بخشی از مقاله

شبكه كامپيوتري


مقدمه:
جوامع پيشرفته صنعتي در حال گذار از مرحله صنعتي به فرا صنعتي كه اصطلاحاً جامعه اطلاعاتي (Information Society) خوانده مي شود هستند . همانطوري كه انرژي عامل اصلي انتقال از مرحله كشاورزي به صنعتي بود ، اطلاعات عامل اصلي انتقال به جامعه اطلاعاتي است . بر اثر انقلاب صنعتي حجم كاري لازم براي كشاورزي به كمتر از 3% ميزان قبلي كاهش يافت و با انقلاب اطلاعاتي حجم ، نوع ، سرعت و برد فعاليتها به ويژه در جوامع پيشرفته صنعتي در كليه زمينه ها (اعم از علمي ، فرهنگي ، صنعتي ، كشاورزي و غيره) در حال تغييرات اساسي است .شبكه جهاني اينترنت كه اغاز آن به حدود 30 سال قبل باز مي گردد ، با تحولات اساسي و رشد بي نظيري كه در ظرف دهه گذشته پيدا كرده در حال حاضر به عنوان يكي از مهمترين ابزار براي انتقال به جامعه اطلاعاتي مطرح است . اينترنت يكي از اركان اصلي بزرگراه اطلاعاتي I-WAY (Information Super Highway) مي باشد كه در آن

كليه شبكه هاي كامپيوتر ، تلفن ، ويدئو ، كنفرانس ، تلفن موبايل و غيره به هم متصل شده و با هم به تبادل اطلاعات خواهند پرداخت . بزرگراه اطلاعاتي (I-way)، زيربناي اصلي جامعه اطلاعاتي در قرن بيست و يكم خواهد بود . در اين نوشتار ، ابتدا مفهوم اينترنت و تاريچه رشد و تكامل آن بطور اجمالي مرور گرديده ، سپس وضعيت فعلي اين شبكه در جهان و محدوديتها و امكانات اينترنت مورد بحث قرار گرفته و نهايتا بحثي در مورد كاربرد اينترنت در تجارت (كه اصطلاحاً تجارت الكترونيك خوانده مي شود) و كاربرد آن در امور فرهنگي ارائه مي گردد .


مفهوم شبكه كامپيوتري:
شبكه كامپيوتري (Computer Network) عبارتست از دو يا چند كامپيوتركه از طريق خطوط تلفن ، كابل و يا به روشهاي ديگر بهم متصل هستند . متصل كردن كامپيوترها از طريق شبكه امكان تبادل اطلاعاتي ميان كامپيوترهاي متصل به شبكه و نيز استفاده مشترك از سخت افزار را براي استفاده كنندگان بوجود مي آورد .به عنوان مثال اگر در يك سازمان 10 كامپيوتر و تنها يك پرينتر و يا يك مودم براي اتصال به اينترنت وجود داشته باشد ، شبكه كامپيوتري ، امكان استفاده از پرينتر يا مودم مزبور را براي كليه كامپيوترهاي موجود بر روي شبكه بوجود مي آورد . در شبكه هاي كامپيوتري معمولا يك يا چند كامپيوتر نقش سرويس دهنده يا كارگزار (Server) را برعهده داشته و به ارائه خدمات به ساير كامپيوترهاي موجود بر روي شبكه

موسوم به مشتري (Client) كه يا خود نيز به نوعي كارگزار هستند و يا آنكه توسط كاربران نهايي مورد استفاده قرار مي گيرند مي پردازند استفاده كنندگان از كامپيوتر بر روي شبكه مي توانند با هم به تبادل اطلاعات (پيغام و يا فايل) بپردازند و يا از منابع اطلاعاتي موجود بر روي شبكه مستقيما استفاده نمايند . سازمانهاي كوچكتر از شبكه هاي محلي موسوم به LAN (Local Area Network) و سازمانهاي بزرگتر از شبكه هاي گسترده موسوم به WAN (Wide Area Network) براي اتصال آنها به كامپيوترهاي فروشندگان خدمات ، مواد اوليه و قطعات ، كامپيوترهاي مشتريان و غيره استفاده مي كنند .


مفهوم اينترنت:
كلمه اينترنت مخفف (Interconnected Networks) و به معني شبكه هاي به هم مرتبط است . اينترنت سيستمي براي توزيع و تبادل اطلاعات (اعم از پيغام ، صدا ، تصوير ، فايل وغيره) در سطح جهان است كه بر اساس آخرين آمار موجود در حال حاضر 226 كشور به آن متصل هستند .
تاريخچه اينترنت:
هدف از ايجاد اينترنت كه در سال 1965 توسط وزارت آمريكا انجام شد ، در ابتدا ايجاد شبكه كامپيوتري قوي براي اتصال كامپيوترهاي حساس در مراكز نظامي كشورهاي عضو ناتو (NATO) بود تا به اين ترتيب در صورت حمله موشكي شوروي به تجهيزات كامپيوتري آنها در يك نقطه ، بدليل متمركز بودن فعاليتهاي كامپيوتري ساير كامپيوترهايي كه بر روي شبكه قرار داشتند بتوانند به كار خود ادامه دهند . فلسفه تشكيل اينترنت مبين وجود عدم تمركز شديد در ساختار اين شبكه (كه يكي از مهمترين برتريهاي اينترنت است) مي باشد . با چنين ساختاري كامپيوترهاي موجود بر روي شبكه هاي بهم متصل قادر خواهند بود حتي در صورت از كار افتادن يك يا چند شبكه كماكان به كار خود و نيز ارتباط با يكديگر (از طريق مسيرهاي ديگر بر روي شبكه) ادامه دهند . در آغاز ، پروژه اي با عنوان ARPANET از سوي وزارت دفاع آمريكا تعريف شد كه بر اساس آن تا سال 1969 ، سوپر كامپيوترهاي موجود در چهار دانشگاه مهم آمريكا (دانشگاه كاليفرنيا در لوس آنجلس - UCLA ، استانفورد- Stanford ، يوتا – UTAH و دانشگاه كاليفرنيا در سانتاباربارا – UCSB ) توسط يك شبكه به هم متصل شدند . تا سال 1985 تعداد مراكزي كه از طريق اينترنت به هم متصل بودند به 170 مركز علمي ، صنعتي ، دولتي و نظامي افزايش يافت .


با مشخص شدن مزاياي فوق العاده اي كه از طريق شبكه كردن كامپيوترها بدست آمده بود ، بنياد علوم ملي آمريكا (NSE) در اوايل دهه هشتاد مبادرت به ايجاد شبكه اي جهت اتصال سوپر كامپيوترهاي اين مركز (با توان انتقال بالاي اطلاعات) نمود . انگيزه اصلي از اين كار اين بود كه بتوانند امكان استفاده از سوپر كامپيوترها را براي محققين در سطح آمريكا فراهم كنند زيرا به اين نتيجه رسيده بودند كه نه مي توانند محققين را به سايتهاي سوپر كامپيوتر منتقل كنند و نه مي توان در هر دانشگاه يا مركز تحقيقاتي يك سوپر كامپيوتر قرار داد . به اين ترتيب اينترنت كه با هدف نظامي ايجاد شده بود وارد مرحله دوم عمر خود يعني مرحله آكادميك گرديد و تسهيلات فوق العاده اي را براي انجام تحقيقات در اختيار مراكز علمي و تحقيقاتي قرار داد . در اوايل سال 1995 اتصال به اينترنت جزء اركان اساسي براي انجام تحقيقات علمي شده بود . ايجاد و توسعه سريع شبكه اينترنت امكان مبادلعه سريع پيامهاي الكترونيكي (E-mail) و فايلهاي كامپيوتري را براي محققين فراهم كرد بطوري كه E-mail بزودي بار اصلي ترافيك شبكه را به خود اختصاص داد . بتدريج با افزايش قابليتهاي جديد به اينترنت و توسعه مراكز متصل به اين شبكه ، اينترنت وارد مرحله سوم حيات خود يعني مرحله تجاري گرديد . در مورد اين مرحله كه مقدمه رشد و توسعه انفجاري اينترنت در جهان است ، در ادامه بيشتر بحث خواهيم كرد .


وضعيت فعلي اينترنت:
همزمان شدن توسعه اينترنت با ابداع و توسعه كامپيوترهاي شخصي (PC) ، تحول و توسعه شبكه هاي مخابراتي ، توسعه استفاده از ماهواره ها براي مقاصد تجاري (كه پس از انفجار فضاپيماي چلنجر و ورود قدرتمند اروپا به اين صحنه شتاب بيشتري پيدا كرد) ، ساختار غير متمركز اين شبكه و نيز زمينه كاربرد بسيار وسيع آن در كليه زمينه ها منجر به رشد انفجاري استفاده از اين شبكه گرديده است . در سال 1969 تنها چهار كامپيوتر بر روي شبكه اينترنت قرار داشت . اين رقم در حال حاضر به حدود 56 ميليون كامپيوتر HOST (كامپيوترهايي كه نقش ارائه دهنده خدمات يا Server بر روي شبكه اينترنت را ايفا مي كنند) افزايش يافته است . روند توسعه اينترنت در ظرف دهه گذشته را مي توان با روند رشد كامپيوترهاي شخصي (PC) در اوايل دهه هفتاد مقايسه كرد ، البته توسعه اينترنت بسيار سريعتر و اهميت و تأثير آن بر جوامع بمراتب بيشتر بوده است .


چگونگي ارتباط كامپيوترها در اينترنت:
شبكه هاي كامپيوتري بر اساس تكنولوژي موسوم به Packet Switching عمل مي نمايند كه براي اولين بار قريب چهل سال قبل توسط محققين در دانشگاه MIT معرفي گرديد . اين تكنولوژي اساسا با تكنولوژي مورد استفاده در سيستمهاي تلفني موسوم به Circuit Switching متفاوت است . در اين سيستم ، اطلاعاتي كه بايد منتقل شوند (اعم از نامه ، فايل و غيره) ابتدا به قطعات كوچكي به نام Packet تقسيم مي شوند . هر Packetمانند يك نامه معمولي حاوي اطلاعات مربوط به مبدأ و مقصد خود مي باشد . Packet ها پس از ارسال براي رسيدن به مقصد از كامپيوترها و شبكه هاي مختلفي در طول مسير عبور مي كنند و چنانچه بخشي از Packet هاي مربوط به يك پيام در مسير به هر دليلي گم شوند مجددا

ارسال ميگردند تا زماني كه كامپيوتر مقصد وصول كليه Packet ها را اعلام نمايد . سپس اين Packet ها در كامپيوترمقصد مجددا سر هم شده و پيام م يا فايل مورد نظر را در اختيار گيرنده قرار مي دهند . شبكه هاي كامپيوتري با استفاده از پروتكل هاي مشخص به هم متصل مي شوند . پروتكل (Protocol) قرار داد فني از پيش تعريف شده اي است كه كامپيوترها براي صحبت كردن با يكديگر از آن استفاده مي كنند (مانند زبان كه براي مكالمه بين انسانها بكار مي رود) . در طول زمان ، پروتكل هاي متفاوتي براي اتصال شبكه هاي كامپيوتري بهم ايجاد گرديده ولي بتدريج با روشن شدن منافع زياد متصل كردن شبكه هاي كامپيوتري استانداردهايي براي اين پروتكلها تعريف و تدوين گرديد تا ايجاد ارتباط ميان تعداد بيشتري از شبكه ها را ممكن سازد . همانطوري كه وجود يك زبان استاندارد امكان ارتباط انسانهاي بيشتري را فراهم مي كند ، وجود پروتكل استاندارد نيز امكان ارتباط كامپيوترهاي بيشتر را ميسر مي

سازد . براي درك بهتر از مفهوم پروتكل و نحوه عملكرد آن دو نفر را در نظر بگيريد كه مي خواهند از طريق كامپيوتر با هم تماس برقرار كرده و به مبادله خبر و فايل بپردازند . براي اينكار اين دو نفر احتياج دارند كه بر روي معناي سيگنالهاي مختلف به توافق برسند به نحوي كه هر يك از كامپيوترها در صورت دريافت سيگنال مشخصي تعبير معيني از آن بنمايد . اين يك پروتكل است كه بين دو كامپيوتر فوق ايجاد شده است . اين دو نفر مي توانند پروتكل خود را به فرد ثالثي اعلام نمايند . فرد مزبور در صورت تمايل ميتوانند با استفاده از نرم افزاري كه پروتكل بر روي آن قرار دارد به شبكه كامپيوتري دو نفره فوق متصل شود و با دو نفر قبلي به تبادل پيام و فايل بپردازد . هر چند استفاده از اين پروتكل براي شخص ثالث اجباري نيست ولي عدم استفاده از آن موجب محروم ماندن وي از امكانات شبكه كوچك فوق مشود . با استفاده از پروتكلهاي مناسب انواع كامپيوترها( PC ،Mainframe ، Supercomputer و غيره) با سيستم

عاملهاي مختلف را مي توان بهم وصل كرد . مجموعه پروتكلهاي مورد استفاده در اينترنت TCP/ IP نام دارند . پروتكل TCP (Transmission Control Protocol) پيامها را به رشته اي از Packet ها در مبدأ تبديل و مجددا آنها را در مقصد سر هم سوار مي كند و پيام مورد نظر را در اختيار گيرنده قرار مي دهد . پروتكل IP (Internet Protocol) وظيفه آدرس دهي را بر عهده داشته و كامپيوترها و يا شبكه هاي كامپيوتري كه پيام براي رسيدن به مقصد بايد از آنها عبور نمايد را مشخص مي نمايد . كامپيوترهاي مبدأ و مقصد و نيز كامپيوترهاي درطول

مسير مي توانن از نظر سخت افزاري و نرم افزاري كاملا با هم متفاوت بوده و از استاندارد هاي مختلفي (از فبيل Ethernet ، X25 و غيره) استفاده نمايند . هر چند امروزه كليه شبكه هاي متصل به اينترنت از مجموعه پروتكلهاي موسوم به TCP/IP براي انتقال اطلاعات استفاده مي كنند لكن براي كاربردهاي (application) گوناگون شبكه پروتكلهاي مختلفي مانند FTP ، POP ، SMTP مورد استفاده قرار مي گيرند براي شبكه هايي كه مايل به اتصال به شبكه اينترنت به منظور بهره گيري از امكانات بي شمار اين شبكه هستند استفاده از پروتكل هاي اينترنت يك الزام فني است نه يك الزام سياسي و يا اجتماعي .


مالكيت اينترنت:
هر چند شبكه اينترنت توسط دولت آمريكا ايجاد و مراحل اصلي رشد و تكامل خود را در كشور صط نموده ولي با توجه به اينكه اينترنت (به لحاظ فلسفه اصلي تشكيل آن يعني ايجاد عدم تمركز در استفاده از تجهيزات كامپيوتري) شبكه اي متمركز نبوده بلكه مجموعه ايست از دهها هزار شبكه مستقل ولي مرتبط با هم ، هيچگونه كنترل مركزي بر روي آن وجود ندارد . اين مورد مشابه شبكه هاي تلفني متصل بهم در سراسر جهان است . هر كشور شبكه هاي تلفني مربوط به خود را دارد كه به شبكه هاي تلفني ساير كشورها متصل است . هر كشوري

تنها مالك و مدير شبكه هاي تلفني داخلي خود بوده و كنترل مركزي از سوي هيچ دولت و يا سازماني بر روي كل شبكه هاي تلفني جهان وجود ندارند . البته سازمانهايي به منظور نظم دهي و استاندارد سازي جهت استفاده از اينترنت تشكيل شده و فعاليت مي نمايند . اين سازمانها قدرت اجرايي براي اعمال استانداردهاي خود را ندارند و استفاده كنندگان از اينترنت نيز الزامي به تبعيت از استانداردهاي سازمانهاي مزبور ندارند و ليكن از آنجا كه عدم استفاده از اين استانداردها موجب محروم شدن از امكانات زيادي از جمله ايجاد ارتباطات با شبكه هاي ساير كشورها و نيز عدم استفاده از امكانات فراوان اينترنت خواهد شد سازمانها و شركتها داوطلبانه از استانداردهاي مزبور براي ايجاد ارتباط با اينترنت استفاده مي نمايند .

همچنين مراكزي براي توسعه اينترنت در داخل كشورها با حمايت و مديريت دولتهاي مربوطه بوجود آمده است . به عنوان مثال خطوط انتقال سريع براي اتصال سايتهاي كامپيوتري در داخل آمريكا (موسوم به NSF Backbone) با حمايت دولت ايجاد شده و از آنجا كه بار عمده ترافيك اينترنت در اين كشور از اين شبكه عبور مي كند ، امروزه شبكه مزبور اصطاحا شاهراه اصلي اطلاعات (Internrt Backbone) آمريكا خوانده مي شود ولي ترافيك اينترنت ملزم به عبور از اين شبكه نبوده و كامپيوترها در نقاط مختلف مي توانند از مسيرهاي ديگر بر روي

اينترنت با هم به تبادل اطلاعات بپردازد . پس از آمريكا ، اروپا و چين شبكه هاي اصلي خود موسوم به EBone و Chinapack را ايجاد كردند و به دنبال آنها كشورهاي ديگر نيز با درك اهميت و ضرورت وجود Backbone در كشورشان در اين زمينه اقدامات موثري را به عمل آورده اند . هر چند شبكه هاي Backbone به دليل نياز به سرعت بالا و عدم تأخير در ارسال اطلاعات با فيبر نوري (Fiber Optic) ساخته مي شوند لكن كشورهايي مانند مكزيك (كه به دليل عضويت در پيمان NAFTA مجبور بودند پا به پاي كانادا و آمريكا اينترنت را در كشور خود توسعه دهند با استفاده از ماهواره با كره زمين موسوم به Propagation Delay در ارتباطات به تنهائي راه حل مناسبي براي Backbone نيست) مبادرت به اين كار نمودند . در ايران تا كنون عليرغم اهميت اين موضوع و گذشت زمان زياد هنوز شاهراه اصلي اينترنت(Internet Backbone) براي كشور ايجاد نشده است .
شركتهاي فراهم كننده خدمات اينترنت (ISP):


اينترنت تجاري معمولاً از طريق شركتهاي موسوم به ISP (Internet Service Provider) در اختيار متقاضيان قرار مي گيرد . شركتهاي ISP داراي سطوح متفاوتي هستند . در بالاترين سطح ، اين شركتها كاربران را مستقيماً به Backbone شبكه اينترنت متصل مي كنند . شركتهاي ISP در سطوح پائين تر از طريق شركتهاي ISP فوق به شبكه اينترنت متصل مي شوند . به دليل محدوديتهاي موجود در شبكه اينترنت در اوائل كار استفاده تجاري از Backbone شبكه مجاز نبود و سياستي موسوم بهAUP (Acceptable ) بر شبكه اعمال مي شد . با ورود اينترنت به مرحله تجاري در سال 1995 و رشد روزافزون استفاده از اين شبكه در كارهاي تجاري ، در كشورهاي پيشرفته صنعتي شركتهاي ISP شبكه هاي ارتباطي پر سرعت موسوم بهCIX (Commercial Internet Exchange) را بين خود ايجاد كردند تا ترافيك بين آنها بدون مواجه شدن با محدوديتهاي AUP از شبكه CIX عبور كند . در بسياري از كشورهاي آسيايي منجمله ايران اقدام جدي در اين زمينه به عمل نيامده و حتي پست الكترونيكي ارسالي از يك ISP به ISP ديگري در داخل كشور ابتدا به اروپاو يا آمريكا ارسال و سپس به مقصد مزبور بازگردانده مي گردد كه اين امر باعث افزايش هزينه ، كاهش سرعت و امنيت در مبادلات مي گردد .


اضافه شدن امكانات صوتي ، تصويري ، ويدئو و غيره كه نياز به انتقال حجم بسيار بالايي از اطلاعات دارند و نيز افزايش فوق العاده استفاده كنندگان از اينترنت و نيز ارائه كنندگان خدمات بر روي اينترنت (بويژه براي مقاصد تجاري) موجب شده كه خطوط ارتباطي كه زماني بخوبي پاسخگو بودند نتوانند با كارآيي مناسب (بويژه در ساعات پر ترافيك) كار نمايند . به عنوان مثال حتي در كانادا و آمريكا در بعضي موارد براي ديدن يك وب سايت ممكن است به بيش از يك دقيقه زمان نياز باشد (در ساعات شلوغي يا Peak) . امكانات Video Conferencing كه در مواردي مانند مذاكرات تجاري و غيره استفاده مي شوند و فيلم (Video) بر روي اينترنت كه شديدا به خطوط سريع احتياج دارند نيز در حال حاضر بطور كاملاً دلخواه در همه زمانها قابل

استفاده نيستند . امكانات ديگر مثل صدا و تصوير كه الان خوب هستند با توجه به افزايش سريع ترافيك شبكه بزودي با مشكل مواجه خواهند شد وبه همين دليل است كه در كشورهاي پيشرفته صنعتي برنامه هاي جدي جهت تقويت خطوط مخابراتي مرتبا در حال تعريف و اجراست . براي مقابله با اين مشكل پنهاي باند (سرعت تبادل اطلاعات) كه در ابتدا كار يعني دهه 60 حدود Kbps6/9 (معادل 9600 بيت در ثانيه) بود بر روي Backbone شبكه در حال حاضر به Gbps 5/2 (گيگابيت در ثانيه) رسيده (250000 برابر) و شبكه هاي با سرعت زير Mbps 5/1 (T-I) اجازه اتصال به Backbone شبكه اينترنت را ندارند .دستيابي به سرعت خارق العاده بالاي يك گيگا بيت در ثانيه ، امكان استفاده از انواع امكاناتMulti Media (صدا ، تصوير ، animation ، Video conferencing و غيره) در سطح وسيع را فراهم خواهد كرد . البته در حال حاضر هم با سرعتهاي موجود تمام اين امكانات وجود دارد ولي بعضاً بدليل بار ترافيكي ، بويژه در ساعات پر ترافيك (Peak) ، سرعت دسترسي كاهش مي يابد .


جدول زير نحوه پيشرفت بسيار سريع در افزايش پهناي باند بر روي Backbone شبكه اينترنت آمريكا را نشان مي دهد . افزايش پهناي باند به معني ايجاد امكان تبادل اطلاعات بيشتر و سريعتر و نيز امكان استفاده از قابليتها جديد (امكانات مالتي ميديا ، ويدئو كنفرانسها وغيره) با كيفيت و سرعت بهتر است . همچنين با پنهاي باند سوپر كامپيوترها مي تواند با سرعت بيشتري با هم ارتباط برقرار كرده و برنامه ها را اجرا نمايند .


پهناي باند سال

KBPS 6 /9 1969
KBPS 56 1985
MBPS(T-1) 5/1 1987
MBPS(T-3) 45 1989
MBPS(OC-48) 2500 -155 2000-1995

امكانات اينترنت:
امكانات اينترنت كه زماني منحصر به E-mail و Telnet بود مرتباً در حال افزايش است . امكانات جديد(مانندReal Video و Real Audio) پنهاي باند و سرعت بيشتري را بر روي شبكه مي طلبند و از طرف ديگر با افزايش پهناي باند امكانات جديدتري ايجاد و معرفي مي شوند . ايت سيكل در ظرف چند سال گذشته مرتباً در حال تكرار بوده است . امكانات زير تنها نمونه هايي از اين امكانات هستند :


الف- پست الكترونيكي (E-mail) – ساده ترين و پر كارترين امكان اينترنت است كه درسال 1972 بصورت تصادفي ابداع شد (زماني كه دو مهندس در يك شركت كامپيوتري تصميم گرفتند بجاي ارسال فايل از طريق شبكه براي هم پيغام بوسيله كامپيوتر بفرستند) . شركت مزبور پيمانكار پنتاگون براي ايجاد شبكه اوليه اينترنت (ARPANET ) بود . با استفاده ازE-mail مي توان پيغام و فايلهاي مورد نظر را در ظرف چند دقيقه به اقصي نقاط جهان ارسال كرد . به همين دليل امروزه واژه Snail Mail ـ(پست حلزوني) براي اشاره به اين روش سنتي پست مورد استفاده قرار مي گيرد .


ب- E-mail To Fax – با استفاده از اين امكان مي توان بوسيله E-mail براي كساني كه دسترسي به كامپيوتر ندارند فاكس فرستاده و يا از فاكس آنها E-mail دريافت كرد . همچنين امكان ديگري به نام Web to Fax ظرف چند سال اخير معرفي شده اين امكان به ويژه در كشورهايي مثل ايران كه اينترنت هنوز به طور گسترده در دسترس همگان نيست بسيار مناسب است . با استفاده از اين امكان ميتوان پيام ثابتي را به صورت يكجا براي گروهي به صورت پيام الكترونيكي و براي گروه ديگري به صورت فاكس ارسال نمود .
ج- (File Transfer Protocol) FTP – اين امكان اجازه ارسال و دريافت فايل به/ از ساير كامپيوترهاي متصل به اينترنت را فراهم مي كند . با استفاده از نرم افزارهاي FTP مي توان ظرف زمان بسيار كوتاهي مقا لات ، برنامه هاي كامپيوتري ، صدا ، تصوير و ساير فايلهاي كامپيوتري را از هر نقطه جهان دريافت و يا به هر نقطه ارسال كرد .
تاكنون با موضوعاتي مثل وِب جهاني ، پست اكترونيكي و يوزنت آشنايي پيدا كرديد. هنوز ابزارهاي قدرتمند ديگري وجود دارند . يكي از آنها قرار داد انتقال فايل (FTP) است. استفاده از اِف تي پي، يكي از متداولترين روشها براي به دست آوردن نرم افزار و اسناد در اينترنت است.


اِف تي پي چيست و چگونه كار مي كند؟
چگونه مي توان به سايتهاي اِف تي پي دست يافت ؟
براي يافتن چيزهاي مورد نظر ، چگونه بايد در سايت اِف تي پي كار كرد؟
بهترين راه براي پيدا كردن فايلهاي مورد نظر چيست ؟
چگونه مي توان فايلها را بار كرد؟
با استفاده از دو مرورگر معروف، نت اسكيپ و كاوشگر اينترنت، مي توان فايلهاي اِف تي پي را از پنجره مرورگر يافت.
مفهوم اِف تي پي:
كتابخانه اي باراهرويي از كتابها، ويديوها، سي دي(CD) كاربردي ابزار قدرت و هر چيز ديگري را كه مي توان تصور كرد در نظر بگيريد. علاوه بر اين ، فرض كنيد وقتي كتاب يا منبعي را خارج مي كنيد ، كسي ديگر آن را در سر جاي خود قرار مي دهد.
اكنون فرض كنيد تاريخ برگشت كارت كتابخانه وجود ندارد.


در آينجا متوقف نشوي. فرض كنيد مي توان در كتابخانه مشترك شود و مطالبي را كه بايد براي ديگران تهيه كنيد، آماده نماييد. اِف تي پي همينطور است. از بين تمام كامپيوترهاي متصل به اينترنت ، بعضي از آنها مثل ”كتابخانه“ اكترونيكي عمل مي كنند. در هر كتابخانه مي توان فايلهايي از متن، گرافيك، و ابزارهاي نرم افزاري را بار كرد، آنها را خواند مشاهده كرد و در كامپيوتر خانگي خود استفاده نمود.


بر خلاف كتابخانه، بعضي از فايلهاي مهيا از طريق اِف تي پي ، ارزش كمي دارند. فايلهايي كه مبلغ كمي براي آنها مي پردازيد ، برنامه هاي مشترك نام دارند (بر خلاف نرم افزارهاي رايگان كه رايگان افزار ناميده مي شوند). نويسندگان اين برنامه ها آنها را براي مبلغ اندكي به ”اشتراك“ مي گذارند، به طوري كه توانايي نوشتن برنامه هاي ديگر را داشته باشند . بعضي از نويسندگان نرم افزارها ، نمايش محدودي از نرم افزار را ارائه مي كنند تا شما را ترغيب كنند كه كل نرم افزار را بخريد. بعضي از بهترين نرم افزارها در دنيا به طور اشتراكي يا رايگان مورد استفاده قرار مي گيرند.


اِف تي پي روش سريع، كارآمد و قابل اعتمادي براي انتقال اطلاعات است. يكي از اولين خدمات اينترنت بود كه كاربران با استفاده از آن فايلها را از جايي به جاي ديگر منتقل مي كردند ، با اين خدمات مي توان ماشين محلي را به كامپيوتر راه دور در اينترنت متصل كرد، از طريق فايلها و برنامه هاي موجود در كامپيوتر ، مرور را انجام داد، و سپس آن فايلها را در كامپيوتر بازيابي نمود.
محلي ‌ راه دور : اين واژه ها در استفاده از اِف تي پي زياد به چشم مي خورند. ماشين محلي ، كامپيوتر شماست . ماشين راه دور كارگزاري است كه از طريق مودم يا اتصال شبكه به آن وصل مي شود.
اِف تي پي كجاست ؟


كارگزاراني كه تمام اين فايلها را براي شما نگه مي دارند، سايتهاي اِف تي پي نام دارند. هر سايت ، كتابخانه الكترونيكي خاص خودش است كه حاوي اطلاعات، فايلها، و برنامه هاي كاربردي در هر موضوع است، فايلها را واقعاً از سايتهاي اِف تي پي نمي گيريد! آنها را از سايت اِف تي پي به كامپيوتر خودتان منتقل مي كنيد.
اطلاعات بسيار زيادي در سايتهاي اِف تي پي وجود دارد – تريليون تريليون بايت. بعضي از انواع اطلاعات در آينا مورد بررسي قرار ميگيرد.
فايلهاي متني : فايلهاي متني زيادي از طريق اِف تي پي مهياست .


فايلهاي چند رسانه اي : تصاوير، پرداخت كردن سه بعدي ترسيمات، حتي بريده هاي فيلم نيز با اِف تي پي مهيا هستند.
برنامه هاي كاربردي : از مشتريان پست الكترونيكي كه به شما كمك مي كنند تا نشانه هايتان را موازنه كنيد، در آينا وجود دارند. هر نوع نرم افزار با هر سليقه و رنگي به همراه اِف تي پي وجود دارد.
البته صدها شكل گوناگون از اين دسته هاي اصلي وجود دارد، اما اميدوارم اين مطالبي كه بيان شد، راجع به منابعي كه اِف تي پي در اختيارتان قرار مي دهد، ايده اي به شما داده باشد.
اِف تي پي گمنام :


متأسفانه هر چند كه اطلاعات فراوان است ولي هميشه براي هر كس مهيا نيست، بسيار از سايتهاي اِف تي پي براي اهداف خاصي از گروه كاربران خاصي ايجاد مي شوند. اين هدف موجب شد در دستيابي به بعضي از منابعي كه از طريق اِف تي پي در دسترس اند، محدوديتهاي ايجاد شود.
مطلب مهم اين است كه سايتهاي متعددي براي هر شخص مهياست . اين سايتها گمنام هستند. علت ” گمنام“ بودن آنها اين است كه براي دستيابي به اين سايتها، نياز به شناسايي آنها نيست . بلكه ، به جاي آن ، به عنوان مهمان دعوت مي شود تا آنطوري كه مي خواهيد فايلها را مرور و بازيابي كنيد.
از آنجاست كه سايتهاي اِف تي پي گمنام است، معنايش اين نيست كه دستيابي نامحدودي به آن انجام مي شود. سايت ممكن است در

ساعات تجاري، تعداد كاربران گمنام را محدود كند و كاربران گمنام در ناحيه هاي خاص را محدود كند. بايد آدرس پست الكترونيكي را به عنوان كلمه رمز وارد كنيد . و گرنه اجازه نمي دهد كه فايلهاي خاص را از سايت بار كنيد. لذا به ياد داشته باشيد كه دستيابي سريع و رايگان به فروشگاه آب نبات، ممكن است به شما اجازه ندهد كه به همة آب نباتها دست ببريد.
تعداد فايلها در سايتهاي اِف تي پي گوياي اين است كه براي هر شخص ، هر چيزي وجود دارد. براي برنامه نويسان مبتدي تا ماهر مطلب ويژه اي وجود دارد.
تمام اِف تي پي ها گمنام نيستند. بسياري از اوقات ممكن است به يك كاگزار اِف تي پي دسترسي داشته باشيد كه به نام كاربر معتبر يا كلمه رمز نياز داشته باشد. وارد شدن به اينها ساده است : فقط از شماره شناسايي (كه توسط مدير سيستم تهيه مي شود) و كلمه رمز استفاده كنيد . پس از وارد شدن ، اين روش استفاده از اِف تي پي مانند استفاده از اِف تي پي به صورت ناشناس است .
ساختار و نحوه اِف تي پي:


قبل از بار كردن از سايت اِف تي پي ، بايد ساختار آن را شناخت . هنگام انجام اين كار بايد سه قلم اطلاعات را بدانيد . نام سايت، مسيري كه فايل مورد نظر در آنجا وجود دارد، و نام واقعي فايل.
اغلب ، ممكن است محل خاص فايلي را كه جستجو مي كنيد، ندانيد. معمولاً مي توانيد جستجويي را در اينترنت انجام دهيد. براي جستجوي نرم افزار موجود در http.//www.shareware.com . مي توانيد محل مناسبي پيدا كنيد.
تاكنون با اسامي دامنه آشنا شديد. اسامي سايت اِف تي پي معمولاً با ftp شروع مي شود. همانطور كه مي دانيد، بخش قرار داد مربوط به اِف تي پي يو آراِل، ftp:// است.
وقتي از مرورگر وِب يا مشتري اِف تي پي واقعي استفاده مي كنيد، نبايد مشكل خاصي داشته باشيد. فقط به ياد داشته باشيد كه ممكن است مشتري براي رفتن به سايت نياز به شماره شناسايي و كلمه رمز داشته باشد. براي شماره شناسايي از anonymous و براي كلمه رمز از your@emile.address استفاده كنيد.

/pub

/utils /inet

/graphics /disk /email /ftp /web

/browsers /editors /helpers

شكل درختي
عنصر ديگري كه بايد بشناسيد مسير فهرست (directory path) است . مسيرهاي فهرست شبيه به شاخه هاي درخت است كه در زيرفهرست از فهرست قبلي ناشي مي شود. وقتي مي خواهيد از درخت بالا برويد بايد از تنه آن شروع كنيد، و از شاخه اي به شاخه ديگر برويد.
سايتهاي اِف تي پي مثل هم هستند. بدنة سايت اِف تي پي، فهرست ريشه (root directory) نام دارد. از اين فهرست ، فهرست هاي شاخه(زير شاخه) را از فهرست ريشه انتخاب مي كنيد شكل فوق، درخت فهرست ساده اي را در فهرست، ساده اي را در سايت اِف تي پي فرضي نشان مي دهد.
توجه داشته باشيد كه فهرستهاي اِف تي پي با (/) شروع مي شوند. (/) يك سطح يا شاخه را در سايت اِف تي پي نشان مي دهد. اگر فايل مورد نظرتان در /pub/inet/web/browsers باشد، شاخه /browsers برويد. فرض كنيد، فايل مورد نظر در آخرين زير فهرست قرار دارد. مرور اين مسيرها بسيار ساده است. اگر از مرورگر وِب استفاده مي كنيد، انتخاب فهرستها و استفاده از دكمه هاي Forwarb وBack امكان مرور فهرستها را فراهم مي كنند.
اگر از مشتري اِف تي پي مثل WS_FTP استفاده مي كنيد، براي حركت به طرف پايين مي توان بر روي اسامي فهرست كليك كرد. براي حركت. به طرف بالا، بايد بر روي دو نقطه (..) كه در بالاي هر پنجره فهرست وجود دارد دوبار كليك كرد. دو نقطه (..) را جهت ديگري به زمان قبل از رابطهاي GUI و نحو استانداردي براي حركت در فهرستهاست.
اسامي : مرز فايل
احتمالاً عجيب ترين بخش اِف تي پي اسامي فايلهاست . اگر نمي دانيد كه در حال انجام چه كاري هستيد ، ممكن است اسامي فايلها نامفهوم به نظر برسند. هنگام استفاده از اسامي فايلها بايد به دو نكته توجه داشته باشيد.
نكته اول اينكه، اغلب فايلهايي كه در اِف تي پي وجود دارند جهت صرفه جويي در فضاي حافظه به صورت فشرده هستند. فايل فشرده كار اصلي خود را انجام مي دهد ولي در فايل كوچكتري ذخيره مي شود. يعني قبل از استفاده از فايل بايد آن را از حاكت فشرده خارج كرد.
نكته دو اينكه، ابزار فشرده سازي اندكي وجود دارد، كه معنايش اين است كه بايد با پسوندهاي فايل متعددي آشنايي داشته باشيد. جدول فوق تعدادي از پسوندهاي معمول در اِف تي پي را نشان ميدهد.
البته پسوندهاي ديگري نيز مشاهده خواهيد كرد. پسوندهايي مثل .tar ,.gz و .z فايلهايي از يونيكس هستند كه احتمالاً از آنها استفاده نخواهيد كرد ممكن است به ندرت با پسوندهاي ديگري مثل .lzh يا .arc سروكار داشته باشيد.

جدول بعضي از پسوند فايلها
خروج از حالت فشرده با فشردگي محيط پسوند
N/A (فايل متني) خير Mac يا PC .txt
فايل چاپگر پت اسكرپيت خير Mac يا PC .PC
اجرايي بلي/ خير PC .exe
WinZip بلي PC .zip
بسط دهندة Stufflt بلي Mac .sit
خود استخراج بلي Mac .sea
بسط دهندة Stufflt Binhex بلي Mac .hqx
برنامه اي مثل Macbinary It اين فايل را تبديل مي كند خير Mac Bin

بسياري از مرورگرهاي وِب و برنامه هاي كاربردي اِف پي تي، فايلها را ” پس پردازش “ (postprocess) مي كنند. يعني ، اگر برنامه تجزيه اي بر روي كامپيوترتان نصب شده باشد، مشتري به طور خودكار پس از بار شده فايل، آن را از حالت فشرده خارج ميكند. مستندات مشتري خود را بررسي كنيد تا ببنيد كه آيا نرم افزارتان اين قابليت را دارد يا خير.
باز كردن فايلها:
تاكنون اطلاعات خوبي راجع به اِف تي پي پيدا كرديد اكنون آماده ايد كه فايلي را بر روي ديسك سخت خود بار كنيد . شروع از موضوع ساده اي مثل تجزيه فايل متني ، ايدة خوبي است
اغلب مرورگرهاي وِب به جاي بار كردن فايل متن، آن را در پنجره مرورگر نشان مي دهند. اگر مي خواهيد فايلي را در ديسك سخت ذخيره كنيد، بر روي فايل كليك كنيد و سپس گزينه اي را انتخاب كنيد كه فايل را ذخيره مي نمايد.
مراحل بار كردن فايل :
مشتري خود را متوجه mirrors.aol.com (مشتري اِف تي پي) يا ftp://mirror.aol.com كنيد.
مسير فهرست /pub/music/lyrics/d/dire.straits/ را انتخاب نماييد .
يكي از آلبومها را انتخاب كنيد و آن را به ديسك سخت كامپيوتر بار كنيد.
برنامه پردازش كلمه اي را بار كنيد.
فايلي را كه بر روي ديسك سخت ذخيره كرديد باز كنيد و آن را مشاهده نماييد.
سپس چيزهاي مفيدي را بار كنيد. با مراجعه به پيوست دوم پي مي بريد كه WinZip ابزار مفيدي براي تجزه فايلهاست.
مراحل بار كردن نسخه نمايشي:
با مشتري اِف تي پي (يا مرورگر وِب) به ftg.winzip.com اشاره كنيد.
مسير فهرست /winzip/winzip را انتخاب كنيد.
يكي از دو فايل را براي بار كردن انتخاب كنيد. اگر با ويندوز 95 كار مي كنيد، winzip95.exe را انتخاب كنيد. اگر با ويندوز 1/3 كار مي كنيد، wzlbvxx.exe (كه xx جديدترين نسخه را نشان مي دهد) انتخاب كنيد.
فايل مناسبي را بر روي ديسك سخت خود بار كنيد.
در ويندوز 1/3 گزينه File | Run يا ويندوز 95 گزينه Start | Run را انتخاب كنيد.
گزينه Winzip Setup را انتخاب كنيد و دستورات نصب winzip را دونبال كنيد.
اگر از Mac استفاده مي كنيد، بايدبه كار خود ادامه داده و توسعه دهندة Stufflt را بار كنيد. به
http://www.aladdinsys.com/consumer/expander2.html برويد و دستوراتي را كه در صفحه ظاهر مي شوند دونبال كنيد.
مرورگر مشتري :
هنگام استفاده از اِف تي پي، انتخاب نرم افزار موضوع مهمي است. دو انتخاب در پيش داريد: مرور گر وِب يا مشتريي كه براي اِف تي پي طراحي شده است. هر راه حل مشكل خاص خودش را دارد، اما بايد عوامل را با دقت در نظر بگيريد .
قابليت استفاده:
نكته اول، قابليت استفاده است. به كارگيري مرورگر ساده است. با استفاده از نت اسكيپ يا كاوشگر اينترنت فرايند يافتن و بار كردن فايلها به اندازه مرور كردن وِب ، ساده است (همه چيز با كليك كردن يااشاره كردن انجام مي شود). براي يافتن فايل و بار كردن آن مي توان از سايت وِبي مثل http://www.shareware.com/ استفاده كرد.
منظورم اين نيست كه استفاده از مشتريهاي اِف تي پي ساده است . اما ، درك چگونگي استفاده از اين مشتريان زمان زيادتري مي طلبد. استفاده از اِف تي پي به معناي آن نيست كه نمي توان فايلها را توسط مرورگرها پيدا كرد. در واقع مي توان از نقاط قوت مرورگر و اِف تي پي براي يافتن سريع فايلها استفاده كرد.
قابليت انعطاف:
موضوع ديگر ، قابليت انعطاف مشتري و مرورگر است. تنوع كارهايي كه مرورگر يا مشتري مي توانند انجام دهند نيز اهميت دارد.و در اين مورد ، اِف تي پي برنده است .
با استفاده از مرورگر مي توان فايل را يافت و بار كرد. عملكرد مشتري چيز ديگري است. اغلب مشتريان مثل WS_EIP تحت ويندوز و Fetch تحت مكينتاش، مانند مشتريان اِف تي پي ، مثل مديران فايل عمل مي كنند. مي توان اسامي فايلها و فهرستاي بار كردن را تغيير داد ، فايلها را حذف كرد، و از يك نرم افزار چندين فايل را بار كرد. در مشتري اِف تي پي مي توان فايل را مشاهده و اجرا كرد.

د-Telnet – اين امكان اجازه استفاده مستقيم از كامپيوترهاي Server بر روي اينترنت را توسط هر كامپيوتري كه متصل به شبكه باشد فراهم مي كند (به شرط داشتن رمز عبور در مواردي كه استفاده كننده نياز به كسب مجوز دارد) . در حال استفاده از Telnet ، كامپيوتر استفاده كننده بوسيله نرم افزار به يك ترمينال ساده (Dumb Terminal) كه به كامپيوتر Server متصل است تبديل (Emulate) شده و شروع به گرفتن سرويس از آن مي كند . يكي از مهمترين موارد استفاده از Telnet دسترسي محققين به كامپيوترهاي پيشرفته در شهرها و يا كشورهاي ديگر به منظور استفاده از آنها جهت حل مسائل پيچيده و وقت گير است .


ه-Gopher – اين امكان كه تا چند سال قبل طرفداران زيادي داشت امروزه با توسعه Web بسيار محدود استفاده مي شود . فرق Gopher با Web را ميتوان با فرق DOS با Windows كه يكي امكان كار با كامپيوتر به وسيله تايپ دستورات (Command Based) و ديگري امكان كار در محيطي آسان و به صورت گرافيكي (Graphic Based) را به كاربر ميدهد مقايسه كرد . چون در حال حاضر اكثر كاربران اينترنت به Web روي آورده اند و Gopher مزيت خاصي نسبت به آن ندارد توضيح بيشتر در مورد آن ضروري به نظر نمي رسد . مشابه همين مسئله در مورد امكانات ديگري مانند Archie كه براي جستجوي فايل بر روي شبكه بكار مي رفت و BBS (Buletin Board System) كه براي ارتباط افراد بكار مي رفت و Veronica كه براي جستجوي گروههاي مجازي استفاده مي شد وجود داشته و امروزه عملاً Web با قابليتهاي بيشتر جايگزين اين امكانات گرديده است .

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید