بخشی از مقاله
با توجه به اينکه عامل جاده در کنار دو عامل انسان و وسيله نقليه در وقوع تصادفات جاده ای نقش موثری دارد ، بنابراين ايمن سازی مطلوب و مناسب راهها از طريق اصلاح طرح هندسی راه ، ساماندهی بافت سطح جاده ( روسازی راه) ، و نصب انواع علائم و تجهيزات ايمنی راهها در کاهش سوانح و حوادث جاده ای حائز اهميت خواهد بود .
اصلاح و ساماندهی طرح هندسی راه در راههايی که از مناطق کوهستانی و ناهموار می گذرند و اغلب دارای قوسهای افقی و عمودی زيادی هستند و همچنين در نقاطی که تقاطعهای همسطح وجود دارد ، از اهميت بيشتری برخوردار است ، ضمن اينکه نصب علائم و تجهيزات ايمنی راهها يکی از قسمتهای ضروری مهندسی راه است و جاده ای که فاقد علائم ايمنی مطلوب و مناسب باشد ، رضايت بخش نخواهد بود .
در اين راستا با توجه به برخی شرايط حاکم بر راههای کوهستانی ، از قبيل عبور اکثر راهها از مناطق سخت و صعب العبور ، حجم بالای ترافيک در اغلب راههای کوهستانی ، وجود گردنه های برفگير در سطح کوهستانی ، و عبور بارهای ترافيکی سنگين از محورهای کوهستانی ، همواره این راههای با مشکلاتی مواجه می باشند
عوامل موثر بر ايمن سازی راههای کوهستانی
از آنجا که ايمن سازی راهها معمولا به سه روش زير انجام می پذيرد ، عوامل موثر بر ايمن سازی راههای کوهستانی را می توان در قالب اين سه موضوع مورد بررسی قرار داد :
الف) اصلاح و ساماندهی طرح هندسی راه ( اصلاح مقاطع طولی و عرضی، قوسهای قائم و افقی، عرض راه، شانه راه، شيب طولی و عرضی راه، تقاطعها و موانع ديد )
ب) ساماندهی بافت سطح جاده يا روسازی راه ( اصلاح و ترميم رويه های آسفالت و رفع هر گونه مانع از سطح راه )
ج) نصب علائم و تجهيزات ايمنی راهها ( طراحی و نصب انواع علائم ايمنی افقی و عمودی، سيستمهای روشنايی و حفاظهای ايمنی )
عوامل موثر بر ايمن سازی راههای کوهستانی از طريق " اصلاح و ساماندهی طرح هندسی راه" :
با توجه به ميزان اعتبارات کوهستانی در بخش راه و ترابری ، مهمترين و اساسی ترين مشکل موجود در زمينه اصلاح و ساماندهی طرح هندسی راه ، وضعيت توپوگرافی و موقعيت راههای کوهستانی می باشد که با توجه به عبور اغلب راههای کوهستانی از نقاط سخت و صعب العبور، عمليات تعريض، بهسازی و حذف نقاط حادثه خيز را با مشکلات جدی مواجه ساخته است .
در اين خصوص می توان به محور هراز(تهران به آمل) یا کندوان(کرج به چالوس) که از محورهای ارتباطی بسيار مهم و ترانزيتی کوهستانی بوده و نقش مهمی را در سيستم حمل و نقل کشور ايفا می کند اشاره نمود که در اکثر نقاط از يکطرف به رودخانه ها و دره های نسبتا عميق و از طرف ديگر به کوهها و صخره های مرتفع منتهی می شود و با توجه به اعتبارات مربوطه ، تعريض مناسب و حذف نقاط حادثه خيز در محور کوهستانی به آسانی امکانپذير نبوده و عليرغم انجام فعاليتهای جدی و مستمر راهداری و راهسازی ، شاهد وقوع حوادث رانندگی زيادی در اين محورها(محورهای کوهستانی) می باشيم .
عوامل موثر بر ايمن سازی راههای کوهستانی از طريق " اصلاح و ساماندهی بافت سطح جاده ( روسازی راه )"
سطح سواره رو که بستر گردش چرخ وسايط نقليه است بايستی همواره عاری از ناصافی ، موج و پستی و بلندی يا دست انداز باشد . فقدان مشخصات ذکر شده سبب می گردد که راننده بطور ناگهانی و در حاليکه فرصتی برای تصميم گيری ندارد با وضعيت نا مطلوبی روبرو شود که پی آمد آن وارد شدن خسارت به وسيله نقليه و بسيار ناگوارتر از آن بروز سوانح باشد.در اينصورت هر چه سرعت خودرو بالاتر باشد ، احتمال وقوع سوانح و خسارتها بيشتر خواهد بود . در ضمن ، تاريکی شب که وضعيت نا هموار و نا صاف رويه راه را از حالت وضوح نسبی روز خارج می کند ، افزايش قابل ملاحظه خطر را موجب می گردد .
در راههای کوهستانی ، سه عامل اساسی در ايجاد ايمنی راه از طريق بهسازی و ترميم مناسب سطح سواره رو تاثيرگذار می باشند که ذيلا مورد بررسی قرار می گيرند :
الف) عبور بارهای ترافيکی سنگين و فوق سنگين از راههای کوهستانی :
تردد وسايط نقليه حامل بارهای ترافيکی سنگين و فوق سنگين در سطح راههای کوهستانی ، باعث وارد شدن خسارات فراوانی به رويه راه و در نتيجه کاهش طول عمر بافت سطحی جاده می گردد .
ب) حجم بالای ترافيک در راههای کوهستانی :
حجم بالای ترافيک عبور کننده از سطح راههای که بيشتر شامل وسايط نقليه سنگين و نيمه سنگين می باشد ، باعث آسيب ديدن روسازی راه و تخريب بافت سطح جاده می شود .
ج) تاثيرات ناشی از شرايط آب و هوايی :
وجود تابستان های بسيار گرم و زمستان های بسيار سرد در راه کوهستانی ، تاثيرات زيادی بر روسازی راهها بويژه آسفالت سطح جاده ها دارد ، بطوريکه در فصل تابستان ، رويه آسفالتی تحت تاثير گرمای شديد و تردد وسايط نقليه سنگين ، دستخوش تغييراتی از جمله قير زدگی ، ايجاد فرورفتگيهای مقطعی و ناهمواريهای موجی شکل بخصوص در گردنه ها و قوسهای افقی می گردد . از طرفی در فصل زمستان با توجه به برودت هوا و بارندگيهای شديد و انجام فعاليتهای راهداری از قبيل برفروبی ، شن پاشی و نمکپاشی در محورهای شمالی و شرقی کوهستانی ، خسارات فراوانی به سطح راه وارد می آيد که با عنايت به ضرورت انجام عمليات مذکور ، جلوگيری از اينگونه خسارات امکانپذير نخواهد بود .
عوامل موثر بر ايمن سازی راههای کوهستانی از طريق " طراحی و نصب علائم و تجهيزات ايمنی راهها "
يکی از مهمترين روشهای جلوگيری از وقوع سوانح جاده ای ، تامين ايمنی ترافيک در سطح راهها می باشد . بدين منظور بايستی علاوه بر برطرف نمودن تمامی عوامل خطرآفرين در راهها ، رانندگان و عبورکنندگان از خطرات و شرايط عبور ايمن آگاه شوند . اين اطلاع رسانی با بکارگيری انواع علائم و تجهيزات ايمنی راهها صورت می پذيرد .
مهمترين عواملی که باعث آسيب رساندن به علائم افقی و عمودی و ساير تجهيزات ايمنی منصوبه در سطح راههای کوهستانی می گردد ، عبارتند از :
الف) عبور بارهای ترافيکی سنگين و فوق سنگين از راههای کوهستانی :
تردد وسايل نقليه حامل بارهای ترافيکی سنگين و فوق سنگين باعث آسيب ديدن جدی علائم ايمنی افقی از قبيل خط کشی و بازتاب های چشم گربه ای نصب شده در سطح جاده شده و باعث صرف هزينه های فراوانی در زمينه ايجاد ايمنی مطلوب در سطح راههای کوهستانی خواهد شد .
در اين راستا ، ساييدگی و تخريب سطح آسفالت بر اثر عبور اينگونه وسايل نقليه ، علاوه بر اينکه خطوط ترافيکی اجرا شده را از بين برده و موجب کاهش چشمگير ماندگاری آنها می گردد ، باعث کنده شدن ، شکستن و يا فرورفتن بازتاب های چشم گربه ای در سطح آسفالت ( بخصوص در فصل گرما ) نيز خواهد شد که اين امر باعث کاهش سطح ايمنی عبور و مرور بويژه در هنگام شب می شود .
ب) حجم بالای ترافيک در راههای کوهستانی :
حجم بالای ترافيک عبور کننده از سطح اغلب راههای کوهستانی نيز موجب وارد شدن خسارات فراوانی به علائم و تجهيزات ايمنی راهها می گردد . در اينخصوص با توجه به حجم بالای تردد در شبانه روز و در نتيجه افزايش حوادث رانندگی نظير انحراف و واژگونی وسايل نقليه و برخورد آنها با علائم و تجهيزات منصوبه در حاشيه راهها ، خسارات زيادی به علائم ايمنی عمودی ( انواع علائم و تابلوهای اخطاری ، انتظامی و اطلاعاتی) ، حفاظهای ايمنی ميانی و کناری راه ( گاردريل ها و نيوجرسيها) و سيستمهای روشنايی وارد خواهد شد . در ضمن همانگونه که در بند (الف) نيز اشاره شد ، ترافيک سنگين در راههای کوهستانی موجب کاهش ماندگاری خط کشی و از بين رفتن بازتابهای چشم گربه ای می گردد .
ج) تاثيرات ناشی از شرايط آب و هوايی :
در کوهستانی با توجه به بارش سنگين برف در فصل زمستان ، بخصوص در محورهای شمالی و شرقی کوهستانی و در نتيجه ضرورت انجام فعاليتهای راهداری نظير برفروبی ، نمکپاشی و شن پاشی بمنظور بازگشايی و ايمن سازی راهها ، صدمات فراوانی به علائم ايمنی وارد می گردد بطوريکه در حين انجام عمليات برفروبی ، بسياری از علائم ايمنی عمودی نظير تابلوهای جان پناه و مسير نما و علائم ايمنی افقی نظير بازتابهای چشم گربه ای ، بر اثر برخورد تيغه ماشين آلات برفروب تخريب گرديده و از جا کنده می شوند . در ضمن نمکپاشی و شن پاشی سطح جاده و متعاقب آن تردد وسائط نقليه موجب پاک شدن و کاهش ماندگاری خط کشی جاده ها خواهد شد .
