بخشی از مقاله
انواع پرسها
پرس هائيكه براي برش و فرمكاري اوراق فلزي به كار مي روند داراي انواع مختلفي هستند كه هر كدام از آنها مي توان در مواردي خواص مورد استفاده قرار داد. معمولي ترين نوع پرسها عبارتند از : پرسهاي دستي (اهرمي و پيچي), پرسهاي مكانيكي (پيچي اصطكاكي و لنگي يا ضربه اي) پرسهاي پنوماتيكي و هيدروليكي
1-پرسهاي دستي :
الف – پرس اهرمي :
اين نوع پرس براي بريدن و سوراخكاري و فرمكاري هاي كوچك روي اوراق نازك فلزي بكار مي رود . بدنه آن تقريباً شبيه قيچي اهرمي است كه بجاي تيغه ثابت (تيغه تحتاني) قالب يا ماتريس و در مكان تيغه متحرك (تيغه فوقاني) بسته مي شود . نيوس اين پرسها بر حسب نوع اهرم بندي و طول اهرم دسته آنها متغير است . از اين نوع پرس در برشكاري گوشه هاي كار و ساير موارد مشابه آن نيز مي توان استفاده كرد .
ب- پرس پيچي :
اين نوع پرس بوسيله بالا و پايين رفتن يك پيچ دنده ذوزنقه كارمي كند . سر پرس با گرداندن دسته فلكه متصل به پيچ ذوزنقه حركت عمودي نموده بالا و پايين مي رود . پرس مزبور براي بريدن ورقه هاي نازك فلزي , جرم, مقوا و غيره مورد استفاده قرار مي گيرد .
2- پرسهاي مكانيكي :
الف – پرسهاي پيچي اصطكاكي :
اين پرس مجهز به دو چرخ طيار اصطكاكي بوده كه محور آنها بوسيله يك الكترو موتور دوران مي كند . با گردش چرخ طرف چپ فلكه متصل به پيچ به حركت در آمده و پيچ همراه با سر پرس پايين مي آيد و در تماس چرخ طرف راست با چرخ فلكه عمل برگشت انجام مي شود .چرخهاي طرفين داراي يك حركت انتقالي جزئي در جهت افقي هستند هنگام پايين رفتن پيچ هر قدر كه چرخ از مركز چرخ سمت چپ دورتر مي شود سرعت زياد تر شده و باين ترتيب سر پرس به طور ضربه اي با قالب زير برخورد مي كند . در موقع برگشت كه چرخ فلكه يا چرخ سمت راست اصطكاك دارد هر قدر به مركز چرخ نزديك تر گردد سرعت آن كمتر مي شود بالا و پائين رفتن سر پرسي از طريق حركت افقي چرخهاي محرك و بوسيله يك سيستم اهرم بندي صورت مي گيرد , اين عمل در پرسهاي كوچك با فرمان دستي و در پرسهاي بزرگ به طور اتوماتيك انجام مي شود .
ب- پرس لنگي يا ضربه اي :
اين نوع پرس از معمولي ترين پرسها است كه در برشكاري , سوراخكاري و فرمكاري هاي كم عمق بكار مي رود ,حركت از يك الكترو موتور و يك چرخ تسمه واسطه به چرخ طيار و محور لنگ منتقل شده , شاتون و ضربه زن را به حركت در مي آورد . ماشين مزبور داراي يك ميز قابل تنظيم بوده و از طريق پيچهاي قطوري كه زير آن قرار گرفته مي تواند روي ريلهاي عمودي بالا و پايين رود . همچنين كورس سر پرس يا ضربه زن نيز مي تواند در هر پرس به كمك مكانيزم هاي خاصي كم و زياد گردد .پرسهاي لنگ به فرمهاي مختلف ساخته مي شوند . چرخ طيار و محور از راست به چپ در بالاي بدنه قرار دارند تناز پرسهاي لنگي ثابت بوده و متناسب با اندازه چرخ طيار و مقاومت برشي فلزي ميل لنگ آنها مي باشد .
3-پرسهاي پنوماتيكي :
اين نوع پرسها كه داراي يك سيلندر پيستون پنوماتيكي هستند غالباً در ابعاد ساخته شده و براي كارهاي (سوراخكاري و فرمكاري روي اوراق نازك و همچنين جا زدن بوشها و غيره) از آنها استفاده مي شود .
4- پرسهاي هيدروليكي :
پرسهاي هيدروليكي كه بوسيله روغن تحت فشاركار مي كنند داراي يك سيلندر دوكاره هستند كه ميله پيستون و ضربه زن آن به طور يك پارچه ساخته مي شود با ارسال روغن پر فشار (توسط پمپ) به هر يك از مجراهاي طرفين سيلندر مزكور ضربه زدن شروع به جركت نموده بالا و پايين مي رود.
تناژ اين پرسها بين 50 تا بيش از 60000 تن متغير است ضمناً پرسهاي مزبور قادرند تناژ كامل خود را در هر وضعيتي از حركت بر روس قالبه دو قطعه كار اعمال نمايند . همچنين طول حركت ضربه زن آنها تا هر نقطه اي از مسير پيستون قابل تنظيم است و با تغيير دادن فشار روغن تناژ آنها مي تواند كم و زياد گردد پرسهاي مزبور مناسبترين وسيله اي براي فرمكاري بوده و امروزه قويترين پرسهائيكه ساخته مي شود از نوع هيدروليكي هستند .
پرسهاي مكانيكي و طبقه بندي آنها
1-برحسب تعداد ضربه زنها :
پرس يك ضربه يا يك عمل : پرسر يك ضربه با يك كشوئي مي تواند بوسيله يك يا چند شاتون حركت كرده روي پايه هاي مختلفي سوار شود. با كمك يك وسيله فشاري كه در زير صفحه پرسي نصب مي شود , مي توان اين پرس ها را در حالت (دو ضربه در جهت پايين ) بكار برد .
پرسي دو عمل : مانند داراي دو كشوئي با فرمان مستقل است كشويي يا ضربه زن خارجي (دو ضربه از طرف بالا ) كه روي ريلهاي بدنه هدايت مي شود داراي يك نقشي كمكي است (گرفتن ورق بريدن و غيره), در حاليكه كشوئي مركزي موسوم به غواصي كه در داخل كشوئي خارجي جابجا مي شود عمليات اصلي پرسكاري را انجام مي دهد .
پرس دو عمل بوسيله چرخهاي دنده اي , بازوهاي مفصلي يا لنگرها كه كشويي خارجي را در تمام مدت كار كردن غواص ثابت نگه مي دارند فرمان داده مي شود .
پرس سه عمل : پرس دو عمل بوسيله سومين كشويي كه در زير صفحه تحتاني قرار گرفته و در جهت عكس دو كشوئي ديگر (از پايين به بالا )كار مي كند كامل مي گردد مورد استفاده اين پرس از نوع قبلي كمتر است .
2- بر حسب فرم بدنه :
پرس C شكل (يا به فرم گردن ق) : براي توليد قطعات كوچك در دو نوع ويك و دو ضربه با يك و گاهي دو شاتون ساخته مي شود . غالباً بدنه آن بوسيله چرخاندن در يك شيار منحني شكل قابل خم شدن بوده و اجازه نوع مي دهد نوع ديگري از آن كه داراي سقف متوسطي است و قدرت نسبتاً زيادي دارد براي يك ضربه و دو ضربه با يك يا غالباً دو شاتون ساخته مي شود .
پرس ستوني : سكوي فوقاني اين ماشين به وسسله ستونهائيكه در داخل آنها ميله هاي كشش جاي داده شده به سكوي تحتاني متصل گرديده است.
روي ستونها ريلهاي هادي كشوئي خارجي تعبيه شده است . اين پرسها يه شكل يك ضربه , دو ضربه و سه ضربه وجود دارند .
بدنه اين پرس از فولاد نورد شده مي باشد , قطعات آن به فرم صندوقه اي مي باشد كنار هم قرار گرفته بوسيله جوش برق به هم متصل شده اند اين نوع بدنه براي ايجاد قدرتهاي متوسط بزرگ مناسب است .
وسائل فرمان وحركت :
موتور يك چرخ طيار سنگين را با خود مي چرخاند و اين مجموعه هنگامي كار بدون توقف دوران مي كند با كلاچ كردن در هر ضربه پرس ارتباط مكانيكي بين موتور و بازوي ميل لنگ برقرار مي شود .
كلاچ ها : كلاچ ها وسيله اي است كه رتباط بين دو محور محرك ومتحرك را برقرار يا قطع مي نمايد و ويروسها ارتابط بين چرخ طيار و ميل لنگ بوسيله كلاچ آزاد شده و يك ترمز موجب توقف دوران ميل لنگ و حركت ضربه زن مي شود و بدين طريق ضربه زدن در بالاترين كورس خود متوقف مي گردد .
كلاچها داراي انواع مختلفي هستند كه به طور كلي به دو دسته : مكانيكي و اصطكاكي تقسيم مي شوند .
1- كلاچ مكانيكي :
كه داراي نوع مختلف بيني و فكي مي باشد .
الف – كلاچ بيني : اين كلاچ داراي يك ميله پايين است كه به ميل لنگ متصل بوده و در پشت آن فنر متراكم شده اي قرار دارد . يك قطعه گوه اي شكل پين را بر روي فنر در حالت فشرده نگه مي دارد و هر زماني كه قطعه گوه اي از جاي خود خارج مي شود فنر پين را به جلو رانده با يكي از سه سوراخ چرخ طيار درگير مي كند و بدين ترتيب ارتباط بين چرخ طيار و ميل لنگ بر قرار مي شود . بارها ساختن گوه كه اهرم آن به هر پدال متصل است پين مجدداً به عقب رانده شده ارتباط قطع مي گردد . اين نوع كلاچ براي پرسهائيكه داراي تناز كم هستند مناسب است .
ب- كلاچ سه فكي : داراي سه فك است كه بر روي چرخ طيار قرار دارد و سه فك ديگر آن روي سر ميل لنگ واقع شده مي تواند به طور افقي حركت نموده با سه فك روي چرخ طيار در گير شود . حركت افقي فكها از طريق اهرم يا سيلندر پنوماتيكي تامين مي شود . اين كلاچها ظرفيت تحمل فشار بيشتري نسبت به نوع قبلي دارند ولي چون بار را به طور ضربه اي منتقل مي كنند داراي استهلاك بيشتري هستند
.
كلاچ اصطكاكي :
كلاچ اصطكاكي متشكل از صفحاتي است كه بر روي آنها لايه هايي از مواد مخصوص كه داراي ضريب اصطكاكي بالايي هستند چسبانيده شده يكي از اين صفحات روي چرخ طيار و ديگري روي ميل لنگ قرار دارد كه مي تواند يك حركت افقي نموده در اثر تماس صفحات با يكديگر ارتباط بين چرخ طيار و ميل لنگ بر قرار مي شود حركت افقي صفحه ممكن است به طريق مكانيكي , پنوماتيكي يا هيدروليكي تامين گردد .
تنظيم ارتفاع ضربه زن :
بوسيله يك سيستم پيچ و مهره ايكه روي بازوي ضربه زن تعبيه شده با دست يا توسط يك موتور كمكي كوچك كورس ضربه زن قابل تنظيم است .
1-خارج كننده ها : كه داراي دو نوع مختلف هستند : خارج كنننده مثبت و خارج كننده منفي .
1-خارج كننده مثبت : (از بالا به طرف پايين )كه نقشي بيرون آوردن قطعه توليد شده نوار از ابزار فوقاني را به عهده دارد بدين ترتيب دارد بدين ترتيب است كه يك يا چندين ميله عرضي در گام يا شيار مانند قرار گرفته ميله مزبور در برگشت ضربه زدن بوسيله دو تكيه گاه قابل تنظيم متوقف شده ,خارج كننده را در طول مدتي كه ضربه زن به برگشت ادامه مي دهد ثابت نگه مي دارد .
2- خارج كننده منفي : (از پايين به طرف بالا) اين نوع خارج كننده از ابزارهاي فشاري است كه زير بستر ماشين نصب شده و به بالش الاستيك (قابل ارتجاع ) موسوم است . وسيله مزبور دو نقش را بعهده دارد : عمل اضافي از پايين و خارج نمودن قطعه كار در جهت منفي . روي بستر يا ميز ماشين چهار شيار مستطيل شكل به فرم صليبي تعبيه شده كه چهار تيغه يا زبانه كوچك در آنها قرار گرفته و نيروي وارده را بوسيله چهار ميله يا شمع انتقال مي دهند ( در پرسهاي كوچك) , در مدلهاي بزرگ شمعها از سوراخهاي احداث شده روي بستر ماشين مي گذرند
.
بالشهاي الاستيك :
كه از فنر يا واشرهاي فنري ساخته شده و مورد استفاده كمتري دارند , نوع ديگر آن واشرهاي كائوچويي هستند كه وبسيله ديسكهاي فولادي از يكديگر جدا مي شوند .
بالشهاي پنوماتيك يا نرم : كه نوعي از آن ها به اين ترتيب كار مي كنند كه يك دستگاه تقليل فشار يا رگولاتور فشار هواي متراكم شده در مخزن را تنظيم و سپس بالش پنوماتيك را تغذيه نموده قطعه تمام شده را خارج مي سازد . در اين دستگاه مي توان با تنظيم فشار هوا به سهولت نيروي وارده توسط پيستون را تغيير داد . سيستم مزبور داراي مزيت فشارهاي : قابل تنظيم, ثابت و بالاتر از سيستمهاي قبلي است .
وسايل تكميلي :
سيستمهاي تغذيه و پيشروي اتوماتيك , بستر رول ور, مكنده يا دمنده هواي فشرده براي خارج نمودن قطعه غيره . در اطاق سازي اتومبيل اتوماسيون بيش از پيش پيشرفت نموده و اين پديده باعث شده است كه 6 تا 8 پرس بتواند به طور همزمان در يك خط با تغذيه اتوماتيك كه توسط نوردهاي غلطان يا انتقال دهنده بودن دخالت دست صورت مي گيريد كار مي كنند.
حفاظت كننده ها :
حفاظت كننده هاي ثابت يا متغير كه نوع متغير آنها از پرس جدا يوده يا قبل از ضربه زن پايين مي آيد .براي حفاظت دست كارگر نيز حفاظت كننده هايي تعبيه شده كه به طرق مختلف مي تواند وظيفه خود را انجام دهند .
1- حفاظت كننده بوسيله كلاچ الكتروپنوماتيك : دور كردن دستهاي كارگر بوسيله حركت دادن الزامي و با هم قطع و وصل كننده ها كه فرمان پرسي را به عهده دارند .
2- حفاظت كننده الكتريكي : بدين ترتيب است كه دسته هايي از شعاهاي نوراني روي يك سلول فتوالكتريك تابانده مي شود , اگر يك از شعاعها بوسيله دست كارگر قطع شود پرس حركت نكرده و اگر در حال حركت هم باشد متوقف مي گردد .
