بخشی از مقاله
چکیده
ساخت مدل سهبعدی استاتیکی مخزن یکی از مراحل اساسی در برنامهریزی توسعه میادین نفت و گاز میباشد. با اکتشاف مخازن جدید، اولین موضوعی که پس از ارزیابی سیال درجای آن اهمیت پیدا میکند، نحوه تولید و طرح توسعه آن است. مدلسازی از جمله ابزارهای مهمی است که در این زمینه به کار گرفته میشود. تخلخل و تراوایی از مهمترین پارامترهای پتروفیزیکی مخازن میباشند که ارزیابی دقیق آنها بهعنوان یک ابزار مؤثر برای کارشناسان صنعت نفت در مطالعه مخازن، فرآیند تولید و مدیریت مخزن محسوب میشود.
هدف از این مطالعه ساخت مدل استاتیکی مخزن در میدان نفتی جفیر میباشد. این کار با استفاده از نرمافزار پترل انجام میگیرد. ابتدا دادههای چاه، برای مشخص کردن محل چاهها و استفاده از پارامترهای مخزنی آنها به نرمافزار داده میشود. سپس با استفاده از دادههای زمانی افقهای مختلف به تصویر کشیده میشوند. در آخر با استفاده از روشهای زمینآماری مدل استاتیکی مخزن ساخته میشود.
واﮊههای کلیدی: مدلسازی، زمینآمار، تخلخل، تراوایی، پترل
مقدمه
موضوع شناخت هرچه بیشتر مخازن نفت و گاز و پیشبینی قابل دستیابی از عملکرد مخزن، به جهت برنامهریزی دقیق جهت توسعه و بهرهبرداری از میدان امری اجتنابناپذیر است .[8] با اکتشاف مخازن جدید، اولین موضوعی که پس از ارزیابی سیال اهمیت دارد، نحوه تولید و طرح توسعه آن است. مدلسازی میدان از جمله ابزارهای مهمی است که در این زمینه به کار گرفته میشود .[9] تخلخل و تراوایی از مهمترین ویژگیهای مخازن میباشند که تخمین و ساخت مدل آنها، اساس مدلسازی دینامیکی مخزن محسوب میشود ]۱.[
علم زمینآمار اولین بار توسط ماترون (Matheron) در سال ۲۶۹۱ میلادی و در مرکز ریاضیات مونولوﮊی فرانسه مطرح شد ]۲.[ با پیشرفت این علم روشهای زمینآماری به طور روزافزون و با سرعت بسیار زیادی در مطالعات و مدلسازی مخازن هیدروکربوری مورد استفاده قرار گرفتند. یکی از علل این رشد سریع به ماهیت دادههای مخازن برمیگردد، دادههای پتروفیزیکی مخازن مانند تخلخل و تراوایی، دادههایی هستند که در فضای مخزن ارتباط و همبستگی فضایی و به زبان زمینآمار، از خود ساختار فضایی نشان میدهند .[10] این همان متغیرهایی است که زمینآمار به بحث در مورد آنها میپردازد، پس در زمینآمار به بررسی آن دسته از متغییرهایی پرداخته میشود که ساختارهای فضایی از خود بروز میدهند ]۳.[
امروزه روشهای زمینآماری نوین مانند روشهای مدلسازی سه بعدی خواص پتروفیزیکی از طریق زمینآمار و در قالب بستههای نرمافزاری متنوع مانند نرمافزارهای PETREL و RMS در جهت تخمین توزیع فضایی پارامترهای پتروفیزیکی در فضای مخزن و همچنین مطالعه دقیقتر مخازن هیدروکربنی ارائه شده است. با استفاده از این روشها، شکلهای مختلفی از میادین هیدروکربنی ساخته میشود که از جمله این شکلها میتوان به نحوه توزیع خواص پتروفیزیکی در سه بعد اشاره کرد که به دنبال آن میتوان عواملی را که باعث کاهش یا افزایش کیفیت مخزنی میشوند را مورد مطالعه دقیقتر قرار داد ]۴.[
با بهکارگیری روشهای زمینآماری، میتوان اطلاعات استخراج شده از مغزهها، نمودارهای چاهپیمایی و لرزهای را به بهترین نحو تلفیق کرده و مدل استاتیکی مخزن را ساخت .[11]
در این مطالعه دادههای لرزهای در محدودهی میدان نفتی جفیر با کمک دادههای چاهپیمایی و زمینشناسی تعبیر و تفسیر شده و با استفاده از روشهای زمین آماری مقدار تخلخل و تراوایی در نقاط مختلف مخزن تخمین زده میشود. سپس با استفاده از اطلاعات به دست آمده با کمک نرم افزار پترل (Petrel) یک مدل سه بعدی از تخلخل و تراوایی مخزن به دست میآید.
معرفی میدان جفیر
میدان نفتی جفیر در جنوب غربی ایران، در بخش شمالی دشت آبادان در استان خوزستان، در ۰۵ کیلومتری غرب اهواز و در فاصله ۰۳ کیلومتری شرق میدان آزادگان قرار دارد (شکل۱). میدان جفیر از نظر زمینشناسی یک ساختمان تاقدیسی است ]۵.[ این تاقدیس در بخش فروافتاده زون زاگرس چین خورده قرار دارد و بخشی از دشت آبادان محسوب میشود. منطقه به صورت دشت بوده و در ارتفاع ١٥تا ٣٠ متری بالای سطح آب دریا
٣
واقع شده است. دشت آبادان در آغاز سال ۸۳۹۱ میلادی توسط دادههای ﮊئوفیزیکی تحت پوشش قرار گرفت.
به دنبال آن دادههای لرزهای بازتابی در طی سالهای ١٩٦٣ تا ١٩٦٤ برداشت شدند که طی آن بخشی از منطقه بالای خط متصل کننده آبادان به بندر امام، تحت پوشش قرار گرفت.
در آغاز ﮊانویه سال ١٩٧٥ میلادی، برداشت دادههای لرزهای دوبعدی در بخش شمالی منطقه صورت گرفت.
سرانجام ادامه مطالعات لرزهای منجر به کشف میدان جفیر شد.
شکل۱- موقعیت جغرافیایی میدان جفیر (عربسالاری، ۲۹۳۱)
مطالعات انجام شده قبلی
حفاری اولین چاه اکتشاف JR-1 در نزدیکی قله ساختار جفیر در ٢٩ سپتامبر ١٩٧٥ شروع شد و در ٢٢ فوریه ١٩٧٦ تا عمق ٤٢٦٢ متری سازند گدوان رسید. اگرچه بنا به مسائل فنی آزمایش چاه صورت نگرفت، اما وجود نفت در سازندهای ایلام، سروک و گدوان تایید شد. به دنبال آن چاه JR-2 از ٩ جولای ١٩٧٦ تا ٨ جولای ١٩٧٧ حفاری شد. این چاه نیز در نزدیکی قله ساختار واقع شده است. نتایج آزمایشهای این چاه دلالت بر وجود یک میدان بالقوه در منطقه جفیر داشت. چاههای JR-3 و JRNW-1 بتریب جهت اکتشاف دامنه جنوبی و شمالغربی در سالهای ١٩٧٧ تا ١٩٧٨ حفر شدند. چاه اکتشافی JR-4 اخیرﴽ به منظور ارزیابی سازند فهلیان زیرین و لایههای ﮊوراسیک حفر شده است.
نتایج مطالعات میدانی نشان میدهد که ساختار حاوی دامنههای با شیب خیلی کم و در نتیجه کلوﮊر خیلی کوچک حدود ٧٥ متر در سطح سروک برای تجمع نفت در منطقه تقریبی به وسعت ٦٥ کیلومتر مربع میباشد
روش انجام پژوهش
