بخشی از مقاله
.1 مقدمه
میدان ابوذر در شمال غرب خلیج فارس به فاصله 75 کیلومتری غرب جزیره خارک واقع شده است. ماسه سنگ غار که کـل نفت میدان ابوذر را دارا میباشد تا ضخامت 100 متر می رسد [1]، سن آن الیگومیوسن است و از ماسه سنگ غیـر متـراکم،
شیل و دولومیت تشکیل شده است. افق غار تداومی از سازند ماسه سنگی غار از جنوب عراق می باشد کـه در واقـع معـادل
قسمت بالایی ماسه سنگ اهواز از سازند آسماری است.[2,1] در تقسیم بندی پنجگانه خلیج فارس ماسه سنگ غار در ناحیه
ی اول قرار دارد[3] که در شکل1 با فلش قرمز نشان داده شده است و از رسوبگذاری ماسههای دوبـاره تـه نشسـت شـده
مربوط به سپر عربی که با ماسه سنگهای دگرگونی با جورشدگی کم مخلوط شده و در محیط نسبتا پر انرژی نزدیک ساحل طی سکانس پیشروی B پسروی الیگومیوسن رسوب کردهاند، تشکیل شده است.[5,4] ضخامت عضو غار بـه سـمت شـمال
کاهش می یابد تا جایی که در میادین رگ سفید و تنگو در شمال هندیجان از بین میرود.[6]
شکلB 1 نقشه شماتیک پنجناحیه هیدروکربوری خلیج فارس (نجم آبادی، (1372
موقعیـــت چـــاههـــای مـــورد مطالعـــه و فاصـــلهی چـــاههـــا از یکـــدیگر در شـــکل 2 مشـــخص شـــده اســـت .
44
ارزیابی پتروفیزیکی و تعیین گونه های مخزنی عضو غار در میدان نفتی ابوذر خلیج فارس
370000 368000
366000 364000 362000 360000 358000 356000 354000 352000 350000 348000
-
1040 - -
1020 -
1000
-
1020 -
-
1000
980 -
-960
940
-
920
-
-1000
980 -
-960
-940
920
-
900
- -860
880
-
-980
960 -
940 -
920
- -
980 -
960 - 900
-940
920 - -
- 880 860
1000
- -
980 -
960 - 900 A-A-1806
-940
- - 840
920 860 -820
880 -
820
-
900 -
- 840 - -
860 820
- C
880
A-11-17H-P
- -
840 820 840
- - 820
A
-10 A-02 - -
A-16 880
860
60 - -
940 - 900
920 -
- 880 -
A-19
900 860
-860
-
880 860 -840 -
-
- A-19-A 860
840
-
- A-12 840
840 A-04
- -
880
- 860
A-84014
- 880 - -
860 900
- A-03
840
A-15 -
- 900 -
- 880 920
860
-
- 920
900
-880
E
-
880
- -
900 920
-
920
-
900
-
940
-900
- 920
323400032360003238000324000032420003244000324600032480003250000
980
- -
1060 -
1040 -
1020
1000
-
980 -
960 -
940
- 920
- -
900
960 -
940 -
920 -
880
-
900
-
88
- - -
840 840 - 940
- 920
860 - - -
A-07 86017P 880A- 900
D
A-09 B
A-05
860
- 40005000m
-
A-08 880 -
900
3000 2000
1:97656
1000
0
325000032480003246000324400032420003240000323800032360003234000
370000 368000 366000 364000 362000 360000 358000 356000 354000 352000 350000 348000
شکلB2موقعیت چاههای مورد مطالعه
.2 زمینشناسی افق ماسه سنگی غار
سازند آسماری در میدان ابوذر از سه بخش شامل کربناتهای آسماری تحتانی، ماسـه سـنگ غـار و کربنـاتهـای آسـماری
فوقانی تشکیل شده است. ماسه سنگ غار معادل ماسه سنگ اهواز است. به نظر میرسد مخلوطی از ماسه سنگهای حاصـل از فرسایش سپر آذرین حجاز و ماسه سنگهای دگرگونی با جور شدگی کم طی سکانس پیشروی B پسروی الیگومیوسن در یک محیط پر انرژی نزدیک به ساحل رسوبگذاری و افق ماسه سنگی غار را بهوجود آوردهاند و نهایتا تاقـدیس ابـوذر طـی حرکات کوهزایی اواخر ترشیری با روند شمال غربی B جنوب شرقی ایجاد شد.
.3 تعیین دما و RW
برای محاسبه ی دما از فرمول
TF= ( ( BHT - ST ) / TD) * FD ) + ST×
استفاده شده است[7]، در این فرمول تمامی عمقها را بر حسب TVDSS وارد کرده سپس بـا اسـتفاده از چـارت Gen 9
شلومبرژه[8] و با در نظر داشتن شوری آب سازندی که در این میدان ppm 200000 است،RW را در هر کـدام از چـاههـا تعیین نموده که در جدول 1 نشان داده شده است.
جدول-1 میزان دما و میانگین RW محاسبه شده در چاه های مورد مطالعه
BLIT C RW Well name
(OHM)
49.2 c 0.028 A
48.04 0.028 B
49.5 0.023 C
48.87 0.023 D
50 0.023 E
45
مجله زمین شناسی نفت ایران، جلد3، شماره3، 1391
.4 تصحیحات لاگها
لاگهـایCali ,BS ,GR ,CGR ,NPHI , RHOB ,DT ,LLD ,LLS ,DRHO در تمـامی چـاههـا و لاگ
PEF ,RXO ,POTA ,THOR , URAN , در تعدادی از چاهها موجود بود.بعد از وارد کردن دیتاهای خام تصحیحاتی از قبیل جابجایی عمق (Depth Shifting)، هموار سازی (Smoothing) و تصـحیحات محیطـی ( Environmental Correction) ، بر روی آنها انجام شد.
.5 لیتولوژی
جهت تعیین لیتولوژی از کراس پلات نوترون چگالی[8] استفاده شدهاست، حضور ترکیبات آهکی باعث تمایل تمرکز کانی-
های ماسهای از خط مشخص کنندهی ماسه[9] به سمت پایین شده است. لیتولوژی غالب همان گونه کـه در شـکل 3 نشـان داده شده ماسه، ماسه با سیمان کلسیتی و شیل میباشد.[10]
شکل3 الف- کراس پلات نوترونBچگالی بعد از انجام تصحیحات در چاه A
شکل3ب- کراس پلات نوترونBچگالی بعد از انجام تصحیحات در چاهC
46
ارزیابی پتروفیزیکی و تعیین گونه های مخزنی عضو غار در میدان نفتی ابوذر خلیج فارس
شکل3ج- کراس پلات نوترونBچگالی بعد از انجام تصحیحات در چاهD
شکل3د- کراس پلات نوترونBچگالی بعد از انجام تصحیحات در چاهE
.6 تعیین نوع کانی رسی
با استفاده از کراس پلات توریم B پتاسیم نوع کانیهای رسی در اینتروالهای مخزنی و در میان لایههای شیلی بهطور جداگانه
مشخص شد که همانگونه که در کراس پلاتهای شکل 4 نشان داده شده است و با توجه به نتایج گزارشات شرکتی موجود
در این عضو در اینتروالهای مخزنی کانی رسی از نوع ایلیت می باشد اما در میان لایههای شیلی، کانیهـای رسـی از مونـت موریونیت، میکا، کائولینیت، ایلیت، گلاکونیت و حتی مقداری کانی فلدسپاتی تشکیل شده است که این به خـاطر سریسـیتی شدن کانیهای فلدسپاته است.
47
مجله زمین شناسی نفت ایران، جلد3، شماره3، 1391
شکل4الف- کراس پلات توریوم- پتاسیم در میان لایههای شیلی
شکل4ب- کراس پلات توریوم- پتاسیم در محدودهی مخزنی
.7 تعیین حد برش (cut off)
با محاسبهی ذخیرهی نفت درجا با استفاده از فرمول OIP = A * H * PHIE * ( 1- SWE)، :OIP) میزان هیـدروکربن درجا, :A مساحت میدان, :H ضخامت, :PHIE تخلخل, :SWE اشباع آب), در نرم افزار Excel نمودار فراوانـی تجمعـی برای % swe , % vol _ wcs, %phie بر حسب %oip ترسیم شد و حد برشها بر اساس %5 حجم ذخیره تعیین
شد، مقادیر حد برش برای swe=%80، phie=%18 و vol wcs=%43 بهدست آمد.
.8 پارامترهای پتروفیزیکی
جهت تعیین sw از مدل اشباع آب اندونزیا[11] استفاده شد که در مقایسه با دیگر مدلها نتایج مناسبتـری بـرای افـق غـار
داشت. برای محاسبهی حجم شیل از لاگ گاماری پس از تصحیحات استفاده شده است، میانگین حجم شیل محاسبه شده در افق غار از 20-12 است، وجود میان لایههای شیلی در برخی قسمتها کیفیت مخزنی افق غار را کـاهش مـیدهـد. در ایـن
48
ارزیابی پتروفیزیکی و تعیین گونه های مخزنی عضو غار در میدان نفتی ابوذر خلیج فارس
مطالعه محاسبه تخلخل با استفاده از لاگهای تخلخل (چگالی ، نوترون و صوتی) صورت گرفت، در بیشتر نقاط تخلخل کل
و موثر با هم برابرند که بیانگر حجم شیل پایین در اینتروالهای مخزنی و تخلخل ذاتی ذرات آواری ماسه می باشـد. بعـد از اعمال حد برش مقادیر sw ,v_ wc ,phie ,Net ,Gross ,N/G بهصورت زون به زون محاسبه شد که مقـادیر آنهـا در جداول 2تا6 آورده شده است.
.9 زونبندی
افق غار در این میدان به سه زون A ,B ,C تفکیک شد و سه میان لایهی شـیلی بـا نـامهـای Shale bed 1 ,shale bed 2 ,shale bed 3 در برخی از چاهها قابل ردیابی است. میان لایهی شیلی 1 زون A را به دو زیر زون A1 , A2، میان لایه-
ی شـیلی 2 زون B را بـه دو زیـر زون B1 , B2 تفکیـک کـرده و میـان لایـه ی شـیلی 3 در بـالای زون C قابـل ردیـابی
است. Shale bed 2 از سایر میان لایههای شیلی ضخامت بیشتری دارد. زون A در تمامی چاهها حاوی نفت اسـت امـا در
چاه C حاوی گاز میباشد.در زون A میزان ماسه غالبتر است وتخلخل بالای این ماسه کیفیت مخزنی مناسـبی را در ایـن
زون ایجاد کرده است، در زون B میزان سیمان کربناته و دولومیتی و در زون C میزان شیل بیشتر از سایر زونهاسـت. زون-
بندی، OWC و GWC در شکلهای زیر مشخص شده است.
