بخشی از مقاله
تکنولوژی اندازه گیری زیردست پارچه جهت تعيين كيفيت پارچه
فصل اول : تکنولوژی اندازه گیری زیردست پارچه
وضعیت کنونی و ظرفیتهای بالقوۀ آینده
چکیده :
توسعۀ روزافزون منسوجات و صنایع بافندگی به کاربرد موفقیت آمیز روشهای معتبر عینی برای تعیین مشخصات ، پیش بینی و کنترل کیفیت عملکرد پارچه ها وابسته است . در دهۀ گذشته نمونه های متعددی از طرح و توسعۀ پارچه همراه با تولید و کنترل کیفیت فرآیند منسوجات و تهیۀ پارچه بصورت تکنولوژی اندازه گیری عینی کیفیت پارچه شاهد بوده ایم . خصوصیات کیفی و میزان کارایی و عملکرد پارچه ها به تنش مکانیکی پائین و خواص ابعاد و سطح آنها وابسته است . خطاهای آزمایشی مربوط به اندازه گیری این خواص خیلی کمتر از خطاهای ظاهری مربوط به کیفیت پارچه می باشد ، به ویژه اندازه گیریهایی که توسط افراد انجام می شود.
ما می توانیم مفهوم اندازه گیری عینی پارچه را جهت تعیین کیفیت پارچه ، قابلیت تهیه لباس و دوام آن به صورت یک امر ضروری و پارامترهای قابل اندازه گیری توسط دستگاههای آزمایشی تعریف کنیم . بنابراین تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه نشانۀ بارزی از کیفیت پارچه و قابلیت استفاده آن برای لباس و دوام آن می باشد و این نشان می دهد که دو پارچه هیچ وقت کاملاً شبیه هم نیستند و از لحاظ خصوصیات با یکدیگر فرق دارند . تکنولوژی اندازه گیری خصوصیات عینی پارچه عامل مهمی برای روشهای علمی و مهندسی تعیین خصوصیات پارچه و طرح و فرآیند کنترل آن می باشد . مهمترین نتیجۀ استفاده از تکنولوژی اندازه گیری خصوصیات عینی پارچه ، ایجاد و توسعه رابطه بین بخشهای مختلف صنایع نساجی و پوشاک و گروههای تحقیق و توسعه با سایر بخشهای صنایع می باشد. برای مثال تولیدکنندگان پارچه ، فروشندگان ، بازرگانان و سازندگان ماشین آلات که به نحوی در ارتباط با پارچه و منسوجات هستند .
مقدمه :
صنایع نساجی و پوشاک همواره به صورت سنتی ارزیابی ظاهری از کیفیت پارچه انجام می داده اند که صرفاً برپایۀ قضاوت فردی بوده است. نشان داده شده است که با وجود اینکه قضاوتهای هر کشور دربارۀ خصوصیات زیردست پارچه یک ایده و طرز تفکر مشترکی می باشد ، امکان اینکه قضاوت فردی بتواند کیفیت یک پارچۀ ویژه را ارزیابی کند وجود ندارد و چنین قضاوتی اشتباهات زیادی را در بر خواهد داشت . با این حال چنین وضعیتی ( قضاوت فردی ) در بیشتر فعالیتها و معاملات صنعتی و تجاری زیاد به چشم می خورد و شرایطی پیش می آید که افراد مجبور هستند در مورد کیفیت پارچه به قضاوت سطحی و ظاهری متکی باشند .
نظریه و طرز تفکر پیچیدۀ قضاوت در مورد زیردست پارچه می تواند به صورت واکنش بین خصوصیات کیفی سادۀ پارچه مانند نرمی و صافی ، براقیت ، استحکام ، پُری و پیچیدگی ( تجعد ) آنالیز گردد .
یک لیست از واژه های توصیفی برای کیفیت پارچه از زبان ژاپنی ترجمه شده است که عبارات اولیه ای در مورد بیان ویژگی های پارچه می باشد در جدول 1 آمده است و همچنین خصوصیات دوقطبی پارچه که به کمیتۀ اجرائی اندازه گیری عینی پارچه پشمی در استرالیا مربوط است در جدول 2 ارائه شده است .
جدول 1 – واژه های توصیف کنندۀ پارچه ( ترجمه شده از عبارات اولیۀ ژاپنی )
محکم بودن
براقیت
پُری
مجعد شدن
سختی
جدول 2- خصوصیات دوقطبی پارچه ( کمیته اندازه گیری یا سنجش عینی پارچۀ پشمی استرالیائی )
قابل کش آمدن – غیرقابل کش آمدن
انعطاف پذیر – شُل و غیرقابل انعطاف
محکم – نرم و تغییر پذیر
ضخیم – نازک
صاف – زبر
گرم – سرد
کیفیت و مشخصات کاری و عملکرد پارچه به خصوصیات تنش مکانیکی پائین و خواص سطحی و غیر ابعادی آن مربوط است که در جدول 3 همراه با نیروی کششی ، پارگی ، خمش ، فشردگی ، اصطکاک سطحی و حالت کش آمدگی بیان شده است .
جدول 3 – خصوصیات تنش مکانیکی پائین ، سطحی و ابعادی پارچه
کشش
برش
خمش
فشردگی جانبی
فشردگی در سطح/ پیچش
اصطکاک سطحی/ زبری
انبساط رطوبتی
رهایی از آبرفتگی
ویژگی های خاص
- دقت اندازه گیری خیلی بیشتر از ارزیابی ظاهری کیفیت پارچه می باشد .
- روش های موجود اندازه گیری تثبیت شده
- به راحتی قابل ذخیره سازی در کامپیوتر است
- ارتباط با بخش صنایع نسبتاً ساده تر است
- می تواند پایه و اساسی باشد برای
- نوآوری در محصول
- تضمین کیفیت
- کنترل کیفیت
در ساخت پارچه و منسوجات
اصول و روشهای اندازه گیری خواص مکانیکی پارچه بصورت منطقی قابل انجام است . اطلاعات در این زمینه می تواند به مانند زبان کیفیت باشد که به راحتی توسط صنایع نساجی و پوشاک قابل درک باشد و نیز می تواند به ایجاد استانداردهای کیفی عینی بر اساس اصول مهندسی و علمی مدرن کمک نماید .
مفهوم اندازه گیری عینی پارچه
در اینجا برای اندازه گیری عینی پارچه ، یکسری از پارامترهای قابل اندازه گیری سودمند را بیان می کنیم که توسط آن کیفیت پارچه ، قابلیت دوزندگی ( دوخت و دوز ) و رفتار ( عملکرد ) پارچه مشخص می شود . در این روش ، تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه ، شاخصهایی همانند اثر انگشت از کیفیت پارچه ، قابلیت دوزندگی و رفتار ( عملکرد ) پارچه مشخص می کند که این امر نشان می دهد که بطور کلی هر دو نمونه پارچه حداقل در تعدادی از خصوصیات قابل اندازه گیری عینی با هم تفاوت دارند .
تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه ، راهکاری برای اصول علمی و مهندسی مورد استفاده در موارد زیر پیش بینی می کند :
1- بهینه سازی خواص پارچه برای طراحی و تولید پارچه های جدید با کیفیت دلخواه و مناسب برای مصرف خاص .
2- توسعه در روشهای نوین تکمیل ، مواد تکمیلی و ماشین آلات تکمیل برای مواد نساجی .
3- کنترل بر عملیات تکمیل و باز تکمیل پارچه به منظور دسترسی به خواص مکانیکی ، سطحی و ابعادی موردنظر .
4- ویژگی های پارچه و عملیات کنترل تولید پارچه .
5- روند کلی پیشرفت پارچه از مادۀ خام تا پوشاک دوخته شده .
مهمترین نتیجۀ تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه ، ارتقاء و پیشرفت ارتباط تکنولوژیکی بین عوامل مختلف صنایع نساجی و پوشاک ، کارمندان بخش توسعه و تحقیق و بطور کل تمامی دست اندر کاران صنایع وابسته به تولید الیاف ، منسوجات و پوشاک ( نظیر تولید کنندگان الیاف ، خرده فروشان و تجار ) می شود . ( صنایعی که به نوعی با الیاف ، منسوجات و پوشاک سروکار دارند ) .
مکانیک پوشاک
پیشرفتهای قابل توجهی در مطالعۀ مکانیک پوشاک صورت گرفته است ، مثلاً در روابط بین خواص مکانیکی – فیزیکی پارچه و عملیات برش ، دوزندگی و اتو کشی که در تولید پوشاک به کار می رود ، پیشرفت چشمگیری حاصل شده است . برای مثال در شکل 1 تصویری از الگوی سرشانه و قسمت بالای آستین کُت مردانه نشان داده شده است . کوک هایی با انحنای دوگانه و بزرگ ( سه بُعدی ) در این قسمت از کُت باید مورد استفاده قرار گیرد که شامل درجۀ بالایی از تغذیۀ اضافی ( over feed ) پارچه در جهت اُریب ( تقریباً 45 درجه نسبت به تار و پود ) است . ( منظور از تغذیۀ اضافی ، مقدری از پارچه است که در هنگام دوخت و دوز به داخل می رود ) . مقدار رایج تغذیۀ اضافی پارچه برای این کار توسط کوک های توضیح داده شده در شکل 1 ، در جدول 4 برای کُت های مردانۀ دوخته شده در ژاپن و در جدول 5 برای کُت های دوخته شده در استرالیا آورده شده است .
جدول 4 – مقادیر رایج تغذیۀ اضافی ( over feed ) برای کُت مردانۀ دوخته شده در ژاپن
محل ( موقعیت ) زاویۀ اُریب تغذیۀ اضافی ( over feed ) ( % )
شانه : جلو/ پشت (1و2) جلو 75 / 5/8
پشت 70
بالای آستین/ شانه :
جلو (2و3) 20 / 57 5/16
عقب (2و9) 0 / 52 11
آستین/ شانه (3و4) 4 / 20 4
زاویۀ اُریب ، زاویۀ خطی است که نقاط معرفی شده در شکل را در جهت تار منسوج به هم وصل می کند .
جدول 5 – مقادیر رایج تغذیۀ اضافی ( over feed ) برای کُت مردانۀ دوخته شده در استرالیا
محل ( موقعیت ) زاویۀ اُریب Overfeed ازدیاد طول اندازه گیری شده
( % ) بر روی کُت دوخته شده ( % )
Overfeed Underfeed
شانه : جلو/ پشت (1و2) جلو 65 / 1/6 8/2 5/3-
پشت 73
بالای آستین/ شانه :
جلو (2و3) 27 / 46 5/6 2/5 4/1-
عقب (2و9) 5 / 54 8/11 5/9 7/2-
آستین/ شانه (3و4) 5 / 21 1/1 1/1 0
زاویۀ اُریب ، زاویۀ خطی است که نقاط معرفی شده در شکل را در جهت تار منسوج به هم وصل می کند .
شکل 1 : دیاگرام شماتیک از الگوی کُت مردانه که کوک های شمارش شده در جداول 1 و 2 را نشان می دهد .
از مقادیر بدست آمده می توان نتیجه گرفت که مقدار overfeed بیشتر از 15 درصد در دوزندگی معمول نیست . علاوه بر این ، این مطلب ثابت شده است که تغییرات شکل ناشی از برش در محل برش خورده بر روی کوک های با انحنای دوگانه ای که زاویۀ آنها بیش از 10 درجه و یا گاهی بیشتر از 15 درجه است ، اثر می گذارد .
بطور کلی امروزه این امر پذیرفته شده است که خواص کششی ، برشی ، خمشی و ازدیاد طول پارچه به طور قطع نقطه نظری برای خواص پارچه آرایی یا دوزندگی پارچه است . مقدار بهینه ای از ترکیب این خصوصیات مکانیکی پارچه باعث شده است تا پارچه های پشمی به صورت رضایتبخش و دلخواه مورد دوخت قرار گرفته و تبدیل به پوشاکی با کیفیت بسیار خوب ، بدون کوچکترین چروک و جمع شدگی ، پلیسه ( کیس ) و یا هرگونه ظاهر ناخوشایند دیگری در محل کوک خورده شود . این مطالعه بر روی مکانیک پوشاک روز به روز در حال توسعه است تا جایی که درجۀ اتوماسیون را در تولید پوشاک بالا برده است . اگرچه این روند به طور قطع در طی دهه ها رشد پیدا می کند . به منظور کنترل موفقیت آمیز خواص سطحی و مکانیکی پارچه ، بایستی در طی فرآیند تولید پارچه ، برخی اندازه گیری ها و یا دستگاههای حس کننده با سیستم های اتوماسیون در ارتباط باشد .
آزمایشات مکانیکی پارچه
رایج ترین روش برای اندازه گیری خصوصیات مکانیکی پارچه ، استفاده از نتایج یک سیکل کامل ( نمودار هیسترسیس ) تغییر شکل – بازگشت برای پارچه است که نتایج بدست آمده از خصوصیات نهایی کششی و فشاری در شکل 2 و خصوصیات برشی پارچه در شکل 3 نشان داده شده است . در تمامی این موارد ، سیکل تغییر شکل – بازگشت به حالت اولیه توسط مقدار مشخصی از تلفات انرژی یا پدیدۀ هیسترسیس اتفاق می افتد که در گراف ها نشان داده شده است .
شکل 2 – یک نمونۀ بارز از منحنی تغییر شکل – بازگشت به حالت اولیه برای کشیدگی پارچه یا جمع شدگی اولیه که ناحیۀ هاشور خورده ، مقدار تلفات انرژی در طی یک سیکل کامل تغییر شکل – بازگشت به حالت اولیه را نشان می دهد .
از دیدگاه تکنولوژی ، همان گونه که اندازه گیری رفتار تغییر شکل – بازگشت به حالت اولیه برای دستگاه KESF به کار برده می شود ، اندازه گیری عینی پارچه نیز توسط دستگاههای FAST صورت می گیرد ، که اندازه گیری مقادیر یک نقطۀ واحد بر روی منحنی تغییر شکل اساس دستگاههای FAST را تشکیل می دهد .
منحنی های هیسترسیس برش در شکل 3 نشان داده شده است . همانطور که در شکل می توان دید ، عملیات تکمیل پارچه بر روی خواص مکانیکی پشم تأثیر قابل توجهی می گذارد .
شکل 3 - یک نمونه از منحنی های هیسترسیس برش برای پارچه های ساده بافت ( تافته ) : - - - - تکمیل نشده ؛ تکمیل شده .
تأثیر مهم عملیات تکمیل در اندازه گیری خصوصیاتی که در شکل 4 نشان داده شده است ، می باشد . در شکل 4 خصوصیات مکانیکی هیسترسیس برشی پارچه ، تراکم پذیری جانبی و سختی سطحی ( در جهت پود ) برای یک نمونه پارچۀ پشمی و دو نمونه پارچۀ پشم پلی استر بعد از عبور از مراحل تکمیلی زیر نشان داده شده است :
پارچۀ خام ، تثبیت حرارتی ( تنها برای مخلوط پشم پلی استر ) ، عملیات پخت ، اتو کشی ، صاف کردن و دکاتایزینگ . از نتایج بدست آمده می توان چنین نتیجه گرفت که استفاده از تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه می تواند به عنوان ابزاری برای کنترل عملیات تکمیلی بر روی منسوجات پشمی به کار رود . خصوصیات مکانیکی پارچه تنها تحت تأثیر عملیات تکمیل نیستند ، بلکه نوع الیاف پشم که در عملیات ریسندگی مورد استفاده قرار می گیرد نیز به همان مقدار در ساختار نخ و پارچه تأثیر گذار است . بطور کلی ، شستشوی پارچه ، خشکشویی و در نهایت هرگونه فرآیندی که باعث کاهش کیفیت پارچه ، چه از نظر شیمیایی و چه مکانیکی شود ، بر روی خصوصیات مکانیکی پارچه تأثیر می گذارد . از این خصوصیات اندازه گیری شده ، به شکل موفقیت آمیزی در توسعۀ تولید پارچه های جدید با تکنولوژی جدید استفاده می شود ، که بر پایۀ خصوصیات فیزیکی و مکانیکی عینی اندازه گیری شده در پارچه استوار است . ایجاد خصوصیات دلخواه در پارچۀ مخلوط براساس خصوصیات مکانیکی و سطحی ، هدفی کاملاً مشخص و آشکار برای تولید پارچه های جدید ایجاد می کند .
در اینجا ، نگاهی گذرا خواهیم داشت به برخی از روشهای ویژه که در آنها تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه برای تولید منسوجات جدید به کار گرفته شده است . بهینه سازی خصوصیات مکانیکی و سطحی برای پارچه های لباسی ، مثال های خاصی از تکمیل پارچه های جدید و در نهایت ، توسعه و پیشرفت در تولید پارچه از الیاف به سمت پارچۀ تکمیل شده و پوشاک است .
بهینه سازی خصوصیات سطحی و مکانیکی پارچه
اندازه گیری خصوصیات مکانیکی و سطحی پارچه می تواند به صفات ذهنی پارچه نظیر رنگ ، شفافیت و براقیت ، استحکام ، چروک ، سختی ، پُری و زیردست کلی مربوط باشد . در شکل 5 اختلاف بین 3 مورد از خصوصیات کیفی پارچه ( چروک پذیری ، پُری و استحکام پارچه ) به همان خوبی اختلاف در زیردست پارچه نشان داده شده است تا خصوصیات مکانیکی و سطحی پارچه های لباسی مردانه با وزن مترمربع در محدودۀ بین 220 الی 400 گرم بر مترمربع را بهبود بخشد . این نمودارها از یک برنامۀ ریاضی غیرخطی تبعیت می کند که از مقادیر اولیۀ پارچه های لباسی ثبت شده در یک پایگاه اطلاعاتی ، بدست آمده است .
شکل 4 – هیسترسیس ( پسماند ) برشی پارچه ( a ) ، قابلیت فشردگی و تراکم پذیری ( b ) و زبری ( ناهمواری ) سطحی در راستای پود ( c ) ، بعد از مراحل مختلف تکمیل پارچه . L = پارچۀ خام ، H = عملیات تثبیت حرارتی ، S = بعد از پخت ، P = بعد از اتو کاری ، D = بعد از دکاتایزینگ ( عملیات مخصوصی که بر روی پارچه های پشمی جهت افزایش تراکم صورت می گیرد )
شکل 5 – رابطۀ بین وزن مترمربع پارچه و خصوصیات کیفی آن : صافی و چروک پذیری ، پُری ، استحکام و زیردست برای پارچه های لباسی زمستانه .
نتایج بدست آمده از شکل 5 نشان می دهد الیافی که بیشترین sought را پس از زیردست دارند ( طبق نظر متخصصین صنایع نساجی ، پوشاک و دیگر صنایع وابسته ) دارای درجۀ بالایی از صافی و یکنواختی و پُری است ( تقریباً درجۀ 9 بر روی مقیاس 1 الی 10 ) و دارای مقادیر استحکامی در حال کاهش ( تقریباً 5 الی 6 بر روی مقیاس 1 الی 10 ) می باشند . ترکیب خصوصیات سطحی و مکانیکی پارچه لازم و ضروری است تا بتوان کیفیت مناسب و مورد نیاز برای پارچه های لباسی با هر وزن متر مربعی را ارزیابی کرد .
نمونه هایی از تکمیل پارچه
اندازه گیری عینی پارچه یک روش بسیار قوی برای کنترل عملیات تکمیلی و بازتکمیلی است ، تحقیقات بر روی استفاده از عملیات تکمیلی افزودنی ( افزایشی ) نظیر استفاده از سیلیکون ها ( نرم کُن های صنعتی ) و عملیات تکمیلی رزینی و بهینه سازی عملیات دکاتیزینگ صورت گرفته است . در شکل 6 یک نمودار کنترل FAST برای قابلیت دوزندگی پارچه نشان داده شده است . ابزار سیستم FAST برای اندازه گیری خصوصیات مکانیکی پارچه ، شامل یک دستگاه سادۀ کشش پارچه برای کشش در جهات تاری ، پودی و مایل ( دارای زاویۀ 45 درجه نسبت به تار و پود ) ، یک اهرم آزمایش کنندۀ خمش و یک آزمون کنندۀ کوچک تراکم و ضخامت است . نمودار شکل 6 نتایج مربوط به خصوصیات مکانیکی اندازه گیری شده برای دو نمونه پارچۀ لباسی فاستونی را بعد از تکمیل نشان می دهد ( خط صاف و نشکسته مربوط به پارچۀ A و خط شکسته مربوط به پارچۀ B است ) .
دقیقاً همان مشکلاتی که در خصوصیات دوزندگی پارچۀ تکمیل شدۀ A مشاهده شده است ، در پارچۀ B نیز مشاهده شد . در این نمودار ، بر روی محور عمودی ، پارامترهای خصوصیات ابعادی – مکانیکی پارچه قرار داده شده است که عبارتند از : جمع شدگی در حال استراحت پارچه ، انبساط مرطوب ( نم دار ) پارچه ( مربوط به پارچه های پشمی خالص ) ، قابلیت شکل گیری ( سختی خمشی پارچه × قابلیت انبساط آن ) ، سختی برشی پارچه ( محاسبه شده از انبساط محوری پارچه ) ، ضخامت پارچه ، ضخامت سطحی پارچه ( مقدار فشردگی پارچه ) و در نهایت جرم واحد سطح پارچه . اکثر این پارامترها ( به جز ضخامت و وزن متر مربع پارچه ) ، مقادیرشان در هر دو جهت تاری و پودی مشخص شده است . شکل 6 نشان می دهد که پارچۀ تکمیل شدۀ B در مقایسه با پارچۀ تکمیل شدۀ A از لحاظ خصوصیات مکانیکی بویژه ابعادی و کششی در طی عملیات خیاطی ، عملکرد بهتری از خود نشان می دهد .
شکل 6 – نمودارهای کنترلی برای خصوصیات دوزندگی پارچه با استفاده از ابزار FAST
ازجمله موارد دیگری که با تکمیل پارچه در ارتباط است و توسط تکنولوژی اندازه گیری خصوصیات عینی پارچه مورد مطالعه قرار گرفته است ، تغییر در زیردست و خواص سطحی پارچه است که می تواند به وسیلۀ مواد شیمیایی اضافی نظیر سیلیکون ها در طی عملیات تکمیل باشد . دیگر نتایج مضر بر روی نرمی و زیردست پارچه ، ممکن است در اثر افزودن رزین های پلیمری سینتتیک به پارچه های پشمی ( به منظور ایجاد مقاومت در برابر جمع شدگی ) و به پارچه های پنبه ای ( به منظور ضد چروک کردن ) صورت گیرد .
عملیات تکمیلی تثبیت بخار ، دکاتیزینگ و اتو کاری ( صاف کردن ) به منظور ایجاد سطح صاف و یکنواخت در پارچه صورت می گیرند . تأثیر دوبارۀ این عملیات تکمیلی بر روی تراکم پذیری ، اصطکاک سطحی و هندسۀ سطحی می تواند به صورت عینی اندازه گیری شود .
توسعه ( پیشرفت ) پارچه
نمونه های زیادی از توسعه و پیشرفت پارچه های جدید که اساساً بر مبنای اندازه گیری خصوصیات سطحی و مکانیکی پارچه و نتایج بدست آمده از آن وجود دارد . دو نمونۀ برجسته ، یکی پیشرفت در الیاف سینتتیک شبه ابریشم است که زیردست نرمی دارد و دیگری در نیوزیلند بر روی پارچه های مجعد پشمی خالص و سبک وزن است که به عنوان پارچه های لباسی مردانه در مناطق گرمسیر استفاده می شود . در ادامه دلایل پیشرفت این دو نمونه مورد بررسی قرار می گیرد .
الف ) طبقه بندی پارچه
هنگامیکه دربارۀ توسعه و پیشرفت پارچه های جدید توسط تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه صحبت می شود ، این نکته حائز اهمیت است که نوع کلاس ( گروه ) پارچه های مذکور بر مبنای مقایسۀ عینی مشخص شود . مهم این است که هریک از گروه بندی پارچه ها در اصطلاح خصوصیات فیزیکی و مکانیکی پارچه قابل تشخیص باشد .
یک الگوی آنالیز آماری از ویژگی های سطحی و مکانیکی در محدودۀ وسیعی از پارچه های لباسی مردانه در یک دوره از سمپوزیم های ژاپن – استرالیا گذارش شده است . جدول 6 توضیحی از آنالیزهای آماری بدست آمده از دو گروه پارچه را به ما می دهد . این دو گروه از پارچه به صورت مثبت 3 و منفی 3 نشانه گذاری شده اند . اصطلاح مثبت و منفی تنها به معنای اصطلاحات آماری متضاد است و هیچ ربطی به مفهوم دلخواه یا غیر دلخواه ندارند . سه طبقه بندی منفی برای پارچۀ لباسی مردانه ( در سمت چپ جدول6) در شرایطی از قبیل کم وزن ( سبک ) ، روشن ، نخ نامنظم شبه کتان ، پارچه های کم ضخامت با RC ( قابلیت ارتجاعی فشاری ) پایین و RT ( قابلیت ارتجاعی کششی ) بالا توضیح داده شده است . طبقه بندی از نوع 3 مثبت شماره گذاری شدۀ پارچه ( در سمت راست جدول 6 ) به عنوان پارچه های گران قیمت و زیبا ، پارچه های شبه کشمیر ، پارچه های کُت راحتی غیر رسمی یا اورکُت ، پارچه های پفکی ضخیم با خصوصیات پوششی تقریباً پایین ، قابلیت ارتجاعی فشاری ( RC ) بالا و قابلیت ارتجاعی کششی ( RT) پایین توضیح داده شده است .
نمونه ای از پیشرفت پارچه های جدیدی که قبلاً بحث شد ، پارچه های لباسی از جنس پشم خالص و مورد استفاده در مناطق گرمسیری است که متعلق به گروه منفی 3 است .
جدول 6 – فاکتور طبقه بندی آنالیزهای آماری خصوصیات مکانیکی و سطحی پارچه . فقط یک نوع طبقه بندی پارچه ( 3+ ) نشان داده است .
منفی مثبت
فاکتور طبقه بندی 3
سبک تر پارچه های گران قیمت و زیبا
روشن شبه کشمیر
شبه کتان ، نخ نامنظم ژاکت غیررسمی یا اورکت
الیاف ضخیم و خشن ( خراش دار ) ضخیم ، حجیم ( پفکی )
پارچه های لباسی با بافت سرژه مناسب تابستان خصوصیات پوششی ضعیف
ضخامت کم ، RC پایین ، RT بالا RC بالا ، RT پایین
ب ) پارچه های گرمسیری مجعد پشمی خالص
در این مثال ، هدف تولید پارچه های فاستونی از جنس پشم خالص است که خصوصیاتی شبیه به پارچه های لباسی مناطق گرمسیر از جنس موهر- پشم موجدار دارد ( با وزنی در حدود 170 الی 180 گرم بر مترمربع ) . این پروژه توسط سازمان تحقیقات پشم نیوزیلند با همکاری کمیتۀ ارزیابی و استاندارد ژاپن صورت گرفته است . خصوصیات مکانیکی اندازه گیری شده از جمله خواص خمشی ، کششی و فشاری برای نخهای پشمی خالص در جدول 7 با همین خواص در نخهای مخلوط پشم- موهر مقایسه شده است . نخهای پشمی از انواع مختلف پشم تهیه می شوند : پشم های دورگۀ نیوزیلندی (با قطر میانگین حدوداً 35 میکرون ) و پشم مرینو ( با قطر میانگین حدوداً 22 میکرون ) . بنابراین پشم دورگۀ نیوزیلندی که محکم تر و قطورتر است ، خصوصیات مکانیکی مشابه آنچه که الیاف موهر در نخ مخلوط موهر- پشم انجام می دهد ، در نخ پشمی خالص ایجاد می کند .
جدول 7 – خصوصیات نخ پشمی نیوزیلند و نخ های موهر
صفات کیفی ( یا اهمیت زیردست ) پارچه برای پارچه های لباسی مردانۀ سبک و گرمسیری که از نخهای پشمی خالص تهیه شده اند ، با صفات کیفی نخ مخلوط پشم- موهر با همان وزن مقایسه شده و در جدول 8 ذکر شده است . در این مورد ، ظاهر و زیردست عمومی پارچه برای دو نوع از پارچه ها همراه با خصوصیات کیفی پارچه ( پارچه های لباسی تابستانی ) از لحاظ استحکام ، چروک پذیری ، پُری و سختی نشان داده شده است . از نتایج جدول 8 می توان این نکته را فهمید که خصوصیات کیفی و زیردست عمومی پارچه های پشمی خالص طراحی شده برای مناطق گرمسیر ، بسیار شبیه به صفات پارچه های مخلوط موهر- پشم است .
جدول 8 – مقادیر زیردست پارچه های لباسی گرمسیری تهیه شده از پشم نیوزیلند و موهر
Handle = مجموع مقادیر زیردست پارچه : 5 عالی 1 ضعیف .
Appearance = مجموع مقادیر ظاهر پارچه : 5 عالی 1 ضعیف .
Primary hand values : 10 خیلی سخت ( محکم ) 1 خیلی سست .
مقایسۀ مستقیم بین خصوصیات سطحی و مکانیکی دو نوع پارچه ، توسط اعداد KES در شکل 7 نشان داده شده است . در این نمودار آماری ، خصوصیات کششی ، برشی ، خمشی ، فشاری و سطحی پارچه با استفاده از تجهیزات سیستم KES اندازه گیری شده است که مقایسۀ مستقیمی بین پارچه های پشمی خالص و پارچه های مخلوط پشم- موهر مورد استفاده در مناطق گرمسیر صورت گرفته است . تولید نهایی پارچه های لباسی مختص مناطق گرمسیر با استفاده از الیاف پشم دورگۀ نیوزیلندی در نخ پشمی مصرفی در آنها ، براساس مقایسۀ بین خصوصیات سطحی و مکانیکی نخهای موهر- پشم و پارچه های آن با موفقیت صورت گرفته است .
اجرای تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه
چندین عامل ضروری برای اجرای تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه در نظر گرفته شده است . این عوامل عبارتند از : سازمان گروههای پایه صنعتی ، مجموعه ای از تجهیزات و دستگاههای مناسب و دستورالعمل های آزمایشی مربوطه ، مدیریت پایگاههای داده ای ، توسعۀ ویژگی های عینی پارچه برای تولید پارچه های تکمیل شده و پوشاک و در نهایت استفادۀ بالقوه از اندازه گیری عینی پارچه در کاربردهای ویژۀ نساجی .
الف ) سازمان گروههای پایه صنعتی
تعدادی از این گروههای صنعتی امروزه در ژاپن ، استرالیا ، آمریکا و انگلستان دایر است که شامل کارکنان تحقیقاتی و آکادمیک است و با هدف مشترک ارزیابی و اجرای تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه راه اندازی شده است که این روش الزاماً نیازمند صنایع پوشاک و نساجی محلی و دیگر صنایع وابسته است .
نخستین سازمانی که تأسیس شد ، کمیتۀ استاندارد و ارزیابی دستی ( HESC ) بر جامعۀ ماشین آلات نساجی در ژاپن بود که در سال 1973 بنیانگذاری شد . این کمیتۀ بسیار قوی به گروههای صنعتی کوچکتری بر طبق گروهبندی های زیر تقسیم شد :
بافندگی و تکمیل ، تولید پوشاک مردانه ، تولید پوشاک زنانه ، تولید کنندگان الیاف ، تولید کنندگان ماشین آلات نساجی و دیگر شاخه های مشابه . علاوه بر این ، کارخانجات عضو HESC شامل تولید کنندگان خودرو ، تولید کنندگان وسایل و تجهیزات علمی و سازمانهای وابسته ، تولید کنندگان صابون و مواد شیمیایی ، تولید کنندگان منسوجات بی بافت و نظایر آنهاست . این نمایندگی بسیار وسیع از نساجی ، پوشاک و کارخانجات وابسته ، بنیانی بسیار قوی برای ارتباط صنعتی و اجرای این تکنولوژی جدید فراهم آورده است .
شکل 7 – مقایسۀ بین پارچه های لباسی گرمسیری شامل پشم نیوزیلندی یا موهر
کمیتۀ اجرایی اندازه گیری عینی پارچه های پشمی در استرالیا ( AWTOMEC ) در سال 1985 تشکیل شد که تمام صاحبان وابسته ( ذی نفع ) به تولید پشم در استرالیا ، شامل اتحادیۀ پشم استرالیا ، دانشگاه New Wales جنوبی ، آزمایشگاههای تحقیقاتی پشم CSIRO و کارخانجات تولید کنندۀ پوشاک و منسوجات پشمی در آن عضو شدند . مهمترین و اساسی ترین هدف این گروهها ، ارزیابی و اجرای تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه های پشمی بر پایۀ صنعت بود .
در آمریکا دو گروه صنعتی وجود دارد . یکی در کالج تکنولوژی و علوم نساجی در فیلادلفیا و دیگری در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی تأسیس گردید . هر دو گروه ، تحقیقات مهم و مختلفی را انجام دادند . این گروهها نه تنها به دلیل اجرای تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه در محدودۀ پارچه و پوشاک باهم در ارتباط بودند ، بلکه به پیشرفت سیستم های تولیدی پوشاک به روش اتوماسیون و نیز اجرای این تکنولوژی در محدودۀ بی بافت ها نظیر منسوجات بی بافت و دستمال کاغذی نیز وابسته بودند .
به دلیل ضرورت برای تمامی عوامل گوناگون در تولید پارچه و پوشاک ، لازم است تا بین تکنولوژی اجرای اندازه گیری عینی پارچه و ارزیابی آن یک رابطه و وابستگی به وجود آید . این مسأله حائز اهمیت است که برخی از این گروههای پایه صنعتی به منظور موفقیت در گسترش استفاده از این تکنولوژی پایه گذاری شده اند .
ب ) مدیریت پایگاه داده
شکل گیری و عملکرد موفق گروههای صنعتی ، مکانیزمی را بوجود آورده است که به موجب آن ، پایگاه اطلاعاتی اندازه گیری عینی پارچه برای گروهبندی های مختلف پارچه و تأمین سود کارخانجات مربوطه ایجاد شده است . به عنوان مثال HESC در ژاپن ، پایگاههای اطلاعاتی را برای اندازه گیری عینی منسوجات زیر راه اندازی نموده است :
پارچه های لباسی مردانه ، ژاکت های مردانه ، لباسهای کار مردانه ، پارچه های کُت و دامنی زنانه ، پارچه های لباسی سبک و نازک زنانه ، پارچه های پیراهنی مردانه ، پارچه های لباس رو و زیر حلقوی باف . گروه AWTOMEC در استرالیا ، زیرگروههایی در پایگاه اطلاعاتی خود بوجود آورده است که پارچه های تمام پشمی تولیدی از نخ های ریسیده شده از هر دو سیستم ریسندگی پشمی و فاستونی را پوشش می دهد .
یک سیستم آنالیز – جمع آوری داده ها باید به تجهیزات اندازه گیری عینی پارچه اضافه شود تا یک بانک اطلاعاتی تولید کند . بازاریابی ، پردازش و ارزیابی ذهنی نیز باید به این بانک اطلاعات اضافه شود . بانک اطلاعاتی باید تا حدودی دینامیک ( پویا ) باشد ، یعنی باید بطور منظم بوسیلۀ جمع آوری اطلاعات از پارچه های جدید ، بازاریابی نوین و پردازش داده ها و نظیر آن ، به روز شود . هنگامیکه اطلاعات کافی دربارۀ پارچه جمع آوری شود ، بانک اطلاعاتی تبدیل به یک مجموعۀ ارزشمند برای منابع تولیدی پوشاک و پارچه و بازاریابی می شود .
با کمک کامپیوترهای مدرن ، بانک اطلاعاتی یا هر بخش ویژه ای از اطلاعات می تواند به سرعت به هدف کنترل در فرآیند و تولید ، اطمینان در کیفیت ، طراحی پارچه و توسعه و بازاریابی ، دسترسی یابد . امروزه بیشترین راه پیشرفت برای پایه گذاری یک پایگاه اندازه گیری عینی پارچه ، استفاده از یک سیستم متخصص است که بتواند یک روش سیستماتیک برای ذخیرۀ دانش متخصصین و استنباط قوانین از این دانش را بوسیلۀ "هوش مصنوعی" برنامه ریزی شده ، تأمین کند . برنامه های کامپیوتری تجاری باید به راحتی برای ایجاد یک سیستم متخصص ، قابل دسترس باشند تا برای اجرای تکنولوژی اندازه گیری عینی پارچه در صنایع نساجی و پوشاک استفاده شوند .
دیگر عوامل دخیل در اجرای اندازه گیری عینی پارچه شامل مجموعه ای از تجهیزات ، در نظر گرفتن ویژگی هایی در تولید پوشاک و عملکرد پارچه به همان اندازه برای منسوجات بی بافت نیز در نظر گرفته می شود که جزئیات آن در اقدامات صورت گرفته در سمپوزیوم استرالیا – ژاپن در این زمینه آمده است .
فصل دوم : روش اندازه گیری FAST و تأثیر آن در بهبود خواص پارچه
چکیده :
سیستم FAST ، سیستمی متشکل از تجهیزات و روشهای آزمایشی پیشرفته است که توسط CSIRO مطرح شد تا بتواند خصوصیاتی از پارچه های پشمی و مخلوط پشمی را اندازه بگیرد که بر عملکرد دوخت و دوز پارچه و ظاهر پوشاک دوخته در هنگام پوشیدن اثر می گذارد .
سیستم FAST در موارد بسیاری از جمله پیشرفت خواص پارچه ، بهینه سازی خط تکمیل پارچه ، ارزیابی تکنولوژی های جدید ( سیستم های ریسندگی و ماشین آلات تکمیل ) در برنامه های کنترل - خرید بکار گرفته شده توسط تولید کنندگان پوشاک ، به خوبی عملیات کنترل کیفی که در تمامی مراحل تولید و مصرف انجام می شود ، مورد استفاده قرار می گیرد .
مثالهای زیر روش کاربرد FAST را توضیح می دهند . سیستم FAST در موارد زیر مورد استفاده قرار می گیرد :
1- تشخیص اثر تغییری کوچک در ساختار پارچه بر پتانسیل عملکرد دوزندگی پارچه های پشمی .
2- ارزیابی اثر خط تکمیل اصلاح شده بر روی خواصی که بر عملکرد دوزندگی پارچه تأثیر می گذارند .
3- مقایسۀ خصوصیات پارچه هایی که با بکارگیری روشهای دکاتایزینگ توسعه یافته تولید می شوند با پارچه هایی که با روشهای معمولی دکاتایزینگ تکمیل می شوند .
در انتها ، دو نمونه که شامل پارچه های پشمی سبک بافت هستند باعث بروز اشکالاتی در دوخت و دوز پارچه می شوند ( نظیر پیدایش کوک یا بخیۀ ضعیف و شُل ) . با استفاده از تکنولوژی FAST ، تولید کنندۀ پارچه قادر خواهد بود تا چنین مشکلاتی را در پارچه تشخیص داده و بین نمونه های تکمیل شدۀ هم ارز ، یکی را انتخاب کند و حجم نمونۀ انتخاب شده را بررسی کند و اگر حجم بدست آمده با حجم نمونۀ پذیرفته شده متفاوت باشد ، سفارش عملیات باز تکمیل ( تکمیل دوباره ) را بدهد .
