بخشی از مقاله
چکیده
سازند گچساران - میوسن میانی - ، رخنمونهاي خوبی در باختر بندرعباس دارد. برشی از این سازند در جنوب کوه گنبد نمکی بندر خمیر به ستبراي 310 متر مورد مطالعه قرار گرفت. از مارنهاي سازند گچساران در این برش، 9 نمونه از بخشهاي تحتانی، میانی و فوقانی برداشت شد. این نمونهها به روش آنالیز پراش پرتو - XRF - X مورد آزمایش قرار گرفتند. مقایسه میزان هشت اکسید و درصد افت وزنی این نمونهها با استانداردهاي شیمیایی مواد اولیه سیمان و آجر رسی نشان میدهد که نمیتوان از نهشتههاي مارنی سازند گچساران براي ساخت این مواد استفاده کرد. این مهم ناشی از محیط رسوبی مارنهاي مورد بحث و همراهی آنها با نهشتههاي تبخیري است.
مقدمه
کانیهاي رسی از جمله مواد اصلی مورد استفاده در تولید سیمان و آجر رسی هستند. نظر به اهمیت سیمان و آجر رسی در فعالیتهاي عمرانی، تامین مواد اولیه براي ساخت آن ها اهمیت فراوانی دارد. با توجه به حضور گستردهي کانیهاي رسی در نهشتههاي مارنی، سازندهاي حاوي این نهشتهها مورد توجه ویژه قرار میگیرند. یکی از سازندهاي برخوردار از نهشتههاي مارنی در واحد رسوبی- ساختاري زاگرس، سازند گچساران است. در این تحقیق یافتههاي حاصل از آنالیز شیمیایی XRF نمونههایی از این نهشتهها با نگرش ویژه به کاربري احتمالی آن ها براي استفاده در تولید سیمان و آجر رسی مورد بحث قرار خواهد گرفت.
روش مطالعه
با توجه به اهداف تحقیق، پس از پیشینه سنجی و مطالعات اولیه با استفاده از نقشه زمین شناسی 1/250000 بندر عباس، برش مناسبی از سازند گچساران در جنوب کوه گنبد نمکی خمیر انتخاب شد. پس از پیمایشهاي صحرایی و برداشت ستون سنگ چینه نگاري، از مارنهاي موجود در بخشهاي زیرین، میانی و فوقانی سازند گچساران در این برش 9 نمونه برداشت گردید و براي انجام آنالیز شیمیایی به روش XRF به آزمایشگاه کانساران بینالود فرستاده شد تا درصد هشت اکسید و درصد افت وزنی ناشی از حرارت - L.O.I - تعیین شود. در ادامه این دادهها با استانداردهاي ملی براي ترکیب شیمیایی مواد اولیه سیمان و آجر رسی مقایسه گردید.
بحث
موقعیت جغرافیایی
گستره مورد مطالعه در استان هرمزگان - جنوب ایران - و حدفاصل شهرهاي بندرعباس و بندر خمیر قرار دارد - شکل. - 1 از ویژگیهاي مهم اقلیمی این گستره میتوان به موارد زیر اشاره داشت: دماي متوسط 26/6 درجه سانتیگراد, میانگین بارش سالیانه 213/2 میلی متر و رطوبت نسبی سالیانه 67/1 درصد - زنده دل و همکاران, . - 1387 توپوگرافی ملایم ساحلی تا مرتفع کوهستانی و پوشش گیاهی فقیر، از دیگر ویژگیهاي جغرافیایی آن هستند. شکل-1 موقعیت جغرافیایی, تصویر ماهوارهاي و راههاي دسترسی به گستره مورد مطالعه - با استفاده از اطلس راههاي ایران، - 1391
ویژگیهاي زمین شناسی
گستره مورد مطالعه از نظر زمین شناسی در واحد رسوبی ساختاري زاگرس چین خرده قرار داشته و جزئی از ریز پهنه بندرعباس است - آقانباتی، . - 1385 مهمترین واحدهاي رسمی سنگ چینه نگاري در محدودهي کوه گنبد نمکی بندر خمیر از قدیم به جدید عبارت هستند از: سري هرمز، سازندهاي ایلام ،گورپی, پابده, آسماري, گچساران و میشان. سازند گچساران بعنوان اولین سازند گروه فارس شناخته شده است که در منطقه مورد مطالعه با سن میوسن زیرین به طور همشیب بر روي سازند آسماري قرار میگیرد - آقانباتی و همکاران . - 1388 سازند گچساران در فارس ساحلی با خوزستان متفاوت است و در برش الگو شامل سه بخش چهل، چمپه و مول است - مطیعی، . - 1372 در کوه گنبد نمکی بندر خمیر، سازند گچساران ستبراي 310 متر داشته و شامل نهشتههاي تبخیري - گچ و نمک - ، کربناته و مارنی میباشد.
ژئوشیمی نهشتههاي مارنی سازند گچساران
نهشتههاي مارنی با نسبت مساوي از کانیهاي کربناته و کانیهاي رسی تشکیل شدهاند. در سنگهاي مارنی اغلب میزان کانیهاي کربناته - کلسیت و دولومیت - بین 35 تا 65 درصد نوسان دارد - رضائی و جلیلیان، . - 1378 نتایج آنالیز شیمیایی به روش XRF براي نمونههاي برداشت شده از بخشهاي مختلف سازند گچساران در برش کوه گنبد نمکی بندر خمیر در جدول 1 نشان داده شده است. انواع اصلی سیمان از لحاظ ترکیب، تفاوت مهمی با یکدیگر ندارند و ترکیب شیمیایی در مورد مواد اولیهي آنها مشترك است. براین اساس نتایج حاصل از تجزیه XRF نمونه مارنی سازند گچساران با استاندارد ملی سیمان - استاندارد 389 سیمان پرتلند نوع - 2 و مارن مصرفی کارخانه سیمان هرمزگان - برگرفته از وب سایت شرکت سیمان هرمزگان - مورد مقایسه قرار گرفتند - جدول. - 2
