصات پروژه بالاي لايه نم‌بندي ديوار، کارهاي عمومي طاق‌زني و تيغه‌سازي 2
آجر ماسه آهکي از نوع ممتاز و آجر رسي ماشيني پرمقاومت دست‌اندازها، پله‌ها، فرش کف، نقاط واقع در فضاي باز، آب‌روها، طوقه چاهها و دودکشها 3
آجر رسي ماشيني و قزاقي، آجر ماسه آهکي، قطعات نازک ماسه آهکي و رسي نماي ساختمانها 4

آجر ماسه آهکي پر مقاومت و ممتاز و آجر رسي ماشيني و دستي نما مشروط بر انطباق با مشخصات پروژه فرش کف و پله‌هاي داخلي ساختمانها 5
مصالح نصب آجرهاي نازك و اتصالات و بستهاي فلزي كه در ديوارهاي دو جداره و نظاير آن به كار مي‌رود، بايد فلز زنگ نزن باشد و يا تمام قسمتهاي آن در داخل ملات يا دوغاب قرار گيرد تا از زنگزدگي آنها جلوگيري به عمل آيد. اتصالات غير فلزي به لحاظ دوام و استحكام بايد قبلاً به تصويب دستگاه نظارت برسد
حمل و نقل و نگهداري آجر

بارگيري، حمل و باراندازي انواع آجر بايد با دقت انجام شود به نحوي كه ضايعات به حداقل ممكن برسد. آجرها و بلوكها بايد در محل تميز و سرپوشيده به طور جدا از هم دسته‌بندي شده و از تماس آنها با خاك، مواد مضر، رطوبت و يخ و برف جلوگيري شود.
آزمايش نمونه‌هاي گرفته شده از آجر در كارخانه و كارگاه بايد منطبق با ويژگيهاي مورد نظر در مشخصات كار باشد.
آجرهاي نسوز

آجرهای نسوز در واقع نوعی چینی هستند که از خاکهای نسوز تهیه می‌شود. چینی ، نوعی سرامیک مرغوب است که دارای ساختاری ظریفتر و متراکمتر از سفال است. دمای پخت آجرهای نسوز ، حدود 1500 درجه سانتی‌گراد می‌باشد.

کاربردهای آجرهای نسوز
از آجرهای نسوز بدلیل مقاومت حرارتی بالا ، در پوشش درونی کوره‌های صنعتی استفاده می‌شود. آجرهای نسوز انواع مختلفی دارد. باتوجه به نوع ماده استفاده شده در ترکیبات آنها ، گستره‌های مختلفی را تحمل می‌کنند. تا دهه 1960 از کربن و خاک نسوز برای پوشش کوره‌ها استفاده می‌شد، اما امروزه با ساخت انواع آجرهای نسوز از آنها در پوشش داخلی کوره استفاده می‌شود.
آجرهای سیلیسی

قسمت عمده این آجرها را خاک‌های سیلیسی که به کوارتزیت معروف است تشکیل می‌دهد. کوارتزیت شامل 95% SiO2 و به مقدار جزئی Al2O3 ، Fe2O3 ، TiO2 ، K2O و Na2O می‌باشد. از این آجرها در گذشته برای پوشش جدار درونی کوره‌های فولادسازی استفاده می‌شد.

ولی بدلیل رسانایی گرمایی زیاد در نفوذناپذیری در مقابل گازها ، امروزه بیشتر برای پوشش جدار درونی کوره‌های تولید خمیر شیشه در کارخانه‌های شیشه سازی ، کوره‌های کک سازی گازسوز و کوره‌های سرامیک سازی استفاده می‌شود.

آجرهای آلومینیومی
این آجرها ، دارای درصد بالایی از آلومین ( Al2O3) می‌باشند. آنها را از مخلوط کائولن ، بوکسیت و کروندوم که بیش ار 70% آلومین دارد، تهیه می‌کنند دمای پخت این آجرها در حدود 1200 تا 1800 درجه سانتی‌گراد می‌باشد. آجرهای نسوز آلومینیومی برای پوشش جداره درونی کوره‌های ذوب فولاد مصرف می‌شوند.
در مقابل مواد قلیایی مقاومند، بنابراین از آنها برای پوشش جداره درونی کوره‌های سیمان سازی و شیشه‌سازی هم استفاده می‌شود.

آجرهای نسوز قلیایی
این آجرها شامل اکسید منیزیم (MgO) و SiO2 به فرمول 2MgO SiO2 می‌باشند. برای تهیه اکسید منیزیم ، کربنات منیزیم طبیعی (ماگنزیت) یا دولومیت را در دمای بین 550 درجه سانتی‌گراد تا 1800درجه سانتی‌گراد حرارت می‌دهند. اضافه کردن مقداری Cr2O3 ( اکسید کروم III ) یا Fe2O3 ( اکسید آهن III ) به مخلوط MgO و SiO2 باعث افزایش مقاومت گرمایی آجرهای نسوز قلیایی می‌شود.

از این آجرها برای پوشش جدار درونی کوره‌های باز در فولادسازی ، کوره‌های دوار در کارخانه‌های سیمان سازی و در قسمتهای بالای کوره‌های ذوب شیشه و صنایع فلزات غیرآهنی ، استفاده می‌شود.
آجرهای نسوز ویژه
این آجرها نوع خاصی از آجرهای نسوز هستند و در صنعت برای منظورهای ویژه‌ای کاربرد دارند. این آجرها از ترکیبات فلزات واسطه می‌شوند. متداولترین آجرهای این گروه عبارتند از:
آجر زیرکونیوم

این آجر از سولفات زیرکونیوم طبیعی با افزودن مقدار کمی آلومین به کوارتز تهیه می‌شود. بیشترین کاربرد آن در ساختن کوره ذوب آلومینیوم ، کوره مخزن شیشه مذاب و کوره‌های دارای دمای بالا می‌باشد. همچنین از ذوب سولفات زیرکونیوم با آهک ناخالصی آن به همراه سیلیکات کلسیم جدا می‌شود و می‌توان ZrO2 (اکسید زیرکونیوم) خالص بدست آورد. با افزودن مقدار 5 درصد وزنی از MgO یا CaO ، بلورهای مکعبی آن تشکیل می‌شود