بخشی از مقاله
بیماری DVT چیست؟
Deep vein thrombosis
هنگامی DVT رخ می دهد که در سیاهرگ های عمقی، لخته خون ایجاد شده باشد. معولا DVT در سیاهرگ های عمقی در قسمت های پایینی پا (ماهیچه های ساق پا) ایجاد می شود و می تواند تا سیاهرگ های عمقی بالاتر یعنی ران هم پیشرفت داشته باشند. به ندرت این لخته های خون در سیاهرگ های عمقی قسمت های بالایی بدن مانند دست ها تشکیل می شوند.
سیاهرگ های عمقی درست از میان پا عبور میکنند و با لایه ای از ماهیچه پوشیده شده اند.
لخته های خونی که در سیاهرگ های سطحی تشکیل می شوند( یعنی درست زیر پوست) را التهابات سطحی سیاه رگ می نامند. این لخته ها با DVT ها متفاوت اند و خطر بسیار کمتری
دارند.
تشکیل ترومبوز در سیاهرگ های عمقی در پا
یک متخصص بیماریهای داخلی گفت: DVT نوعی بیماری است که بر اثر لخته شدن خون در پاها به وجود می‌آید و جریان خون در رگ های آسیب دیده را کند میکند.
به گزارش فارس، ایمنی فر متخصص بیماریهای داخلی و عضو بسیج جامعه پزشکی عنوان کرد:DVT نوعی بیماری است که بر اثر لخته شدن خون در رگ ها به وجود می‌آید. رگهای آسیب دیده بیشتر در ناحیه پاها قرار دارند البته که ممکن است در بقیه نقاط نیز وجود داشته باشند.
وی یادآور شد: لخته خون (ترومبوز) باعث میشود جریان خون آهسته شود و این ناحیه متورم، قرمز و دردناک می شود. اگر لخته های خون به سمت ریه حرکت کند، بیماری انسداد جریان خون ریوی (عروق مسدود شده در ریه ها) رخ می دهد و مشکلات تنفسی جدی را به وجود می
آورد.
عضو بسیج جامعه پزشکی گفت: بیماریDVT بیشتر در افراد کم تحرک، مسن، باردار و کسانی که دارای اختلالات خونی هستند رخ می دهد و این افراد در خطر بیشتری برای ایجاد لخته خون هستند.
وی ادامه داد: از عوامل ایجاد این بیماری، استراحت طولانی مدت در بستر (بیش از س
ه روز)، پس از اعمال جراحی ( با بیهوشی بیش از 30 دقیقه)، سیگار کشیدن، داشتن اضافه وزن، مسافرت طولانی هوایی یا با اتومبیل، استفاده از قرص های ضد بارداری و برخی از درمان های جایگزینی استروژن و سابقه شخصی یا خانوادگی از مشکلات لخته شدن خون هستند که خطر ابتلا بهDVT را افزایش دهد.
نشانه هایDVT
این متخصص بیماریهای داخلی اضافه کرد: DVT علائمی از جمله درد، حساسیت به لمس، گرم شدن، تورم و قرمزی در این ناحیه دارد البته ممکن است در ابتدای این بیماری هیچ نشانه و علامتی بروز نکند.
ایمنی فر گفت: این بیماری با سوال کردن پزشک از نشانه ها و انجام آزمایش تشخیص داده می شود. اگر احتمال وجود این بیماری باشد پزشک دستور سونوگرافی از پاهای متورم شده یا قسمت های دیگر بدن را می دهد تا میزان جریان خون اندازه گیری شود و همچنین یک آزمایش خون(D-dimer) موثر است.
وی افزود: در موارد نادر، وقتی که تشخیص از طریق آزمایش خون و سونوگرافی بی نتیجه شود، پزشک دستور مطالعه از طریق اشعه ایکس (سونوگرافی) می دهد که طی آن، ماده حاجب به درون ورید تزریق می شود تا نشان داده شود که جریان خون به علت وجود لخته ها، دچار انسداد شده است یا خیر.
ایمنی فر ادامه داد: درمانDVT، تزریق فوری رقیق کننده خون (هپارین) به منظور پیشگیری از افزایش لخته ها است. هپارین می تواند به صورت وریدی تزریق شود یا به صورت زیر پوستی (زیرجلدی) تزریق شود.
عضو بسیج جامعه پزشکی تاکید کرد: پزشک معالج تصمیم می گیرد کدام انتخاب درست است. همچنین پزشک می تواند قرص های رقیق کننده خون (وارفارین) را برای شما تجویز ک
ند تا مانع از بزرگتر شدن لخته ها و تشکیل لخته های جدید شود.
متخصص بیماریهای داخلی ادامه داد: هپارین و وارفارین برای چند روز تجویز می شود و وقتی که وارفارین به سطح مطلوب خود در خون برسد، هپارین قطع شده و وارفارین معمولاً به مدت شش ماه و گاهی بیشتر در ادامه درمان قرار می گیرد.
وی گفت: گاهی درمانDVT باید به صورت مادام العمر همچنان وجود داشته باشد. همچنین آزمایش خون برای حصول اطمینان از اینکه دوز وارفارین مناسب است انجام داده می شود.البته ممکن است پزشک برای کنترل تورم در پاها، جوراب های ساق بلند خاصی را پیشنهاد دهد اما افرادی که دارای اضافه وزن هستند باید شروع به کاهش وزن کرده و فعالیت خود را برای پیشگیری از ایجاد لخته های خون بیشتر کنند.
وی بایدها و نبایدها در کنترلDVT را چنین عنوان کرد:دارو مصرف کنید و جهت کنترل سطح غلظت خون، آزمایش خون بدهیدبرای کاهش وزن زیاد ورزش کنید تا خطر بازگشت دوبارهDVT را کاهش دهید.
اگر زیاد می نشینید، راه بروید و پاهایتان را کش دهید.اگر علائم شما بهبود نیافت حتما به پزشک خود اطلاع دهید.
ایمنی فر گفت: اگر درد قفسه سینه داشتید یا با سرفه خون بالا آوردید به پزشک خود اطلاع دهید.قبل از اینکه به سفر طولانی مدت بروید، با پزشک خود در خصوص مصرف آسپرین مشورت کنید (البته مصرف آسپرین در صورتی که وارفارین استفاده نمی شود مجاز است)سعی کنید زمان نشستن و یا دراز کشیدن، پاهای خود را بلند کنید.
متخصص بیماریهای داخلی افزود: برای مدت زمان طولانی در یک نقطه ننشینید یا نایستید.لباس هایی که جریان خون را در پاها کند می کند نپوشید.زمان نشستن یا درازکشیدن پاها و غوزک پای خود را نپیچانید.سیگار نکشیدو اگر وارفارین مصرف می کنید، در ورزش های تماسی شرکت نکنید به علت اینکه شما در خطر خونریزی ناشی از تروما هستید
بسیاری از لخته های خونی تشکیل شده کوچک هستند و مشکلی ایجاد نمی کنند. خود بدن قادر است در این موارد لخته های خون را در مدت زمان کوتاهی از بین ببرد.
لخته های بزرگ تر میتوانند مسیر جریان خون را ببندند، که دارای نشانه ها و علایم زیر میباشد:
تورم پایی که خون در آن لخته شده است- این تورم با آنها یی که معمولا در سفرهای طولانی مدت در قسمت قوزک پا ایجاد میشود متفاوت است.
درد در پایی که دچار لخته شده است- درد میتواند به راحتی قابل احساس باشد و حتی در هنگام راه رفتن و ایستادن بدتر شود.
قرمز شدن پایی که در آن لخته خون ایجاد شده است.
با مشاهده کردن این علایم بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
عوارض
DVT عوارض چندان زیادی ایجاد نمیکند، اما مهمترین آنها عبارت اند از:
آمبولیسم ریوی ( Pulmonary embolism )
آمبولیسم ریوی مهمترین عارضه DVT می باشد. آمبولیسم ریوی ( PE )، هنگامی اتفاق می افتد که لخته ایجاد شده در دیواره رگ های پایینی بدن از رگ جدا شده و به شش ها منتقل شود. در شش این لخته خونی می تواند سرخ رگ های ریوی را مسدود کند. که با درد سینه، نفس های کوتاه و خمط های خونی همراه است. در مراحل پیشرفته می تواند کشنده باشد. آمبولیسم ریوی می تواند هفته ها و روزها پس از تشکیل لخته های خونی ایجاد شود. ممکن است آمبولیسم ریوی هنگامی بروز کند که هیچ نشانه ای از لخته خون در رگ ها دیده نمی شود.
کم خونی موقت در اندام تحتانی ( Limb ischemia )
این عارضه به ندرت و در مراحل پیشرفته DVT رخ میدهد. به دلیل وجود لخته های خون در سیاهرگ های پا، فشار خون به شدت افزایش میابد. در این وضعیت فشار خون در سرخ رگ ها هم تحت تاثیر قرار گرفته و درنتیجه مقدار اکسیژن کافی به پاها نمی رسد.
سندرم پس از ترومبوزی ( Post-thrombotic syndrome )
این سندرم هنگامی اتفاق می افتد که دریچه های سیاهرگ های عمقی دچار مشکل شده باشند، در نتیجه خون نمی تواند به بالا برگردد و دارای عوارضی مانند دردهای مزمن، تورم و در شرایط شدیدتر ایجاد زخم می باشد.
علل بیماری
در افراد زیر امکان ابتلا به DVT بیشتر است:
سن بالا تر از 40
افراد قد بلند
افراد چاق
افراد بی تحرک – مخصوصا بعد زا مسافرت های طولانی مدت
افرادی که سابقه خون لختگی دارند
افرادی که در خانواده آنها سابقه خون لختگی وجود دارد
عوامل وراثتی که شرایط تشکیل لخته های خون را هموار میسازند – لخته خیزی ( Thrombophilia )
بیماری خونی خواص
وجود بیماری های سرطانی
وجود مشکل در چرخش خون و نارسایی قلبی
انجام اعمال جراحی مخصوصا در قسمت های زانو و ران
خطر DVT در زنانی که دارای شرایط زیر میباشند افزایش پیدا میکند:
A.زنانی که داروهای زد بارداری مصرف میکنند
B.زنانی که تحت درمان هورمونی هستند
C.زنانی که باردار هستند
D.زنانی که به تازگی باردار شده اند
خطرات سفر
شواهدی وجود دارد که نشان می دهد پروازهای طولانی مدت میتواند یکی از دلایل DVT باشد. در این مسافرت های طولانی معمولا خطر ابتلا به این دلیل افزایش پیدا میکند که بدن به مدت چندید ساعت بی حرکت می ماند.
البته نمی توان مطمئن بود که آیا خود سفر باعث
ایجاد DVT می شود و یا افرادی در سفر به DVT مبتلا میشوند دارای شرایط خاصی هستند.
در کل احتمال ابتلای شما به DVT در مدت سفر بسیار کم است مگر اینکه یکی از فاکتورهای خطرناک را داشته باشید. در این صورت شما باید درمان های لازم و پیشگیری کننده را قبل از سفر انجام داده و با پزشک خود مشورت داشته باشید، مخصوصا برای مسافرت هایی که بیش از سه (3) ساعت به طول می انجامند. بهتر است در صورت انجام عمل جراحی مخصوصا در قسمت های زانو و ران، مسافرت خود را تا سه ماه به تعویق بیاندازید.
تشخیص
برای تشخیص آزمایشاتی را باید انجام دهید، مانند:
A.تست خون _ D-Dimer_ در صورت منفی بودن جواب تست امکان DVT در شما بسیار کم است.
B.Doppler ultrasound_ این بهترین آزمایش برای تشخیص لخته های خونی در بالای زانو میباشد.
C.سیاهرگ نگاری ( Venogram )_ این بهترین آزمایش برای تشخیص لخته های خونی در پایین زانو میباشد.
درمان
درمان داروئی(Medicines)
معمول ترین داروهای مورد استفاده در بیماری DVT داروهای ضد انعقاد خون مانند heparin و warfarin می باشند. این داروها ترکیبات شیمیایی بدن را تغییر میدهند تا بتوانند لخته های خون را به آسانی از بین ببرند. دستورات و موارد متعددی وجود دارد که مصرف کننده گان این دارو باید به خاطر داشته باشند:
از heparin در موقع بارداری نباید استفاده شود زیرا سلامتی نوزاد به خطر خواهد افتاد.
در هنگام مصرف داروی warfarin نباید از محصولات آسبری صغیر( cranberry ) استفاده کرد، زیرا باعث تداخل در کار دارو میشود.
در هنگام مصرف داروهای ضد انعقادی از فعالیت هایی که میزان خطر مبتلا شدن را افزایش میدهند خودداری کنید.
داروی ضد آمبولی هم میتوانند مفید باشند. آنها لخته های خونی را در خود حل می کنند. اما عوارض آنها شدید است مانند: خونریزی، بنابراین استفاده از
این داروها فقط در موارد بسیار خطرناک و پیشرفته توصیه می شود.
جوراب های مخصوص فشاری(Compression stockings)
پزشک ممکن است که استفاده از این جوراب ها را برای کاهو سال یا بیشتر بپوشید.
پیشگیری
اگر شما هم جزو گروه های خطرناک هستید به پزشک خود مراجعه کنید. عواملی که خطر لخته های خونی را کاهش میدهد میتوانند تاثیر مهمی در جلوگیری از D.V.T داشته باشند. مانند تمرین و ورزش روزانه به مدت 30 دقیقه، شواهدی مبنی بر تاثیر اسپرین در درمان و جلوگیری از D.V.T وجود ندارد.
در صورت پیش رو داشتن عمل جراحی
بعضی از اعمال جراحی و درمانها می توانند احتمال ابتلا به D.V.T را افزایش دهند. بنابراین ممکن است وقتی برای عمل به بیمارستان منتقل می شوید یکسری
آزمایشات در مورد احتمال D.V.T از شما گرفته شود. این آزمایشات بستگی به شما و نوع عملی که در پیش رو دارید خواهد داشت. با انجام این آزمایشات کارها
ی خواصی در جهت کاهش خطر، انجام خواهد شد مانند استفاده از منعقد کننده های خون.
در مسافرت
گرچه امکان ابتلا به D.V.T در سفر های طولانی مدت کم است اما بهتر است یکسری از کارهای پیشگیری کننده را رعایت کنید:
سعی کنید بین صندلی ها در حین مسافرت راه بروید، حتی برای مدتی کوتاه ( در صورت سفر با وسایل عمومی (
عضلات ماهیچه پای خود را ورزش دهید تا کار پمپاژ خون راحت تر انجام گیرد
انگشت شصت، قوزک پا و پاهای خود را دائما خم و راست کنید
لباس های راحت و گشاد بپوشید
آب بنوشید
نوشیدنی های الکلی و کافئین دار نخورید
دراز نکشید، خواب باعث بی حرکتی بدن و مخصوصا پاها میشود
در صورت نیاز می توانید از جوراب های مخصوص هم فشاری استف
اده کنید
اگر پزشک تشخیص دهد که در صورت سفر ممکن است برای شما مشکلاتی ایجاد شود باید قبل از سفر heparin تزریق کنید.
در صورت ایجاد تورم در پا و قرمز شدگی و احساس درد در پا بعد از سفر، سریعا به پزشک مراجعه کنید.
نکات کلیدی:
DVT: تشکیل لخته خون در وریدهایی است که در قسمتهای عمیق بدن قرار دارند.
لخته های DVT می توانند شکسته شده از طریق جریان خون وارد ریه شود که به لخته خون در ریه آمبولی ریوی گفته میشود. که وضعیت خطرناکی بوده می تو
اند باعث مرگ بیمار شود
داشتن هر یک از ریسک فاکتورهای DVT می تواند شانس ایجاد DVT را در فرد افزایش دهد
داشتن چندین ریسک فاکتور بطور همزمان خطر ایجاد DVT را بیشتر افزایش می دهد
فقط بعضی از بیمارانی که دچار DVT هستند دارای علایم می باشند.
اگر بیمار یکی از علایم DVT یا ریسک فاکتورهای گسترش آن را داشته باشد باید از نظر داشتن لخته مورد بررسی قرار گیرد.
آزمایشات ساده بدون درد جهت تشخیص وجود و محل قرارگ
یری لخته انجام می شود.
اهداف اصلی در درمان DVT عبارتند از:
توقف رشد و توسعه لخته
پیشگیری از شکسته شدن لخته در ورید و حرکت آن بسوی ریه
کاهش شانس ایجاد لخته های بعدی
از داروها جهت درمان و پیشگیری از DVT استفاده می شود.
از داروها جهت درمان و پیشگیری از DVT استفاده می شود.
عموماً از ضدانعقادها در درمان DVT استفاده می گردد که بعنوان رقیق کننده های خون شناخته می شوند.
