بخشی از مقاله
نیشکر
فهرست مطالب
مقدمه
فصل اول
1-1 طبقه بندي گياهي
1-2 تركيبات نيشكر
1-3 عملكرد نيشكر در جهان
1-4 عملكرد نيشكر در ايران
فصل دوم
2-1 كاشت
2-2 چگونگي انتخاب قلمه و تهيه آن
2-3 تهيه زمين
2-4 زمان كاشت در ايران
2-5 مراحل داشت
2-5-1 آبياري
2-5-2 واكاري
2-5-3 كود دهي
2-5-4 علف هاي هرز
2-6 آفت ها
2-6-1 ساقه خواران
2-6-2 آفات مكنده
2-6-3 حمله كننده به قسمت هاي زير زميني گياه
2-6-3-1 موسك ها
2-6-3-2 موريانه ها
2-6-3-3 آبدزدك
2-6-4 آفت برك خطر و برگ ريز
2-6-5 جانوران زيان آور
2-7 بيماريها
2-7-1 بيماريهاي انگلي
2-7-2 بيماريهاي غير انگلي
2-7-3 كمبود مواد غذايي
فص سوم
3-1 مرحله برداشت
3-1-1رسيدن محصول
3-1-2 چگونگي برداشت نيشكر
3-2 فرآورده هاي جانبي شكر
3-2-1 باگاس
3-2-2 برگ ها و سر شاخه هاي نيشكر و گل صافي
3-2-3 تهيه كمپوست
فصل چهارم
4-1 مراحل بازرويي نيشكر
4-1-1 سوزاندن برگ ها و سرني ها توسط تراكتورهاي آتش زني
4-1-2 شيسار زني سبك روي پشته ها توسط ×××× تريلرراتون
4-1-3 فرم دهي مجدد و ترسيم پشته ها توسط ديسك ها مخصوص
4-1-4 كود پاشي
4-1-5 سمپاشي بر عليه علف هاي هرز
4-1-6 خاكريزي اطراف مزرعه و تسطيح نهرها و آبياري
مقدمه
نيشكر گياهي است گرمسيري. اين گياه بومي گياه بومي گينه جديد بوده و قدمت آن به 1500 تا 8000 سال قبل از ميلاد مسيح مي رسد. و عمدتاً در حوالي خط استوا بين مدار 26 درجه جنوبي تا 34 درجه 45 دقيقه شمالي مي رويد. شناخت اين نيات و پرورش اوليه آن در منطقه خليج بنگال روي داده و متجاوز از 5 هزار سال پيش از آن در هند نيز در اواسط هزاره قبل از ميلاد به چين و سپس به ايران آورده شده است كه شايد ايرانيان اولين قومي بودند كه با انديشه خلاق خويش توانستند شكر متبلور سفيد را توسط آسيابهاي سنگي و تغييراتي كه بر روي شيره نيشكر به وجود آوردند.
1-1 طبقه بندي گياهي
نيشكر از خانواده Gramineae و جنس saccharum است، كه داراي چهار قسمت اصلي ريشه، ساقه، برگ و گل يا خوشه مي باشد. برگ هاي آن به صورت متناوب و گره ها اتصال دارند. ساقه نيشكر قسمتي از گياه است كه اين ماده در آن ذخيره مي شود و مانند ساير گياهان تيره غلات بند بند گره دار است كه ماده قندي معمولاً در فاصله بين گره ها و در قسمت تحتاني و وسط آنذخيره مي شود، قسمتي از ساقه معمولاً در زير زمين قرار دارد كه به آن stubble يا Root stock مي گويند.
ريشه نيشكر: استوانه اي است كه هر چه نقطه رويش نزديكتر شود، باريكتر مي شود. گل آذين اين گياه خوشه اي است كه تحت شرايط آب و هوايي خاصي توليد مي شود يعني تركيب ژني، طول دوره نوري، درجه حرارت محيط، تغذيه و كم آبي همگي روي گل دهي و رشد خوشه هاي گلزار تاثير گذراند.
پيش از اينكه برنامه هاي اصلاح نبات روي اين محصول شروع شود، سه گونه اصلي و اهلي به نام هاي:
1)saccharum barberi
2) saccharum sinense
3) saccharum officinarum
گونه وحشي به نام هاي
1)saecharum robustum نيشكر وحشي آسيايي
2) saccharum spohtaneum نيشكر وحشي گينه نو
در جهان وجود داشته است. اين گونه ها بيشتر براي به وجود آوردن رقم هاي جديد مقاوم به امراض و غيره به كار مي روند كه امروزه بيش از 2000 رقم نيشكر تجارتي در جهان وجود دارد. نيشكر گياهي است چند ساله و در كشورهاي مختلف كه شرايط براي زيست اين گياه مناسب باشد، از يك تا چند سال از آن بهره برداري مي شود و در صورتي كه زمين داراي مولد غذايي كافي و كاملاً حاصلخيز باشد مي توان پس از آن نيشكر كشت گرديد، مدت بيشتري آن را در زمين نگهداري كرده و هر 12 تا 18 ماه يكبار از آن محصول برداشت نمود و در مواردي كه درجه حاضلخيزي زمين كم باشد نمي توان بيش از دو بار محصول خوب برداشت كرد.
1-2 تركيبات نيشكر
بخش عمده مواد قندي موجود در نيشكر از ××× يا قند 12 ×××× (CLZH22O11) مي باشد كه حدود 70 تا 88 در گياه را تشكيل داده است. در اين ميان تركيبات ديگر قندي شامل گلوكز و فروكتوز به ميزان خيلي كم درنيشكر موجود است.
1-3 نيشكر در جهان
بر اساس اخرين اطلاعات سازمان خوار بار كشاورزي جهان (FAO) در سال 1998 سطح زير كشت نيشكر در جهان 19904 هزار هكتار بوده است كه نسبت به سال گذشته 14% در كاهش و نسبت به سال 1989 (سال پايه) 19 درصد افزايش داشته است.
از سال 1989 تا 1998 در يك دوره ده ساله، سطح زير كشت نيشكر جهان تقريباً نوسان داشته است در اين دوره پايين ترين سطح زير كشت نيشكر جهان با 16721 هزار هكتار مربوط به 1989 به بالاترين سطح زير كشت با 19959 هزار هكتار مربوط به سال 1996 بوده است. در اين دوره سطح زير كشت با افزايش برابر 19 درصد و مقدار توليد افزايشي برابر 5/23 درصد را نشان مي دهد.
در بين كشورهاي جهان برزيل و هند هر يك با دارا بودن 4927 هزار هكتار اراضي زير كشت نيشكر، معمولاً حدود 50 درصد از كل اراضي زير كشت نيشكر جهان را به خود اختصاص داده اند مقام اول را دارا هستند.
1-4 عملكرد نيشكر در ايران
عملكرد در هكتار نيشكر كل كشور در سال زراعي 77-1376، 70374 كيلوگرم بوده كه نسبت به سال گذشته 5/14درصد كاهش و نسبت به سال پايه 82312 كيلوگرم مربوط به سال زراعي 76-75 و كمترين آن با 50761 كيلوگرم مربوط به سال زراعي 68-67 بوده است. در سال زراعي 77-76 استان خوزستان با متوسط عملكرد توليد 70538 كيلوگرم در هكتار داراي بالاترين عملكرد استان مازندران با متوسط توليد 26800 كيلوگرم پايين ترين عملكرد را به خود اختصاص داده است.
فرآيند توليد كاشت
2-1 كاشت نيشكر به دو صورت كشت بذر و قلمه انجام مي گيرد. كاشت بذر هنگامي انجام مي گيرد كه هدف، توليد نژاد جديد از نيشكر است كه بدين ترتيب محققين اصلاح نبات مي توانند نژاد هاي جديدي از نيشكر را از نظر زود رسي، مطابقت با آب و هوايي محيط هاي مختلف، مقاومت در مقابل بيماري ها، افزايش ميزان محصول، مقاومت و ××× و درصد قند را به وجود آورند. اما اگر هدف، توليد محصول باشد تكثير آن توسط قلمه انجام مي گيرد. قلمه زدن نيشكر شامل 3 مرحله است.
1-انتخاب قلمه 2- تهيه زمين 3- كاشت قلمه
2-2 چگونگي انتخاب قلمه و تهيه آن
قلمه اي كه براي تهيه قلمه انتخاب مي شود معمولاً از ميان مزارع كشت جديد يا مزارع را توان هاي اوليه كه داراي رشد كافي و نيشكر يكنواخت و عاري از بيماري و آفت هستند، برگزيده مي شود كه چند ماه قبل از كشت اين قطعات مورد مراقبت هاي ويژه قرار مي گيرند. در ايران براي تهيه قلمه مناسب از قلمه ني بدي و يا واس هاي مخصوص كه قبلاً ضد عفوني شده باشد استفاده مي شود تا از سرايت بيماري هاي قارچي به گياه جلوگيري شود. قلمه انتخابي حداقل دارايي 3 جوانه و طول آن بين 30 تا 60 سانتي متر و محل قطع آن حد وسط حد گره مي باشد. براي پيشگيري از سرايت امراض، قلمه ها را كاملاً ضد عفوني كرده و دقت مي شود كه فاصله بين زمان قطع و كاشت قلمه بسيار كوتاه باشد.
2-3 تهيه زمين
براي كشت نيشكر دو نوع زمين مورد استفاده قرار مي گيرد.
الف) اراضي بكر و جديد كه براي اولين بار تسطيح و به زير كشت مي روند.
ب) اراضي كه زير كشت نيشكر بوده و پس از آيش دوباره كشت مي شوند كه در اين حالت انجام بسياري از عمليات ضرورت ندارد.
الف) عمليات اجرايي در زمين هاي بكر
الف)1 عمليات ماخار (آبشويي):
1.ديسك زني
2.گرت بندي
3.تكميل پيشه سازي
4.نهر كني ماخار
الف)2 نمك زدايي:
1.شيار زني عميق
2.عمليات پشته بندي يا حوضچه سازي
3.آماده كردن حوضچه ها براي آبگيري
الف3)
1.شيار زني عميق نوبت اول
2.شيار زني عميق نوبت دوم
3.ديسك زني نهايي
4.ماله كشي
الف4) تسطيح نهايي
الف 5) جوي و پشته سازي
الف 6) كود پاشي
5-1- زمان كاشت (در شرايط آب و هوايي خوزستان در نيمه دوم مرداد تا آخر مهر ماه مي باشد.
شمپاش مزرعه
2-5 مرحله داشت
2-5-1 آبياري
پس از كشت قلمه ها نيشكر كه بيستم مرداد شروع مي شود اولين دور آبياري انجام مي گيرد. دومين مرحله آبياري، در شرايط خوزستان 6 روز پس از نوبت اول است. بطور كلي فاصله دو آبياري بستگي به درجه حرارت جنس خاك و قدرت چسبندگي آن دارد. هر هكتار در يك نوبت آبياري حدود 1000 تا 1200 متر مكعب آب نياز دارد و هر مزرعه در طول سال 30 بار آبياري مي شود.
2-5-3 واكاري
2-5-3 كود دهي
هدف از عمليات كودپاشي، تامين مواد غذايي كافي براي رشد و رفع عناصر موثر در رشد نيشكر است كه نوع و ميزان آن بستگي به مقدار مواد غذايي موجود در خاك دارد.
كود اوره: به مزارع جديد و در نوبت اول كه از اسفند ماه شروع مي شود، هر هكتار 75 كيلوگرم 46% ازت محلول در آب آبياري در سطح مزرعه داده مي شود. نوبت دوم 15 ارديبهشت شروع و 15 كيلو دوره 46% ازت با آب آبياري به مزارع داده مي شود. نوبت دوم نيز از 15 خرداد شروع و همان مقدار اوره با آب آبياري به مزارع داده مي شود.
كود آهن: گاهي در مزارع ديده مي شود كه برگ ها، كلروفيل خود را از دست مي دهند و فقط گلبرگ هاي سبزي مانند كه اين وضعيت نشانه كمبود آهن است، راه جلوگيري از اين وضعيت، محلول پاشي مزرعه نيشكر به وسيله محلول سولفات ضرو 2% (آهن دو ظرفتي) در آب است.
2-5-4 علف هاي هرز آفت ها و بيماري ها
علف هاي هرز: علف هاي هرز، برگ پهن و ××× و يكساله و چند ساله و معمولي و رنيدوم دار از مسايل عمده مزارع نيشكر در خوزستان مي باشد.
2-6 آفت ها كه بر اساس نوع تغذيه و اهميت به پنج دسته تقسيم مي شود:
