بخشی از مقاله
چکیده
هدف اصلی در سیستمهای مدیریت نگهداری روسازی، تشخیص زمان و روش بهینه تعمیر و نگهداری راهها، با در نظر گرفتن شرایط و امکانات موجود است.
در این مقاله سیستم کامپیوتری طراحی شده مدیریت نگهداری روسازی معرفی و بخشهای مختلف و روش کاربرد آن به اجمال شرح داده شده است. سپس به عنوان یک مطالعه موردی اطلاعات بخشی از شبکه بزرگراهی تهران جمعآوری و توسط این سیستم مورد تحلیل قرار گرفته است. بخشهای مختلف نرمافزار تدوین شده برای مدیریت نگهداری روسازی راه، و قابلیتهای مختلف ایجاد شده در این نرمافزار توضیح داده شده و در این راستا مراحل انجام و نتایج حاصل از مطالعه موردی برای نشان دادن قابلیتهای ایجاد شده در سیستم آورده شده است.
قابلیت نمایش گزارش های تصویری - بر روی نقشه - از دیگر مزایای نرمافزار ارائه شده است، نرمافزار تدوین شده از نرمافزار AutoCAD®2000 به عنوان هسته GIS استفاده میکند و عملیات مقدماتی سیستمهای اطلاعات جغرافیایی را در حد نیاز یک سیستم مدیریت نگهداری روسازی انجام میدهد.
١- مقدمه
در حال حاضر در ایران تصمیمگیری در مورد عملیات تعمیر و نگهداری روسازی در شبکه حمل و نقل بر اساس تجربه فردی مهندسین و مدیران در ردههای مختلف مدیریتی و بعضا بر اساس ملاحظات غیر فنی و مبانی اطلاعاتی ناهمگون اتخاذ میشود. از سوی دیگر، در ایران نیز مانند بسیاری از کشورهای جهان، اعتبارات موجود جوابگوی نیازهای بهسازی و نگهداری شبکه در حد مطلوب نیست.
از اینرو، وجود یک سیستم مدیریتی کارا به عنوان ابزاری برای انتخاب پروﮊههای دارای اولویت تعمیر و نگهداری باتوجه به گستردگی شبکههای مختلف حمل و نقل کشوری امری اجتناب ناپذیر است. نبود این سیستم در حال حاضر خسارتهای هنگفتی را بر شبکههای حمل و نقل، استفادهکنندگان از راه، و کل جامعه وارد میسازد.
پژوهش حاضر چالشی است برای پاسخ به این سوال است که، آیا با توان علمی موجود در کشور میتوان یک سیستم مدیریت نگهداری با قابلیتهای ارزیابی، انتخاب قطعات مناسب و اولویتبندی عملیات بصورت اجرایی ایجاد نمود.
به این منظور، نمونهای از سیستم مدیریت نگهداری روسازی با رویکرد شبکه بزرگراهی درون شهری طراحی و اجرا گردید. مقاله حاضر، به صورت اجمالی به تشریح قابلیتهای ایجاد شده با استفاده از اطلاعات جمعآوری شده از بخشی از شبکه بزرگراهی تهران به عنوان یک مطالعه موردی می پردازد.
٢- هدف و روش کار
هدف اصلی از انجام این پژوهش، ایجاد یک سیستم مدیریت نگهداری روسازی راه و بکارگیری آن بر روی قسمتی از شبکه بزرگراهی تهران به منظور اثبات کارآیی سیستم و سنجش قابلیتهای آن بوده است.
زیربنایی ترین بخش این سیستم قسمت بانک اطلاعات ارزیابی روسازی است. در این بخش اطلاعات مربوط به خرابیهای روسازی در زمانهای مختلف گردآوری و ثبت میشود. این اطلاعات، در فرایند تحلیل، تصمیم گیری و برنامهریزی مورد استفاده قرار میگیرد. کاربرد مهم دیگر اطلاعات جمعآوری شده در این سیستم در تدوین و برازش مدلهای عملکرد روسازی، برای تشخیص بهتر نقطه بحرانی و تخمین پیشرفت خرابی، و در نتیجه ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی جهت تحقیقات در زمینه ارزیابی کارآیی روشهای طراحی روسازی و روشهای مختلف نگهداری و بهسازی روسازی است.
٣- معرفی مطالعه موردی
مطالعه موردی این پژوهش در قسمتی از شبکه بزرگراهی تهران انجام گردید. قسمتی از مسیر شرق به غرب بزرگراه همت حدفاصل بزرگراه آفریقا و بزرگراه شیخ فضل االله به منظور اجرای سیستم مدیریت نگهداری روسازی برگزیده شد. این قسمت از بزرگراه به عنوان یک شاخه١ به طول تقریبی ٢/٣ کیلومتر به سبب شرایط متفاوت شامل تاریخچه ساخت، ترافیک عبوری، عرض معبر، ورودی و خروجی ها و...، به ١٢ قطعه٢ مجزا تفکیک گردید. هر قطعه به واحدهایی٣ با مساحت تقریبی ٢٠٠ مترمربع تقسیم شد. بنا بر روشهای آماری و دقت مورد نیاز، ارزیابی خرابی روسازی در ٣٥% از واحدها برنامهریزی و انجام شد
این قسمت از بزرگراه دو مرتبه در فاصله زمانی ١٨ ماه مورد ارزیابی قرار گرفت. جدولهای - ١ - و - ٢ - تقسیمات شاخه بزرگراه همت از شبکه بزرگراهی را نشان میدهد. در نرمافزار ایجاد شده از روش PCI٤ ]١[ برای ارزیابی وضعیت روسازی استفاده شده است. این روش به علت سادگی و عدم نیاز به تجهیزات پیشرفته خاص برای شرایط ایران بسیار مناسب تشخیص داده شده است
جدول ١: مشخصات قطعهها و واحدهای نمونه روسازی در شاخه بزرگراه همت
افزون بر این، به دلیل فراگیر شدن استفاده از این روش در سیستمهای مختلف مدیریت نگهداری راه در ایالتها و شهرهای مختلف آمریکا و کانادا، و حتی دیگر نقاط جهان، روش مزبور در سال ٢٠٠٠ در آییننامه ASTM بصورت استاندارد تحت شماره D6439-999 درج گردید
در شاخص وضعیت روسازی - PCI - برای روسازی آسفالتی ١٩ نوع خرابی و برای هر نوع سه شدت مختلف در نظرگرفته و تعریف شده است]١و٣.[ گروه ارزیاب در محل پس از مشاهده عارضه و تشخیص نوع و شدت آن، طبق استاندارد و راهنمای ارزیابی، میزان وقوع آن را اندازگیری کرده و در فرم اطلاعاتی مخصوص ثبت میکنند. دامنه تغییرات شاخص PCI از ٠ تا ١٠٠ است.
عدد ١٠٠ به منزله روسازی بدون هیچگونه عارضه خرابی است. هرچه خرابی بیشتری در روسازی مشاهده و ثبت شود، شاخص وضعیت کاهش مییابد. نحوه محاسبه این شاخص بدین صورت است که برای هر نوع و شدت خرابی مشاهده شده در واحد ارزیابی و بسته به گستردگی آن یک عدد کاهنده بدست میآید، که نهایتا درصدی از مجموع این اعداد کاهنده - بسته به شدت خرابی عمده - از ١٠٠ کم شده و شاخص وضعیت راه برای واحد ارزیابی مشخص میشود. مراحل انجام فعالیتهای ارزیابی و محاسبه شاخص وضعیت راه در نمودار شکل - ١ - نشان داده شده است. در نرمافزار ارائه شده تمامی این مراحل و محاسبات بطور خودکار برای تمامی واحدهای مورد ارزیابی انجام میگیرد و نتایج این محاسبات در فرمی مانند شکل - 2 - در بانک اطلاعاتی ثبت می گردد.
