بخشی از مقاله
چکیده
محلول نیتروژن به جهت مزیتهاي متعددي چون جذب سریعتر و بیشتر توسط برگ گیاه، آسان بودن کاربرد و غیره می تواند بعنوان گزینهاي سریع و کارآمد جهت رفع نیازهاي غذایی گیاه مطرح باشد. براین اساس مطالعهاي با هدف بررسی تأثیر غلظتهاي مختلف محلول کود اوره بر رشد و تراکم گیاه نیشکر در مزارع دیرکشت در سال 1392 و در قالب طرح آزمایشی بلوكهاي کامل تصادفی در کشت و صنعت امیرکبیر بر روي واریتهلختذسکخبه اجرا گردید. براي این منظور پاشش برگی محلول اوره در سه غلظت یک، دو، سه درصد همراه با شاهد در سه تکرار مورد مقایسه قرار گرفتند. محلول پاشی در صبح سحر همزمان با خنکی و قلت تبخیر هوا انجام شد. نتایج نشان داد که محلول پاشی اوره تا میزان دو درصد توانست باعث افزایش عملکرد نیشکر، ارتفاع گیاه و تعداد پنجه اثر گردد - با ضریب اطمینان 99 درصد - .
واژه هاي کلیدي: اوره، دیرکشت، محلول پاشی، نیشکر، عملکرد.
مقدمه
یکی از عوامل مؤثر و دخیل در پنجه زنی ذخیره ازتی گیاه می باشد. تولید ماده خشک و طبعاً تولید پنجه در گیاه نیازمند مصرف ازت می باشد. با نامساعد بودن شرایط محیطی و آب و هوایی براي پنجه زنی عمده ترین عامل محدود کننده ازت خواهد بود. از سوي دیگر فعالتر بودن برگها نسبت به ریشه گیاه در این زمان این امکان را می دهد که بوسیله محلول پاشی اوره بر روي برگها به نحو مؤثرتري ازت مورد نیاز گیاه را تأمین نمود. هدف اصلی مطالعه بررسی تاثیر محلول پاشی اوره به منظور افزایش رشد و پنجه گیاه در مزارع دیرکشت نیشکر میباشد. یکی از روش هایی تامین نیاز غذایی گیاهان به عناصر معدنی تغذیه برگی است. در این روش عناصر مورد نیاز گیاه به سرعت و با کارایی نسبی بالایی مورد استفاده گیاه قرار می گیرد. کاهش مصرف کودهاي شیمیایی و پیامدهاي زیست محیطی ناشی از آن - نظیر آلودگی آبهاي زیر زمینی و تخریب ساختمان خاك - از ویژگی هاي این نوع کوددهی است.
مواد و روشها
این تحقیق در کشت 1392-3 در یکی از مزارع شرکت کشت و صنعت امیرکبیر با هدف بررسی تاثیر غلظت هاي مختلف محلول پاشی کود اوره بر رشد و پنجه دهی گیاه نیشکر در مزارع دیرکشت طرح ریزي و اجرا گردید. این آزمایش در قالب طرح بلوك هاي کامل تصادفی با 4 تیمار و سه تکرار در کشت و صنعت امیرکبیر به اجرا گذاشته شد. هر کرت آزمایشی شامل 4 خط کشت دو ردیفه به طول 11 متر بود و کرتهاي مجاور با یک خط کاشت از یکدیگر تفکیک گردیدند.تیمارهاي آزمایشی عبارت بودند از - 1 محلول اوره دو درصد، - 2 شاهد، - 3 محلول اوره سه درصد و - 4 محلول اوره یک درصد. در زمان رسیدگی و قبل از برداشت مزرعه صفات کمی و کیفی گیاه مورد بررسی قرار گرفت. صفات کمی مورد بررسی در این طرح شامل تراکم بوته، تعداد پنجه در واحد سطح، ارتفاع گیاه، درصد ازت پهنک برگ، رطوبت غلاف و صفات کیفی شامل پل و بریکس بود. براي اندازه گیري عملکرد تیمارها با استفاده از روش دستی - قمه و کارگر - پلات هایی در مساحت 5/49 متر مربع نی هاي بریده و پس از خارج کردن به بیرون مزرعه، ساقه هاي پوست کنده شده وزن گردیده و سپس براي یک هکتار محاسبه شد. تجزیه و تحلیل داده ها بااستفاده از نرم افزار حAح و براساس آزمون حداقل اختلاف معنی دار خحع و رسم نمودارها با استفاده از نرم افزار ئکطxغ صورت گرفت.
نتایج و بحث نتایج تجزیه واریانس نشان داد که محلول پاشی اوره بر عملکرد نیشکر، ارتفاع ساقه و تعداد ساقه قابل آسیاب در هکتار اثر معنی داري داشته است - با ضریب اطمینان 99 درصد - - جدول . - 1
شجدول:1 متوسط عملکرد و فاکتورهاي زراعی مؤثر بر آن در تیمارهاي مختلف طرح پاشش کود اوره
متوسط عملکرد سه تکرار براي تیمارها به ترتیب در تیمار اول 84/47 - تن در هکتار - و دوم 70/35 - تن در هکتار - وسوم - 83/4 تن در هکتار - و چهارم - 77/73 تن در هکتار - بدست آمد. مقایسه میانگین دادهها در تیمارهاي مختلف نشان داد که بیشترین عملکرد نی از تیمار محلول پاشی با غلظت هاي دو و سه درصد به ترتیب به میزان 84/47 و 83/4 تن در هکتار بود و کمترین مقدار عملکرد نی از تیمار شاهد به میزان 70/35 تن در هکتار بوده است. محلول پاشی با غلظت دو درصد باعث افزایش 20/07 درصدي 14/12 - تن درهکتار - عملکرد نی نسبت به شاهد گردید. غلظت هاي یک و سه درصدي محلول پاشی افزایش به ترتیب 9/95 و 18/55درصد عملکرد نسبت به شاهد داشتند. محلول پاشی اوره با غلظت هاي دو و سه درصد با تامین سریع ازت مورد نیاز و تحریک رشد رویشی باعث افزایش رشد و عملکرد نی گردید. بنابراین وجود اختلاف معنی داري بین تیمار شاهد و غلظت هاي بالاي محلول ازت دلیل بر تاثیرگذاري محلول پاشی است.
براي اندازه گیري تراکم ساقه در مساحتی به اندازه5,49 متر مربع ساقههاي قطع و شمارش گردید و سپس تعداد آنها درهکتار محاسبه شد. تراکم بوته در واحد سطح در تیمار اول - 161505/8 - و دوم - 141469/3 - وسوم - 142076/5 - و چهارم - - 156041/3 بود. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که محلول پاشی اوره بر تعداد ساقه هاي قابل آسیاب اثر معنی دار داشته است که در سطح یک درصد احتمال خطا بین تیمارهاي مورد بررسی تفاوت معنی داري نبود اما به لحاظ عددي تفاوت وجود داشت. یک مرحله محلول پاشی اوره بر روي تعداد پنجه هاي قابل آسیاب به دلیل دوره طولانی پنجه دهی و به حداکثر رسیدن تعداد پنجه ها تاثیر گذار بوده است. محلول پاشی اوره از طریق جذب سریع توسط بافت برگ و همچنین تسریع انتقال به منبع باعث افزایش عملکرد محصول می گردد - هاواردو واتمی. - 1995
براي اندازهگیري ارتفاع بوته - ساقه - با استفاده از متر فلزي یک ساقه از هر کرت هر دو هفته یکبار پایش میشد. ارتفاع ساقه براساس استانداردهاي موجود از سطح زمین تا گوشواره آخرین برگ توسعه یافته اندازه گیري میشود.ارتفاع بوته در تیمار اول - 196 سانتیمتر - ، دوم 197 - سانتیمتر - ، سوم 189 - سانتیمتر - و چهارم 176 - سانتیمتر - بود. براساس نتایج تفاوت معنی داري در ارتفاع بوته در اثر محلول پاشی غلظت هاي مختلف اوره ایجاد نشد ولی از نظر عددي تفاوت وجود داشت. بطوري که بیشترین ارتفاع از تیمارشاهد به میزان 197 و کمترین مقدار از تیماریک درصد به میزان 176 حاصل گردید. بیشترین افزایش ارتفاع گیاه در تیر و مرداد ماه حاصل گردید و باتوجه به زمان محلول پاشی اوره در این آزمایش - 1392/12/17 - و همچنین مدت زمان محدود اثرگذاري روش محلول پاشی، ارتفاع گیاه کمتر تحت تاثیر این روش قرار گرفت. بنابراین افزایش معنی دار عملکرد نی در مقایسه با ارتفاع گیاه نشان میدهد که با محلول پاشی اوره عملکرد بیشتر از طریق افزایش قطر و وزن خشک ساقه ها افزایش یافته است.
بررسی روند تغییرات محتواي ازت پهنک برگ نشان داد که روند نسبتاً منظمی از تغییرات نیتروژن برگ مشاهده شده است.
نیتروژن برگ با توجه به شکل 1 تا مرحله آخر رشد روند کاهشی داشته است. در هر چهار تیمار درصد نیتروژن در اردیبهشت نسبت به فروردین روند افزایشی داشته اما از مرحله دوم نمونه برداري تا مرحله آخر هر چهار تیمار روند کاهش درصد نیتروژن را داشته اند. در مراحل مختلف دوره رشد تفاوت زیادي بین درصد نیتروژن برگ تحت تیمارهاي مختلف محلول پاشی حاصل نشد.
بررسی روند تغییرات محتواي رطوبت غلاف برگ نشان میدهد که تیمار1 - محلول - %2 در اکثر تاریخ هاي مورد بررسی بیشترین رطوبت غلاف را داشته است .در مرحله آخر نمونه برداري تیمار - %3 - 3 از تیمار1 - محلول - %2 و تیمار2 - شاهد - کمتر بوده و تیمار - %1 - 4 در آخرین مرحله نمونه برداري کمترین محتواي رطوبت غلاف را داشته است. درصد رطوبت غلاف در تیمار - 2 شاهد - در مراحل اولیه رشد روند کاهشی را نسبت به تیمارهاي دیگر در پیش گرفته بود ولی در مراحل آخر رشدي روند افزایشی و تقریباً هم سطح تیمارهاي دیگر بوده است. نیتروژن یکی از اجزاي ساختاري کلروفیل است و وفور کلروفیل کافی باعث فتوسنتز مناسب و سرعت رشد میگردد. وجود مقدار مناسبی از نیتروژن باعث افزایش برافرشتگی
و رشد و در نتیجه جذب آب کافی می گردد و لذا باعث افزایش رطوبت غلاف می گردد. از شکل 2 نمایان است که در نمونه
