بخشی از مقاله
شبکه موبايل چگونه کار می کند؟
در تلفن ثابت "هویت " مشترک مشخص است ِاز کجا؟ از آنجایی که مخابرات با کشیدن دو رشته سیم مسی تا در منزل یا محل کار و دادن بوق این کار برای مشترک کرده است.پس مرحله اول در شبکه مخابرات "هویت" یا شناسایی معتبر بودن مشترک است .
"مکان" مشترک نیز دقیقا مشخص است و این دیگر نیاز به توضیح ندارد یعنی سوییچ هنگامی که کسی با این مشترک کار دارد راحت آن را پیدا کرده و به آن زنگ می زند. قسمت بعدی " محل ثبت charging" است یعنی مشترک هرچقدر با تلفن خود به دیگران زنگ بزند هزینه آن در کجا ثبت می شود؟ جواب مشخص است - در سوییچی که به آن متصل است .
قسمت بعدی " ارائه سرویسهای جانبی " است مثل نمایشگر شماره تلفن و انتقال مکالمه و ... که این هم در سوییچی که تلفن به آن متصل شده است انجام می گیرد.
پس به طور خلاصه شبکه تلفن ثابت مشخصات زیر را دارا می باشد:
1- هویت یا شتاسایی مشترک
2- مکان مشخص جهت تماس گرفته شدن با آن
3- محل ثبت charging
4- ارائه سرویسهای جانبی
در شبکه موبایل ما یک وسیله به نام گوشی موبایل داریم که بدون سیم است و از لحاظ فیزیکی به جایی متصل نیست و هرلحظه مکان خود را تغییر می دهد و ممکن در یک روز در نقاط مختلف کشور (و حتی جهان) حرکت کند.
حالا سوال این است که چگونه باید جهار مشخصه بالا را برای آن پیاده کنیم ؟
قبل از هر چیز ذکر این مورد ضروری است که گوشی موبایل با روش بدون سیم (wireless) از طریق امواج الکترو مغناطیسی با آنتی که به آن BTS گفته می شود(در آینده مفصل در باره آن صحبت خواهیم کرد) ارتباط دارد و از طریق آن به شبکه موبایل وصل می شود(به جای دو رشته سیم مسی).
1- تعیین هویت:
در موبایل به علت تغییر مکان مشترک (مستقل از مکان بودن) نیاز به مرکزی داریم که اطلاعات تمام مشترکین یک کشور و یا یک شرکت ارائه دهنده سرویس موبایل در آن ثبت شود تا هر وقت شبکه نیاز داشت در اختیار شبکه قرار گیرد(این کار در تلفن ثابت در همان مرکز سرویس دهنده به شما انجام می گیرد) به این مرکز HLR گفته می شود(Home Location Register) این مرکزها به صورت متمرکز در یک یا بعضا در نقاط محدودی از یک کشور ایجاد می شود.
و برای اینکه یک مشترک امکان استفاده از شبکه را داشته باشد به مشترک کارتی به نام SIM (Subscriber Identity Module) کارت داده می شود که این کارت وسیله شناسایی مشترک در شبکه است - پس اگر SIM کارت در گوشی موبایل قرا رگیرد و تعاریف مخصوص آن در HLR ثبت گردد مشترک می تواند هر کجا از کشور که برود امکان تماس گرفتن و یا تماس گرفته شدن را دارا می باشد.
2- مکان مشترک در شبکه موبایل
هنگامی که یک مشترک در شبکه حرکت می کند با تکنیکهایی که در آینده در باره آن صحبت خواهیم کرد آخرین مکان آن در HLR ثبت می شود بنابرابن هر کس بخواهد به یک موبایل زنگ بزند آخرین مکان آن از HLR پرسیده می شود و بعد به موبایل زنگ می خورد.
3- ثبت charging
ثبت مقدار هزینه مکالمه موبایل در آخرین سوییچی که به موبایل سرویس می دهد انجام می گیرد .
مثلا مشترکی از تهران به سمت مازندران رفته و از آنجا به مشهد می رود ودر طی مسیر چندین بار به نقاط مختلف تماس گرفته است هنگامی که در محدوده تهران بوده در سوییچهای تهران charging ثبت شده و در ملزندران در سوییچ مازندران و در مشهد هم در سوییچ مشهد ثبت می شود.
در آخر کلیه هزینه مکالمات از سراسر کشور به مرکزی در تهران که مرکز صورتحساب است ارسال می شود و بعداز جمع بندی و محاسبه برای مشترک صورتحساب ارسال می شود(در تلفن ثابت تمام هزینه های مکالمه در مرکز سرویس دهنده ثبت می شود)
4- ارئه سرویسهای جانبی
این سرویسها توسط آخرین سوییچ سرویس دهنده به موبایل از طریق HLR سوال می شود که چه سرویسهایی باید در اختیار مشترک گذاشته شود مثل انتفال مکالمه - انتظار مکالمه - نمایشگر شماره و .. و سپس آن سرویس ها توسط آخرین سوییچ سرویس دهنده در اختیار مشترک قرار می گیرد.(در تلفن ثابت همان سوییچ محلی که تلفن به آن وصل اشت این کار را انجام می دهد).
گذری کوتاه در مورد شبکه تلفن ثابت
آشنایی مقدماتی با نحوه کار شبکه تلفن ثابت(PSTN)
برای اینکه نحوه کار شبکه موبایل(PLMN) برای شما مشخص شود ابتدا توضیح مختصری در باره شبکه تلفن ثابت خواهم داد .
زمانی که شما در منزل یا محل کار قصد تماس گرفتن دارید ابتدا گوشی تلفن را بر می دارید و صدای بوق خاصی را می شنوید به این معنی که شما مجاز به شماره گیری و استفاده از شبکه تلفن ثابت هستید ارتباط شما با مرکز تلفن محلی (LOCAL) خود بو سیله دو رشته سیم مسی که از درب منزل یا محل کار شما به نزدیکترین پست (POST) (همان جعبه های کو چک سربی رنگ که در روی دیوار معابر نصب شده و به مقداری کابل وارد و خارج شده است)رفته است و از پست به کافو می رود(کافو ها همان کمدهای سبز رنگ است که در کنار خیابانها نصب شده است ) و از کافوها به چاله حوضچه که در زیر زمین توسط مخابرات حفر شده می رود و از آنجا به مرکز تلفن وارد می شود.
در مرکز تلفن دو رشته سیم مسی ابتدا به سالن MDF می رود (سالن MDF سالنی است که در آن کانکتور های زیادی بر روی شلفهای ایستا نصب شده است از یک طرف به ازای هر پورت یا شماره تلفن دورشته سیم مس از سمت سوییچ به آن وارد شده است و از سمت دیر دورشته سیم مسی که از سمت مشترک(منزل یا محل کار شما) آمده به آنجا می رسد و با ارتباط این دو شما می توانیدبه سوییچ وصل شده و یا اصطلاحا بوق داشته یاشید.
لازم به ذکر است هرگاه شما با 117 (خرابی تلفن ) تماس می گیرید به MDF همان مرکز تلفن وصل می شوید و به آنها خرابی تلفن خود را اطلاع می دهید.
سوییچ مخابراتی چیست ؟ دستگاهی است که کار مسیر یابی و مسیر دهی را انجام می دهد ودر ضمن وظیفه ثبت charging که همان مدت رمان مکالمه است را برعهده دارد و ضمنا ارائه سرویسهای مختلف اعم از انتظار مکالمه -انتقال مکالمه - نمایشگر شماره تلفن و غیره به عهده سوییچ می باشد.
سوییچهای تلفن ثابت به دو نوع آنالوگ و دیجیتال تقسیم می شود که سرویسهایی که ذکر شد صرفا در سوییچهای دیجیتال قابل ارائه می باشد.
مراکز مخابراتی بسته به تعداد مشترک در مناطق مختلف شهر ها و روستا ها ایجاد می شود و هر مرکز وظیفه ارائه سرویس به چند پیش شماره خاص در آن شهر را به عهده دارد .
حال دوباره به بحث خود باز گردیم وقتی شما شروع به شماره گیری می کنید سوییچ شماره های گرفته شده توسط شما را تجزیه و تحلیل می کند و مسیر آن را تشخیص می دهد مثلا اینکه این شماره داخل شهری است یا بین شهری و یا بین الملل توسط سوییچ مشخص شده و مسیر شما را به مرکز بعدی که هرکدام وظیفه خاصی به عهده دارند را برقرار می کند.
مثلا شما از تهران یک شماره در کرمانشاه را میگیرید( مثل 08313272222 ) سوییچ محلی شما با دیدن 0 می فهمد که باید کل شماره به سوییچ بین شهری بدهد بنابراین ابتدا به سوییچ بین شهری تهران(STD) داده و سوییچ بین شهری با دیدن رقم دوم یعنی
عدد 8 می فهمد که باید کل شماره را به سوییچ بین شهری (STD) منطقه 8 کشور که در همدان می باشد بدهد سوییچ STD همدان با دیدن رقم سوم که 3 می باشد شماره را به PCکرمانشاه میدهد ( PC یک نوع سوییچ بین شهری است ولی از لحاظ level پایین تر از STD می باشد ) PC کرمانشاه با دیدن رقم چهارم که 1 می باشد تشخیص می دهد که شماره مربوط به شهر کرمانشاه می باشد و با توجه به پیش شماره 327 به مرکز مربوطه تحویل داده می شود و مشترک شماره 2222 در مرکز 327 زنگ می خورد.
این مسیری بود که طی زمانی خیلی کم برای تماس بین تهران و کرمانشاه باید طی شود.
برای شماره های بین الملل مسئله کمی فرق می کند بدین ترتیب که مرکز محلی بادیدن 00 در ابتدای شماره تلفن کل شماره را به STD داده و STD ها هم شماره را به سوییچ بین الملل که ISC نامیده می شود می دهند و ادامه ماجرا .
آشنايي با شبکه هاي نسل چهارم موبايل
رشد سيستمهاي تلفن سيار، افزايش كاربران اينترنت و بالا رفتن انتظار و نيازهای کاربران، مانند تقاضاي دسترسي به اينترنت با كيفيت بالا از طريق سيستمهاي بيسيم، منجر به طراحي سيستم هايي شده است كه قادر به برآورده كردن اين نيازها باشند.
کاربران سرويس هاي مخابراتي در آينده، ترجيح مي دهند که سرويس هاي مشابهي را که از شبکه هاي ثابت دريافت مي کنند از يک محيط بي سيم نيز در اختيار داشته باشند. البته انتظار نمي رود که عملکرد بهتر را قرباني حرکت پذيري بيشتر نمايند چراكه آنها در هرصورت از ابزارهاي مخابراتي ساکن هم استفاده خواهند کرد. بنابراين بهترين راه کار اين است که سيستم هاي بي سيم با شبکه هاي ثابت مجتمع شوند، به همين منظور شبکه هاي بي سيم به سرعت در حال تکامل و حرکت به سمت شبکه هاي تماما" IP مي باشند.
شبکه هاي تلفن قديمي (شبکه هاي سلولي نسل دوم) مانند GSM، که فقط براي انتقال صوت مورد استفاده قرار مي گيرند، ذاتا" داراي تکنولوژي سوئيچ مداري هستند. شبکه هاي نسل 5/2 مانند GPRS، مدل گسترش يافته شبکه هاي نسل2 هستند که از تکنولوژي سوئيچ مداري براي انتقال صوت و از سوئيچ بسته اي براي تبادل ديتا استفاده مي کنند. تکنولوژي سوئيچ مداري ايجاب مي کند که کاربران بر مبناي زمان سنجيده شوند نه بر مبناي ميزان ديتاي انتقال داده شده، چراکه پهناي باند فقط براي کاربر اختصاص داده شده است. در مقابل، تکنولوژي سوئيچ بسته اي، پهناي باند را بيشتر مورد استفاده قرار داده و به بسته هاي هر کاربر اجازه رقابت براي بدست آوردن پهناي باند را مي دهد و کاربرها را بر مبناي ميزان ديتاي انتقال داده شده، مورد حسابرسي قرار مي دهد. بنابراين حرکت به سمت استفاده از سوئيچ بسته اي و به تبع آن شبکه هاي IP يک امر طبيعي است.
شبکه هاي نسل 3 (UMTS) قصد داشتند مشکلات متعددي که نسل هاي 2 و 2.5 با آن روبرو شده بودند را بر طرف کنند. از جمله اين مشکلات مي توان به سرعت پايين و وجود تکنولوژي هاي ناهمخوان و سازگار ناپذير(TDMA/CDMA) در کشورهاي مختلف اشاره کرد.
انتظاراتي که از نسل 3 وجود داشت، افزايش پهناي باند به Kb/s 128در ماشين*ها وMb/s 2 در کاربردهاي ثابت بود ولي در واقعيت، خروجي نسل3 نه روشن بود و نه مشخص.
البته يک قسمت از اين مشکل به اين مسئله برمي گردد که تامين کنندگان و ارائه دهندگان شبکه هاي ارتباطي در اروپا و آمريکاي شمالي، در حال حاضر از استانداردهاي مجزايي براي نگهداري و پشتيباني استفاده مي کنند و بدنه اين استانداردها باعث ايجاد تفاوت هايي در تکنولوژي واسط هاي هوايي آنها مي شود. در ضمن سوالات مالي متعددي هم وجود دارد که باعث ترديد در مرغوبيت شبکه هاي نسل 3 مي شود و اين نگراني وجود دارد که در بسياري از کشورها، نسل 3 مورد توجه واقع نشود. در مجموع تمامي اين مسائل و نگرانيها باعث ايجاد رقابت و تمايل به استفاده از تکنولوزي هاي بي سيم نسل 4 شد.
شبکه هاي نسل چهارم يا G4 ، نامي است که به سيستم هاي موبايل مبتني بر IP که دسترسي را از طريق يک مجوعه از واسطه هاي راديويي تامين مي کنند، داده شده است. شبکه G4 برقراري بهترين سرويس اتصال، رومينگ و فراگشت بي سيم را ارائه مي کند و از طرف ديگر چندين واسط دسترسي راديويي مانند: (HIPERLAN,WLAN ,BLUETOOTH ,GPRS) را به يک شبکه واحد که کاربر از آن استفاده مي*کند تبديل خواهد کرد.
با اين ويژگي، کاربران خواهند توانست به سرويس هاي مختلف دسترسي پيدا کرده و پوشش بيشتري داشته باشند در ضمن، راحتي استفاده از يک وسيله واحد را نيز تجربه کنند( وسيله اي كه در آينده جايگزين گوشي هاي تلفن همراه فعلي خواهد شد) . از طرف ديگر يک صورتحساب را با کاهش کل هزينة دسترسي داشته و دسترسي بي سيم قابل اعتمادي را حتي در صورت از دست دادن يک يا چند شبکه، داشته باشند.
در حال حاضر G4 يکي از ابتکارات مراکز R&D براي فائق آمدن بر محدوديت هاي موجود و بر طرف کردن مشکلات G3 است که نتوانسته به وعده هاي خود در زمينه عملکردها و خروجي هاي مختلف عمل کند. در عمومي ترين سطح، ساختار G4 شامل سه منطقة پاية ارتباطي است: شبکه هاي شخصي PAN، (مانند Bluetooth)، نقاط دسترسي محلي با سرعت بالا در شبکه هايي که شامل تکنولوژي هاي LAN بي سيم (WLAN) هستند، (مانند: HIPERLAN و IEEE 802.16 ) و ارتباطات سلولي.
با اين اوصاف G4 براي محدودة وسيعي از دستگاه هاي موبايل که از جابجايي هاي عمومي پشتيباني مي کنند، به کار خواهد رفت. هر دستگاه قادر خواهد بود که با اطلاعات مبتني بر اينترنت که براي شبکه اي که در آن لحظه به وسيلة دستگاه استفاده مي شود، تعريف شده است، تعامل داشته باشد. به طور خلاصه، ريشه هاي شبکه هاي G4 بر مبناي ايدة محاسبات منتشر شونده، است.
ابزاري که در اين راستا قابل استفاده است راديو نرم افزار (SDR) مي باشد. راديوهاي SDR دستگاه هايي مانند تلفن هاي سلولي، PDAها، PCها و تمامي محدوده ساير دستگاهها را براي دريافت امواج هوايي به منظور رسيدن به بهترين متد ممکن ارتباطي، با بهترين قيمت آماده و امکان پذير مي سازد. در يک محيط SDR، توابعي که سابقاً، فقط در سخت افزار اجرا مي شدند، (مانند: توليد سيگنال راديويي انتقال و تنظيم سيگنال راديويي دريافت و . . . ) به وسيلة نرم افزار انجام مي شوند. بنابراين راديو قابل برنامه ريزي بوده و قادر به ارسال و دريافت سيگنال در يک محدوده وسيع فرکانسي است.
مشخصات و ويژگي هاي نسل چهارم:
1-سرعت بالا: سيستم هاي G4 بايد سرعت پيك بيش از Mb/s100 را در حالت ساکن و ميانگين Mb/s20 را در حال حرکت ارائه دهند.
2- ظرفيت بالاي شبکه: ظرفيت شبكه بايد حداقل 10 برابر بيشتر از سيستم*هاي G3 باشد. که اين مقدار زمان Download يک فايل M byte10 را در سيستم هاي G4 به 1 ثانيه کاهش مي دهد که اين زمان در سيستم هاي G3 معادل 200 ثانيه برآورد شده است. از طرف ديگر قابليت ارائه ويدئو با کيفيت بالا به تلفن*ها و تجربة واقعيت مجازي در صفحات نمايش گوشي ها را نيز ارائه مي کند.
3- فراگشت سريع و بي سيم بين شبکه هاي مختلف: شبکه هاي بي سيم G4 بايد از جابجايي عمومي بين شبکه هاي موبايل و شبکه هاي بي سيم مختلف پشتيباني کنند.
4- پشتيباني از چند رسانه هاي نسل جديد: شبکة G4 بايد قادر به پشتيباني از مقدار زياد ديتاي انتقالي با سرعت بالا و با هزينة پايين تر از هزينه هاي معمول باشد.
شبکههاي G4 و 6 IPV
هدف G4 اين است که تکثر و فراواني موجود در بين شبکه*هاي موبايل را با يک شبکة مركزي استاندارد جهاني که مبتني بر IP باشد و بتواند ويدئو، ديتا و صوت را پشتيباني کند، جايگزين نمايد که اين کار سرويس هاي يکپارچه صوت، تصوير و ديتا را براي تمامي ميزبانان موبايل که کاملاً بر مبناي IP هستند، تأمين خواهد كرد.
در واقع هدف اصلي ارائه سرويس هاي چند رسانه اي بي سيم به کاربراني است که از طريق تکنولوژي هاي دسترسي ناهمگن به يک ساختار تماماً IP دسترسي دارند. پروتكل IP در واقع به عنوان يک پيوند دهنده بين شبکه هاي مختلف براي تأمين ارتباطات عمومي و حرکت پذيري، عمل مي کند.
يک شبکة بي سيمIP ، پروتکل مخابراتي سيستم سيگنالينگ شمارة 7 (SS7) که واقعاً يک عامل زائد مي باشد، را تغيير مي دهد.
زيرا ارسال سيگنال SS7 بخش زيادي از پهناي باند شبکه را مصرف مي کند حتي در زماني که هيچ ترافيکي سيگنالينگي وجود ندارد. (علت اين امر اين است که اين سيستم از مکانيزم Setup مکالمه براي رزرو کردن پهناي باند استفاده مي کند که اسلاتهاي زماني / فرکانسي در امواج راديويي اين کار را انجام نمي دهند). از طرف ديگر شبکه هاي IP بدون اتصال هستند و تنها زماني از اسلاتها استفاه ميکنند که ديتايي براي ارسال داشته باشند بنابراين در اين حالت بهينه ترين استفاده از پهناي باند موجود انجام خواهد شد.
امروزه ارتباطات بي سيم بيشتر بر پاية صوت استوار مي باشند و اين در حالي است که تحقيقات نشان مي دهد رشد ترافيک دنياي بي سيم به صورت نمايي به نسبت تقاضاي ترافيک صورت، در حال افزايش است. به خاطر اينکه لاية هسته IP به صورت ساده اي قابل درجه بندي ميباشد و براي رودرويي با اين چالش مناسب است. هدف ما در واقع يکي کردن شبکه هاي صوت، ديتا و چند رسانه ها است.
آشنايي با ساختار شبكه هاي تلفن همراه
تلفن همراه
امروزه ميليونها نفر در سراسر جهان از تلفنهاي سلولي (همراه) استفاده ميكنند . در واقع تلفنهاي همراه نوع پيشرفته راديو تلفنهاي دهه 1880 هستند كه در آن زمان روي خودروها نصب و استفاده ميشد . اين سامانه داراي يك يا چند دكل آنتن مركزي براي هر شهر بود وهر دكل ميتوانست تا 25 كانال ارتباطي را تا شعاع 40 الي 50 مايل پوشش دهد . اما به علت محدوديت كانالهاي ارتباطي امكان مشترك شدن براي همه وجود نداشت. تلفن همراه سامانه اي سلولي است زيرا مناطق تحت پوشش آن به سلولهاي تقريباً 6 گوش تقسيم بندي مي شود.
بدين ترتيب كل فضاي مورد نظر تحت پوشش سلولهاي مختلف قرار ميگيرند . در مركز هر سلول يك دكل آنتن به نام (BTS) نصب ميشود و بر حسب ظرفيت هر سلول تعداد مشتركان تغييرمي كند.معمولاً هر سلول آنالوگ قادر است تا 56 كانال راديويي را پشتيباني كند به عبارت ديگر هر سلول ميتواند همزمان مكالمهي 56 نفر با تلفن همراه را در محدودهي تحت پوشش خود اداره نمايد . اما اين ظرفيت در روشهاي ارتباطي ديجيتالي امروزه افزايش يافته است . براي مثال درسامانه ي ديجيتالي TDMA مي توان تا سه برابر ظرفيت آنالوگ يعني تقريباً 168 كانال را پوشش داد.
تلفن همراه يك سامانه ي كم توان راديويي است . اكثر تلفن هاي همراه داراي دو سطح توان خروجي 0.6 وات و 0.3 وات هستند. به همين ترتيب ايستگاههاي مبناي هر سلول نيز با توان كم كار ميكنند. عملكرد با توان كم داراي دو مزيت است:
1-تبادل سيگنال در محدودهي هر سلول بين ايستگاه و گوشي با آنتن همان سلول انجام ميپذيرد و سيگنالها از حيطهي سلول فراتر نرفته بنابر اين هر گوشي فقط با يك دكل آنتن ارتباط برقرار ميسازد و از اين جهت كانالهاي BTSهاي ديگر براي يك نفر اشغال نخواهد شد.
2- مصرف انرژي باتري گوشي تلفن بهينه و نسبتاً كم ميشود.
شبكهي سلولي همچنان كه گفته شد نيازمند نصب دكلهاي زيادي است. يعني يك شهر بزرگ ممكن است داراي هزاران دكل جهت پوشش سرتاسري باشد و هزينهي سنگيني را در بر دارد، ولي از جهتي كه امكان استفاده از اين سامانه براي تعداد زيادي از مردم را فراهم ميآورد هزينهي لازم به مرور جبران خواهد شد.