مقاله انواع مدلهای اسکان اضطراری در حوادث و چالشهای پیش رو

بخشی از مقاله

انواع مدلهاي اسکان اضطراري در حوادث و چالشهاي پیش رو

انسان جهت محافظت خود از عوامل و خطرات خارجی و آب و هواي نامساعد بفکر ساخت سرپناه برآمد.درراستـــاي برآورد این نیاز به پیشرفت و تکمیل سرپناه پرداخت که امروزه ساختمانهاي بزرگ نیز تکامل این خواسته بشمار می روند.در حوادث و بلایاي طبیعی و غیرطبیعی از دست دادن سرپناه باعث شکست روحیه و پراکندگی انسانهامی گردد، به همین دلیل پس از حوادث ، اولین چیزي که اعتماد و روحیه را به افراد آسیب دیده برمیگرداند داشتن سرپناه مناسب و جمع شدن دوباره خانــواده است. مهمترین بخش کمک رسانی و امداد بستگی به ایجاد سرپناه بصورت سریع و اصولی میباشد تا بتوان دیگر کمکها را توزیع کرد .چادریکی از سهل الوصول ترین، راحت ترین و متداولترین نوع سرپناه اضطراري است.انتخاب یک چادر خوب و برپائی اصولی آن و اسکان افراد آسیب دیده و تأمین نیازهاي اولیه آنان میتواند روحیه لازم را در بازگشت به وضعیت عادي به آنها بدهد.بنابراین ضروري است که امدادگران اولویت ایجاد یک اردوگاه موقت را در نظر داشته و در محلهایی که امکان استفاده از اردوگاههاي آماده و یا بناهاي عمومی نیست ، باید سریعاً آماده برپائی یک اردوگاه چادري واسکان آسیب دیدگان بود. اساس این اردوگاهها چادر و برپائی مناسب و منظم آن است .پس از دوران سرپناه اضطراري،که چند روز تا چند ماه طول می کشد ، اسکان موقت در بناهاي پیش ساخته آغاز می شود، تا بازسازي اماکن خسارت دیده باتمام برسد.از انواع مدلهاي رایج برپایی اردوگاه اضطراري عبارتند از مدل

خطی،مدل شطرنجی،مدل اقماري،مدل جزیره اي و .... که هر کدام با توجه به شرایط مختلف از جمله محیط فیزیکی،تعداد آسیب دیدگان،نیروهاي درگیر و غیره انتخاب و برپا می شوند.در این مقاله سعی نگارنده بر این است که انواع اردوگاههاي اسکان اضطراري را مشخص و با توجه به چالشهاي موجود بهترین و پرکاربردترین مدل را با توجه به تجربیات برگرفته شده از حوادث گذشته ارائه دهد.

کلمات کلیدي:اسکان اضطراري،چادر،اردوگاه،سرپناه

۵٧

مقدمه

انسان جهت محافظت خود از عوامل و خطرات خارجی و آب و هوای نامساعد بفکر ساخت سرپناه برآمد. درراستـــای برآورد این نیاز به پیشرفت و تکمیل سرپناه پرداخت که امروزه ساختمانهای بزرگ نیز تکامل این خواسته بشمار می روند. در حوادث و بلایای طبیعی و غیرطبیعی از دست دادن سرپناه باعث شکست روحیه و پراکندگی انسانها می گردد، به همین دلیل پس از حوادث ، اولین چیزی که اعتماد و روحیه را به افراد آسیب دیده برمی گرداند داشتن سرپناه مناسب و جمع شدن دوباره خانــواده است . مهمترین بخش کمک رسانی و امداد بستگی به ایجاد سرپناه بصورت سریع و اصولی میباشد تا بتوان دیگر کمکها را توزیع کرد . چادریکی از سهل الوصول ترین، راحت ترین و متداولترین نوع سرپناه اضطراری است.انتخاب یک چادر خوب و برپائی اصولی آن و اسکان افراد آسیب دیده و تأمین نیازهای اولیه آنان میتواند روحیه لازم را در بازگشت به وضعیت عادی به آنها بدهد.بنابراین ضروری است که امدادگران اولویت ایجاد یک اردوگاه موقت را در نظر داشته و در محلهایی که امکان استفاده از اردوگاههای آماده و یا بناهای عمومی نیست ، باید سریعاً آماده برپائی یک اردوگاه چادری و اسکان آسیب دیدگان بود. اساس این اردوگاهها چادر و برپائی مناسب و منظم

آن است . پس از دوران سرپناه اضطراری، که چند روز تا چند ماه طول می کشد ، اسکان موقت در بناهای پیش ساخته آغاز می شود، تا بازسازی اماکن خسارت دیده باتمام برسد. از انواع مدلهای رایج برپایی اردوگاه اضطراری عبارتند از مدل خطی،مدل شطرنجی،مدل اقماری،مدل جزیره ای و .... که هر کدام با توجه به شرایط مختلف از جمله محیط فیزیکی،تعداد آسیب دیدگان،نیروهای درگیر و غیره انتخاب و برپا می شوند.

مواد و روشها

این تحقیق بصورت کتابخانه ای و مشاهدات میدانی و همچنین تجربیات حوادث مختلف انجام شده است.

بحث

اقدامات پس از سانحه در اسکان آسیب دیدگان از حوادث و سوانح در سه مرحله انجام میگردد : تامین سر پناه اضطراری تامین سرپناه موقت تامین سرپناه دائمی

نقش سرپناه اضطراری

· محافظت در مقابل سرما و گرما ،باد و باران و...

· حفظ و نگهداری اموال و اثاثیه

· ثبت و حفظ حدود خانه (مالکیت و حق تصرف)

· ایجاد مبدأ اولیه برای انجام عملیات بعدی

· درآوردن اموال از زیر آوار ، بازسازی و تجدید سازمان های اجتماعی

· ایجاد و تأمین امنیت عاطفی بین اعضای خانواده و محیط

· تعیین نشانی مشخص برای دریافت خدمات گروههای امداد از قبیل غذایی ، پزشکی و بهداشتی و ...

گزینش سرپناه اضطراری پس از سانحه

الف-چادر: شناخته شده ترین نوع سرپناه اضطراری است و در مقایسه با سایرشکل های سرپناه که چندان موفقیتی نداشته اند ، همچنان موثرترین و قابل انطباقترین وسیله امداد به شمار میآید. از این رو چادر همواره یکی از لوازم اصلی امداد باقی خواهد ماند . در عین حال با وجود ضرورت آشکار و محاسن چادر، این وسیله در مواردی از قبیل سرمای شدید زمستان دارای محدودیت هایی است . مثلا از نظر حفاظت اموال و دام ها وذخیره غذایی چندان مناسب نیست و در اثر عوامل جوی زود می پوسد و مهمترین دلیل این است که مردم می ترسند با ترک خانه مالکیت خود را نسبت به آن از دست بدهند .

ویژگی های استفاده از چادر در اسکان اضطراری :

تنها نوع سر پناه اضطراری است که برای موارد غیر منتظره در انبار مراکز امداد و کشور های اهدا کننده آماده است

سبک و کم حجم و نقل و انتقال آسان است،سریع و در زمان کوتاه بر پا می شود،انبار کردن آن به علت حجم کم آسان تر است،قابلیت تبدیل به سرپناه و محل سکونت دائمی ندارد،چادر نمادی از حضور نیروهای امدادی است
معایب و محدودیتهای استفاده از چادر در اسکان اضطراری

وسیله مناسبی برای حفاظت از اموال و ذخیره مواد غذایی نیست،محدودیت فضا دارد و برای اقامت یک خانواده جای کافی ندارد،در بعضی شرایط قابلیت توسعه ندارد،در بعضی از کشورها تهیه آن گران است،با توجه به اختلاف آب و هوا در کشور ، انتخاب یک چادر مناسب مشکل است، استقبال مردم از اردوگاه های چادری کمتر است.

ب-از طریق بهره برداری از مصالح بومی:

• انواع چوب های جنگلی در مناطق حاشیه جنگل های طبیعی

· انواع نی

· انواع حصیر با استفاده از الیاف گیاهان

ج-از طریق پیش ساخته ها

بررسی در طرح های مختلف نشان داد که استفاده از پیش ساخته ها به عنوان سر پناه اضطراری و خانه های موقت

بسیار محدود ، شیوه استفاده و میزان پذیرش آنها از سوی مردم اندک و قیمت های آنها گران بوده است.

نواقص و معایب

· معیارهای طرح این سرپناه مطابق ایده اهداء کنندگان بوده و مناسب استفاده بازماندگان نیست.

· نصب آنها به افراد ماهر نیاز دارد که در محل نمی باشند.

· مخارج حمل و نقل زیاد می باشد.

· توزیع و ابزار تخلیه هزینه سنگین دارد.

· مطابق با فرهنگ همه ملل نیست.

چگونگی انتخاب محل اسکان :

یک محل مناسب معمولاً پناهگاهی است در برابر حوادث جوی و محیطی و … لذا استفاده از خط الراسها ، لبه پرتگاهها ،

سطح نا هموار ، کنار رود خانه ، زیر شیب های تند بهمن خیز ، مسیر سیل ، نزدیک حیوانات ، نزدیک لانه خزندگان و

حشرات ، باتلاقها ، معادن متروکه و زیر درختان و… باعث می گرددستراحت کافی نداشته و احیا ناً افراد دچار خطر

جدی قرار بگیرند . بدیهی است محلی مناسب است که عاری از خطرات فوق بوده و در نزدیکی آب آشامیدنی و آبادانی

غیر مشرف به خانه ها و… باشد.

انواع اسکان اضطراری

1. سکونت اضطراری در محل حادثه

2. سکونت موقت نزد اقوام و خویشان

3. سکونت موقت نزد افراد خیر و داوطلب پذیرش آسیب دیدگان

4. سکونت موقت در محل های استیجاری

5. سکونت موقت در ابنیه و اماکن دولتی و عمومی

6. اسکان در اردوگاه های از پیش آماده شده

7. اسکان در اردوگاه های موقت

مشخصات انواع چادر :

از نظر مساحت :

یک نفره : موارد استفاده بیشتر در ارتش و کوهنوردی

سه تا چهار نفره : موارد استفاده بیشتر در ارتش و کوهنوردی

هفت تا هشت نفره : موارد استفاده بیشتر در ارتش ، سازمانهای کمک رسانی، اردوهای آموزش وپرورش ، عشایر،

مسافرین ، کمپ های کارگری.

نه تا پانزده نفری : موارد استفاده بیشتر به عنوان سالن اجتماعات ، خوابگاه و بیمارستان صحرایی.

از نظر شکل :

تونلی- گنبدی- مکعب مستطیل - منشور مثلث القاعده - هرمی یا مخروطی - یالی یا خیمه ای

چادرهای انفرادی:کوچکترین نوع چادرمی باشد که به دلیل قابل حمل بودن از طرف افراد بیشتر در ارتش و ورزش کوهنوردی مورد استفاده قرار می گیرد. در ارتش باحفرکردن زمین، چادر داخل آن بر پا می شود که معمولاً بدون کف می باشد.در انواع کوهنوردی نیز این چادرها معمولاً دو جداره بوده و دارای کف یکپارچه با بدنه است.

چادرهای گروهی:این نوع چادرها اشکال مختلفی دارند و بیشتر از دیگر انواع آن مورد استفاده امدادی قرارمی گیرد. معمولاً بیش از 6 متر مربع مساحت را اشغال می کند نوع رایج آن 12 مترمربع مساحت قابل استفاده را ممکن می

سازدکه می توان آن را چادر خانوادگی نیز نامید.

چادرهای فرماندهی و انبار:چادرهای بــزرگ با حجم زیاد که از آن بعنوان چادر فـرمانــدهی یا بیمارستان و یا انبار استفاده می شود و معمولاً بشکل خیمه ای می باشد.

چادرهای ایلیاتی : اینچادرها معمولاً در مناطق ییلاقی مورد استفاده ایلات کوچ نشین قرار می گیردکه از پشم بز بافته شده و سیاه چادر نامیده می شود بعضی از این چادرها در مناطق مختلف براساس مصالح در دسترس تهیه میگردد( چادر ترکمن ).

چادرهای ابتکاری : این چادرها با در نظر گرفتن وضع موجود و پوششهای در دسترس ساخته می شود مانند استفاده از چوب خیزران و یا از ترکیب دو یا چند چادر، چادر بزرگ اجتماعات می توان ساخت چادرهای حسینیه ها نیز با استفاده از داربست و برزنت چادری بصورت ابتکاری برپا می شود .

چادرهای تفریحی وگردشگری: این چادرها در رنگها و شکلهای مختلف جهت استفاده های تفریحی وگردشگری از طرف شرکتهای تجاری تهیه و به بازار عرضه می شود و جنس و شکل و رنگهای چشم گیری دارد.

چادرهای بادی:

این چادرها بصورت سالنهای بزرگ و با استفاده از وسایل مکانیکی مانند دمنده های قوی بدون استفاده از اسکلت فلزی برپا می شود برخی از این چادرها دو جداره بوده و هوای فشرده در آن دمیده می شود و این نوع چادرها از جدار بیرون با طنابهایی مهار شده و از پایه نیاز به ایجاد فوندانسیون و اتصال پیچ و مهره ای آن می باشد مزیت این چادرها ایجاد فضای وسیع و مرتفع بدون نیاز به دیرکهای نگهدارنده است .

انواع چادر از نظر اسکلت و فیزیکی:

-1 . چادرهای بدون دیرک : این نوع چادرها بغیر از انواع بادی آن بصورت اتصال از بالا به درخت ، پایه و یا دیواره ، بدون داشتن دیرک در داخل آن برپا می شود و فضای قابل استفاده بیشتری را در اختیارقرار می دهد.

-2 . چادرهای تک دیرک (تک پایه) : این چادرها با استفاده از یک دیرک در وسط برپا شده و توسط طنابهای کناری مهار می شود. این نوع چادر را در اصطلاح خیمه ای گفته و از نظرحجم ، ارتفاع ، همراه با دیواره و بدون دیواره دارای انواع مختلفی می باشد. و احتیاج به دیرک ندارند.

چادرهای جفت دیرک و بیشتر

. این چادرها انواع چادرهای گروهی را تشکیل می دهد که به نسبت بزرگی و کوچکی دارای دو دیرک و یا بیشتر است.

چادرهای چند دیرک بدون تیرک

این چادرها شبیه خیمه بوده و یک دیرک اصلی در وسط و دیرکهای فرعی در کناره ها را شامل می شود چادر سیرکها نمونه مشخص این نوع میباشد . در برخی انواع این چادرها ممکن است دیرک اصلی بیش از یکی باشد .

چادرهای اسکلت دار

این چادرها دارای اسکلت فلزی متصل بوده و فضای بیشتری را در اختیار استفاده کننده قرار می دهد این چادرها طنابهای مهار ندارند ولی از پایه باید به زمین متصل شوند در این نوع چادرها،کفی متصل به بدنه، از خصوصیات مهم آن بشمار می رود .

چادرهای دو جداره

این چادرها دیرکهای مخصوص جهت نگهداشتن دو جداره دارند و دوجداره بودن آن در تابستان باعث خنکی و در فصول سرد و بارندگی، از نفوذ سرما و آب بدرون چادر جلوگیری می نماید.

چادرهای سایه بان:این چادرها فقط بعنوان سایه بان و باران گیر جهت استفاده غذاخوری و کلاسهای هوای آزاد و اجتماعات مورد استفاده قرار می گیرد . این چادرها بدون دیواره بوده و فقط سقف دارد که با دیرکهایی برپا و با طناب مهار شده است . نوعی از این چادرها را بعنوان بادشکن با شیب مناسب برپا و مورد استفاده قرار می دهند.

چادرهای پوشش اموال:این چادرها (کفی) جهت پوشش اجناس و اموال موجود در محوطه باز برای محافظت از آفتاب و باران و برف و باد می باشد و روی اموال کشیده می شود و نیاز به دیرک و مهار به محیط ندارد.

الزامات انتخاب محل چادر

. محل برپایی چادر با توجه به شرایط زیر درنظر گرفته می شود:

. از نظر نم و رطوبت ، محلی خشک و بدون گل و لای انتخاب شود .