بخشی از مقاله
چکیده:
مقوله خشونت با حضور بشریت بودهاست و تا به امروز اندیشمندان از خشونت تعاریف متعددی را ارائه کرده اند. دهخدا خشونت را زبری، درشتی، سختی، بیحرمتی و اعمال زور تعریف کردهاست. خشونت پایه زیستی و محیطی دارد که در این مقاله به رویکرد محیطی خشونت که رسانه ها سهم بهسزایی دارند پرداخته شده است. امروزه تلویزیون و رایانه در همه خانهها وجود دارد و به عنوان یکی از اعضای خانواده به آن نگریسته میشود. خشونت در رسانه به اشکال مختلف دیده میشود که بندورا یادگیری از طریق مشاهده را بیان میکند که سه عامل رفتار، محیط و شخص در بروز رفتاربعدی را بیان میکند. درباره خ شم هفت نظریه وجود دارد: -1 نظریه تخلیه - 2 نظریه منع -3 نظریه اعتیاد یا خوگیری - 4 نظریه دوره نهان -5 نظریه فعال سازی -6 نظریه فراگیری اجتماعی -7 نظریه فلوبتیسم خوش بینانه. از سویی با گسترده شدن فضای سایبری، بازی های رایانه ای به ارمغان آورده شد. ا ساس بازی های رایانهای را خ شونت ت شکیل میدهد. در این بین پ سران ن سبت به دختران رای بازی های خشن رغبت نشان میدهند و برخی بر این عقیدهاند که بازیهای خشن را برای پسران طراحی و ساختهاند. پ سران چنان در گیربازیهای رایانهای می شوند و با قهرمان دا ستان همذات پنداری می کنند که گویی خود شان قهرمان بازی ه ستند. عوامل متعددی در رابطه بین بازیهای رایانهای و خ شونت در گیرهستند که در این مقاله به جنس، سن، پایگاه اجتماعی-اقتصادی و ویژگیهای شخصیتی به آن اشاره شده است.
کلمات کلیدی: خشونت- بازی های رایانه ای- نظریه های خشونت- عوامل خشونت
مقدمه:
با ح ضور ب شر در جامعه، خ شونت پا به عر صه وجود نهاد و در طول تاریخ حیات ب شر، خ شونت و سیله ادامه حیات و بقای گروه های مختلف اجتماعی و برتری آنها بر یکدیگر بوده است. در گسترش جوامع، در روابط کشورها با یکدیگر، همچنین در روابط بین اغنیا و فقرا همیشه عامل خشونت وجود داشته است - پرفیت، . - 1378 در خصوص خشونت هنوز معنای مورد توافق و عام وجود ندارد. این واژه در فارسی نیز به معنای درشتی و زبری، سختی، خشم، غ ضبیب، در شتی کردن، تندی کردن، بیحرمتی، جور، تعدی و اعمال زور آمده ا ست - دهخدا، . - 1347:593 از نظر فل سفی، خ شونت معنای گستردهای دارد، از جمله:»خشونت آن است که ضد مجرا و مسیر طبیعی باشد« برخی ازصاحبنظران علوم جنایی خشونت را » استفاده نامشروع و غیرقانونی از زور و قدرت « دانسته است - گسن رمون ، . - 1379
از آنجا که خشونت پایه زیستی و محیطی دارد، تحقیق درباره خشونت با تامل بسیاری باید صورت پذیرد. در این تحقیق رویکرد محیطی مورد بحث و بررسی میباشد. از عوامل محیطی که میتواند با خ شونت رابطه دا شتهبا شد، ر سانه ها میبا شد. از مهمترین ر سانههای جمعی که در همه خانهها وجود دارد، تلوزیون ا ست که تبدیل به یکی از اع ضای خانواده شدها ست. از جمله از پژوه شگران و روان شنا سانی که در یادگیری از محیط مطالعات ب سیاری دا شته ا ست آلبرت بندورا ا ست. بندورا ن شان داد وقتی کودکان فیلمی که در آن به یک عرو سک بزرگ م شت و لگد میزنند را مشاهده میکنند کودکان تحت تاثیر تجربه های غیرمستقیم قراردارند و در موقعیتهای مشابه همان رفتار را بروز میدهند. به اعتقاد بندورا یادگیری مشاهدهای در هر وقت و در هر زمان میتواند اتفاق بیفتد و نیازی به تقویت نیست. در نظریه بندورا شخص و محیط و رفتار با هم به طور تعاملی عمل میکنند تا رفتار بعدی شخص را تعیین کند این تعاملات به صورت شکل زیر است:
بندورا این موقعیت را جبر متقابل یا تعیین گرفت که رفتار برشخص و محیط، محیط بر رفتار و شخص و شخص بر رفتار و محیط تاثیرگذارهستند. بندورا معتقد است که افراد به همان اندازه که از مشاهده پیامدهای رفتارشان یاد میگیرند از مشاهده تجارب غیرمستقیم هم یاد میگیرند بنابراین تلویزیون، سینما و کامپیوتر الگوهای بسیارآموزندهای هستند. در کل بندورا - - 1986 درخصوص خشونت در رسانه ها اینگونه نتیجهگیری میکند:» تحلیل برنامههای تلویزیونی نشان میدهد که اعمال خشونت آمیز غالبا به صورت اعمالی مجاز، موفق و نسبتا مقبول جلوه داده میشوند. توجیه خشونت دربرنامههای نمایشی بیشتر بر راه حل های خشونت آمیز صحه میگذارد تا بر راه حلهای جانشین خشونت. نه تنها نشان داده میشود که خ شونت پاداش دریافت میکنند بلکه به ابرقهرمان ها ن سبت داده می شود که سرعت و سهولت رقبای خود را از میان برمیدارند، گویی خشونت تشویق میشود. در این باب هفت نظریه در خصوص ین موضوع ارائه شده است.نظریههایی که اخیرا روانشناسان مطرح کردهاند و به صحت نزدیکتر ا ست، بر آنند که ر سانهها فهر ست و مجموعه ای از رفتار ها را به فرد پی شنهاد کنند که این نوع رفتارها بتواند در بع ضی حالات قابل اجرا - عملی - باشد.
نظریههای کلاسیک در مورد رسانهها و خشونت
-1 نظریه تخلیه طبق نظریه ار سطو، تانر یک نقش درمانگر دارد و به هنگام م شاهده و تما شا به بیننده اجاره میدهد، تا - از اسی فشنباک - 1955 تمایلات منفی خود را بیرون بریزد و خود را تخلیه کند. مطابق این نظریه، خشونت در حال اکران حالت پرخا شگری را ایجاد و اجازه میدهد، این حالت پرخا شگری به خ شونت تبدیل و فرد آنرا در عمل اجرا و خود را تخلیه نماید. نظریه، منع تصاویر خشونت آمیزی که در تلویزیون نمایش داده میشود، بینندگان را از نتایج رفتارهای پرخاشگرانه و خشونت آمیز مطلع نموده و آنان را از نوع خشونت و پرخاشگری که دارند. برحذر میدارد.نظریه اعتیاد یا خوگیری وقتی که بیننده مکرراً به تصاویر و مناظر خشونتآمیز نگاه میکند، نسبت به آن میشود. نظریه دوره نهانبینندگانی که وقت بی شتری صرف تما شای تلویزیون میکنند، تمایل به دا شتن یک نگرش منفی ن سبت به دنیا و زندگی خود دارند و این تمایلات را با یک نوع حالت بیاعتمادی نسبت به دیگران و با انجام رفتارهای احتیاط آمیز واقعیت گرا نشان میدهند. نظریه فعال سازی خشونتی که در تلویزیون نمایش داده میشود، استعداد و آمادگی انجام رفتار خشونت امیز را، که در افراد وجود دارد، فعال میسازد،
به این صورت که در وهله اول، به ارائه ایده میپردازد و به نوع رفتارهائی که افراد در ذهن خود دارند صفت ارزشی میدهد، چنانچه اگر تلویزیون نمیبود هرگز آنرا اجرا نمیکردند. نظریه فراگیری اجتماعی طبق این نظریه رفتارهای خشونت آمیز از مدل رفتارهائی که در تلویزیون به نمایش در میآید، فرا گرفته می شود، این مدل رفتارها به هنگامی که شخصیت خشونت گرا، صفت با ارزشی داشته باشد، بسیار تاثیر گذار می شوند و در ذهن فرد ذخیره شده و در بعضی شرایط بروز میکند - مخصوصاً زمانی که برای اولین بار به صورت آزمایشی انجام میپذیرد - دومین رویکرد نظریه این است که رفتارهای پرخاشگرانه، ابتدا از محیطهای خانوادگی و دوستانه اتخاذ میگردد و پس از آن تلویزیون رفتارهای جانشینی را ارائه میدهد. نظریه فلوبتیسم خوش بینانه طبق این نظریه، تلویزیون به بیننده اجازه میدهد، تا بدون ریسک، لذت خشونت را تجربه کند، همچنین به او اجازه میدهد، تا در مقابل یک منبع خطر قرار بگیرد و بر ترسی که او را تحریک میکرد، غلبه یابد. جذابیت و پیشرفت بازیهای رایانهای رابه نسل جوان و نوجوان امروز به ارمغان آورده است؛ اساس بازیهای رایانهای را خشونت تشکیل میدهد. مهمترین برای واکنشهای سریع بازیکن در برابر صحنههای مجازی ا ست و با چنین اح سا سی ا ست که مخاطبان با بازی و
