بخشی از مقاله
بيماري وبا
وبا (cholera) بيماري اسهالي مناطق گرمسيري (يا در فصول گرم مناطق ديگر) است كه توسط باكتريي بنام ويبريوكلرا ايجاد مي‌شود که منحصراً انسان را مبتلا مي کند و علايم آن ناشي از سمي است که توسط ميکروب در روده انسان ترشح مي گردد.
انتقال بيماري از طريق دست هاي آلوده، تماس با مواد دفعي و استفراغ بيماران و ملافه ها و لوازم آلوده، همچنين آب آلوده به مدفوع، سبزي و ميوه هاي خام آلوده يا شسته شده با آب آلوده و يا غذاي آلوده شده توسط دست يا مگس امکان پذير است.
اين باکتري بر روي مخاط دستگاه گوارش انسان تأثير گذاشته و دفع مايع را از راه مدفوع افزايش مي دهد. وباي التور يک بيماري حاد اسهالي است که بيماران وبائي بطور مشخص دچار اسهال آبكي همراه با دهيدراتاسيون مي‌شوند. اين بيماري به شدت مسري مي باشد. ويژگي مشخص وبا آغاز ناگهاني اسهال جهنده بدون فشار و آبکي است که به دنبال آن استفراغ ، کم آب شدن سريع ، گرفتگي ماهيچه ها و کم شدن ادرار فرا مي رسد. ميزان کشندگي بيماري در صورت عدم جايگزيني سريع مايعات و الکتروليت بدن ۳۰ الي۴۰ درصد مي باشد. وبا را مي‌توان با مايع درماني خوراكي يا تزريقي و جايگزيني الكتروليت‌ها
بصورت موفق درمان كرد. معمولاً وبا از طريق آب يا غذاي آلوده به مدفوع و يا حتي بزاق فرد آلوده منتقل مي‌شود. آموزش مردم درباره غذا و آب سالم و شتشوي دستها پس از استفاده از توالت يا آبريز از بروز موارد جديد جلوگيري مي‌كند.
علائم و نشانه ها
وبا طيف وسيعي دارد. تقريباً ۷۵ درصد از افرادي که دچار عفونت با ويبريوکلرا مي شوند هيچ نشانه اي از بيماري ندارند، ۲۰ درصد ديگر دچار اسهال مي شوند که از اسهال ايجاد شده توسط ديگر ارگانيسمها قابل افتراق نيست. در ۲ تا ۵ درصد از افراد مبتلا، عفونت اسهال آبکي ، استفراغ و از دست رفتن آب بدن رخ مي دهد. در برخي موارد حتي تا ۲۵ ليتر آب را در روز دفع مي شود ، اگر اين آب از دست رفته جبران نشود براي فرد خطرناك و مرگ آور خواهد بود. وباي علامت دار با
اسهال آبکي حجيم بدون تب و زورپيچ شکم آغاز مي گردد. مدفوع بيماران وبايي ظاهر مايع شفاف آغشته به موکوس سفيد رنگ مي گيرد که مدفوع آب برنجي نام دارد. معمولاً بدون بو بوده يا بوي ماهي را دارد. استفراغ و کرامپ هاي دردناک در پاها شايع مي باشد. در موارد شديد بيماري زورپيچ در معده و درد در دستها و پاها ممکن است وجود داشته باشد. پوست بدن در افراد مبتلا، چروكيده و ادرار آنان کم و بسيار غليظ مي شود.
علائم خطر :
• عطش فراوان
• استفراغ شديد و مداوم
• تب بسيار بالا
• دفع بيش از حد اسهال آبکي
• بي حالي شديد
• وجود خون در مدفوع
• عدم توانائي نوشيدن و خوردن
• وخيم شدن حال بيمار
دوره نهفتگي
دوره پنهاني وبا از چند ساعت تا ۵ روز بوده و بطور معمول ۱ الي۲ روز است و علائم بيماري ۲ تا ۳ روز طول مي کشد و در بعضي از بيماران تا ۵ روز ادامه مي يابد. شدت علائم بيماري به سرعت و مدت از دست رفتن مايعات بدن بستگي دارد.
راه هاي انتقال وبا :
بيشترين راه اپيدمي وبا در كشور، افراد ناقل و مبتلا به اين بيماري هستند. انتقال وبا از انسان به انسان از راههاي زير صورت مي گيرد :
آب آلوده به مدفوع ( منابع آب بدون نظارت ) شامل : استخرهاي بدون کلر کافي و ...، آشاميدني‌ها و خوراکي هاي آلوده .
شايان ذکر است خوردني و آشاميدني آلوده با همه گيري وبا رابطه مستقيم دارد و شيردادن کودکان با بطريي که با ماده ضد عفوني به خوبي تميز نشده باشد يک عامل خطر چشمگير براي شيرخواران است.
توضيح ۱: انتقال توسط تماس مستقيم فرد به فرد مانند تماس با بيمار نادر است.
توضيح ۲: طبق دستور وزارت بهداشت و درمان، در حال حاضر کليه مسئولين استخرهاي سرپوشيده و سر باز ملزم به اضافه نمودن کلر تا اندازه 3.5 ppm مي باشند.
ابتلاي به وبا داراي سه مرحله است :
الف : مرحله تخليه اي: بيمار ناگهان دچار اسهال شديد، بدون درد و آبکي مي شود که به دنبال آن ممکن است استفراغ روي داده و مدفوع نماي آب برنجي دارد.
ب : مرحله کلاپس: به دليل کم آبي بدن، بيمار به مرحله کلاپس وارد مي شود و بصورت پايين افتادن فشار خون ، نبض خيلي ضعيف ، شکم فرورفته، دست و پاي خيلي سرد ، قطع ادرار و ... نمايان مي شود. (مرحله کم آب شدن بدن)
ج : مرحله بهبودي: اگر مايعات بدن بيمار جبران شود فشار خون بيمار رو به افزايش مي رود و علائم حياتي نرمال شده و بيمار از مرگ حتمي نجات مي بايد.
تعاريف مورد وبا
مورد مشكوك :
در مناطقي که وبا آندميک (بومي) نمي باشد فرد بالاي پنج سال زماني مشکوک به وباست که دچار دهيدراتاسيون شديد شود. در مناطقي که همه گيري وبا وجود دارد يا آندميک مي باشد فرد بالاي ۵ سال زماني مشکوک به وباست که اسهال آبکي با حجم زياد و ناگهاني داشته باشد.
مورد تأييد شده :
هرفرد دچار اسهال كه توسط آزمايشگاه‌هاي معتبر ويبريو كلرا O۱ يا O۱۳۹ از مدفوعش جدا شده، مورد تأييد شده مي باشد.
برخي از عوامل مؤثر در همه گيري وبا
- عوامل ميزبان كه موجب مقاومت در برابر بيماري وبا مي‌شود شامل ايمني ناشي از عفونت پيشين با ويبريوكلرا و تغذيه شيرخوار با شير مادر مي‌باشند.
- گفته مي شود از آنجا که ويبريوکلرا در محيط اسيدي نمي تواند زندگي کند بيماراني که آنتي اسيد مصرف مي کنند يا توليد اسيد معده آنها کاهش يافته است به وبا مستعدتر مي باشند. همچنين افراد با گروه خوني O بدلايل نامعلوم علائم شديد بيماري وبا را نشان مي‌دهند.
گروههاي سرمي وبا
تنها گروه O۱ و گروه O۱۳۹ بعنوان عوامل همه گيري‌هاي وبا شناخته شده‌اند.
چگونه بايد با بيمار مبتلا به اسهال برخورد کرد:
• دفع زياد مايعات از بدن منجر به مرگ مي شود بنابراين درصورت وجود استفراغ، مدت ۱۰ الي۲۰ دقيقه به فرد هيچگونه خوراکي داده نشود. و سپس بتدريج شروع به خوراندن مايعات شود.
o براي جبران کم آبي بدن بيمار مبتلا به اسهال به طريق زير عمل شود:
مايعات مورد نياز براي کودکان (زير 6 ماه): شير مادر ، محلول O.R.S (او.آر.اس) ادامه تغذيه کودک با شير مادر، حتي بيش از گذشته، در هنگام اسهال از اهميت فوق العاده اي برخوردار است.
مايعات مورد نياز براي کودکان بالاي 6 ماه و بزرگسالان: سوپ، دوغ، فرني، چاي خيلي کم رنگ و کم شيرين، محلول O.R.S
• ادامه تغذيه در جريان اسهال باعث بهبود سريعتر مي شود و از مشکلات بعدي جلوگيري مي کند.
• جهت تغذيه فرد مبتلا به اسهال همراه با بي اشتهايي، بايد کوشش شود که فرد بيمار به دفعات و مقدار کافي تغذيه شود.
• کودکاني که دوران نقاهت پس از اسهال را مي گذرانند لااقل به مدت يک هفته نياز به غذاي اضافي دارند.
نکات آموزشي و راه هاي پيشگيري از شيوع بيماري‌هاي عفوني دستگاه گوارش :
جهت پيشگيري از بيماري‌هاي قابل انتقال بوسيله آب و مواد غذايي از جمله بيماري‌هاي اسهال و حفظ سلامت خود و اطرافيان در منزل، تفريحگاه‌ها، پارك‌ها و در حين مسافرت به نكات زير توجه فرماييد:
۱ - هميشه از آب لوله كشي تصفيه شده استفاده كنيد و چنانچه از سلامت آب در دسترس اطمينان نداريد و از آب چاه، آب تانكرهاي غير کلر زده، آب چشمه ها، آب قنات ها و ... استفاده مي‌کنيد، ابتدا آنرا به مدت نيم ساعت جوشانده و پس از سرد كردن مصرف كنيد و يا كلر زني نماييد. (روش صحيح جوشاندن و کلرزني در ادامه گفته خواهد شد)
۲ – از يخ هاي قالبي و کارخانه اي غير بهداشتي استفاده ننماييد زيرا در آب مصرفي ، مراحل توليد و عرضه آن احتمال آلودگي به ميکروب وبا و يا ساير ميکروب ها وجود دارد.
۳ - هنگام سفر، آب و غذاي سالم و مطمئن همراه داشته باشيد و يا از نوشيدنيها و غذاهاي با بسته بندي مطمئن و بهداشتي استفاده نماييد و در رودخانه ها يا آبهاي مشکوک به هيچ عنوان شنا نکنيد.
۴ - از آشاميدن آبهاي مشكوك در پارك‌ها، باغ‌ها و فضاي سبز و از مصرف آب آشاميدني که در منبع هاي آب و سقاخانه هاي کنار خيابان که داراي ليوان مشترک هستند و آبي که در اتوبوس هاي بين شهري که با استفاده ظروف عمومي و از يخ هاي قالبي براي سرد کردن آن، عرضه مي شود، جداً خودداري نماييد.
۵ – براي نوشيدن آب از ليوان شخصي استفاده نماييد. در هنگام غذا خوردن از ظروف و قاشق و چنگال شخصي استفاده نماييد.
۶ - از مصرف مواد غذايي آماده، آب ميوه و آب هويج، آب زرشک، معجون، فالوده، بستني هاي غيرپاستوريزه و غير کارخانه‌اي، بلال، فال گردو، ساندويچ، سالاد و ديگر مواد خوراكي و نوشيدني‌هايي كه توسط فروشندگان دوره گرد عرضه مي‌گردد جداً خودداري كنيد.
۷ - هميشه از شير و فرآورده‌هاي لبني پاستوريزه استفاده كنيد يا شير را به مدت ۲۰ دقيقه قبل از مصرف بجوشانيد.
۸ – حتي الامکان تا برطرف شدن خطر سرايت وبا، از مصرف سبزيجات، کاهو، کلم، خيار، گوجه فرنگي و ... خودداري نماييد و در صورت لزوم آن را طبق روشي که در ادامه گفته خواهد شد ضد عفوني نموده و سپس مصرف نماييد.
۹ - در موقع خريد و حمل مواد غذايي، اقلامي مثل نان را كه قابل شستشو و پختن مجدد نيستند را در كنار ميوه و سبزيجات نشسته و گوشت خام قرار ندهيد.
