بخشی از مقاله
چکیده
در این مطالعه پارامترهای پتروفیزیکی مخزن آسماری در چاه A میدان نفتی مارون مورد ارزیابی و تفسیر قرار گرفت. تفسیر و ارزیابی پتروفیزیکی توسط نرم افزار ژئولاگ با استفاده از روش مدل سازی مالتیمین - آماری - انجام گرفت و در نهایت لیتولوژی حاصل به همراه میزان تخلخل، حجم شیل و اشباع شدگی آب محاسبه گردید. پس از بارگذاری داده ها در نرم افزار، در مرحله کنترل کیفیت و ویرایش داده ها عملیاتی مانند از بین بردن پارازیتها - Despiking - ، جابجایی عمق - Depth Shifting - ، هم عمق سازی - Depth matching - و هموارسازی نمودارها - Smoothing - انجام گرفت. سپس تصحیحات محیطی با استفاده از چارتهای استاندارد انجام گرفت. براساس ارزیابی پتروفیزیکی مخزن آسماری میدان مارون لیتولوژی غالب در چاه A آهک، دولومیت، ماسه سنگ همراه با کمی شیل و انیدریت می باشد.
-1 مقدمه
پتروفیزیک علم مطالعه خصوصیات فیزیکی سنگها و اثر متقابل آنها با سیالات - گازها، هیدروکربورهای مایع و محلولهای آبی - است. مطالعات پتروفیزیکی با استفاده از یک سری گرافها صورت می گیرد که به آنها نمودارهای چاه پیمایی می گویند. بطور کلی ثبت پیوسته یک متغییر فیزیکی برحسب عمق در سازندهایی که چاه از آن عبور می کند را لاگ یا نمودارهای پتروفیزیکی می گویند. اطلاعات حاصل می توانند برای شناخت زونهای بهره ده، ضخامت و عمق این زونها، تشخیص آب، نفت و گاز و تخمین مقدار ذخیره هیدروکربور مخزن و یا در تهیه نقشه های ساختمانی و هم ضخامت مورد استفاده قرار گیرند
ثبت اطلاعات می تواند همزمان با عملیات حفاری یا پس از آن صورت گیرد. از نمودارهای پتروفیزیکی در تشخیص سازندهای هیدروکربن دار، تخلخل، تراوایی، محیط رسوبی، جنس، ساختارهای زیر زمینی واشباع شدگی و نوع سیال استفاده می شود.
1-1 مشخصات میدان نفتی مارون
میدان نفتی مارون، یکی از میادین بزرگ نفتی ایران و جهان به شمار میآید. میدان مارون در جنوب فروافتادگی دزفول شمالی و در بخش میانی زون ساختاری زاگرس چین خورده ساده، در امتداد تاقدیس های رامین و آغاجاری قرار دارد. این میدان در فاصله 61 کیلومتری شرق شهرستان اهواز و حدود40 کیلومتری جنوب شهرستان رامهرمز در مجاورت بخش شرقی جاده رامهرمز - اهواز واقع شده است
میدان مارون دارای 67 کیلومتر طول و بطور متوسط 7 کیلومتر عرض می باشد. ساختمان میدان مارون تاقدیسی تقریبا نامتقارن با عرض کم و طویل است که با جهت شمال غرب - جنوب شرق بخصوص در قسمتهای غربی و مرکزی مشخص می شود. میرزاقلی پور براساس اطلاعات 17 چاه، مخزن آسماری را به پنج زون اصلی و پنج زیرزون تقسیم کرد
شرکت استات اویل بر اساس تناوب لایه های ماسه سنگی و کربناته و با توجه به مفاهیم چینه شناسی و داده های مربوط به 275 حلقه چاه، مخزن آسماری را به 19 زون مخزنی تقسیم کرده است
شکل-1 موقیت میدان مارون
-2 روش مطالعه
در این مطالعه از نرم افزار ژئولاگ، جهت آنالیز و ارزیابی نمودارهای پتروفیزیکی استفاده گردید. به طور کلی ارزیابی پتروفیزیکی به دو روش قطعی و احتمالی انجام می گیرد. روش قطعی که قدیمی تر است به صورت مرحله به مرحله پارامترهای تخلخل، لیتولوژی و آب اشباع شدگی را نمایش میدهد. از معایب این روش میتوان به این اشاره کرد که در این روش از تعداد محدودی لاگ می توان استفاده نمود و تعداد خطای تصادفی - - Random استفاده از این لاگها بالاست. اما روش پتروفیزیکی احتمالی یا مالتی مین - MULTIMIN - بر پایه ی آمار و احتمال است و راه حلهای آماری ارائه میدهد.
این روش با استفادههای همزمان از همگی لاگهای در دسترس ارائه میشود. بنابراین خطاهای تصادفی آن کمتر است. در این مطالعه با استفاده از ماژول مالتی مین نرم افزار ژئولاگ داده های خام حاصل از چاه نگاری چاه A میدان نفتی مارون تفسیر شده و به تعیین پارامترهای پتروفیزیکی مؤثر بر کیفیت مخزنی سازند آسماری و زون بندی آن پرداخته می شود.
-3 بحث
در میدان مورد مطالعه پس از جمع آوری داده های مورد نیاز، اطلاعات مربوط به نمودارها آماده سازی شده و سپس برای انجام محاسبات روش احتمالی در نظر گرفته شد. آماده سازی داده ها طی چهار مرحله بارگذاری داده ها - /RDG DWD - ، کنترل کیفیت و ویرایش داده ها - 4& - DQG - GLW DWD، محاسبه پارامترهای مورد نیاز قبل از محاسبه اصلی - 3UHFDOF - و انجام تصحیحات محیطی - - - QYLURPHQWDO FRUUHFWLRQV پس از بارگذاری داده ها در نرم افزار، در مرحله کنترل کیفیت و ویرایش داده ها می توان عملیاتی مانند از بین بردن پارازیتها - Despiking - ، جابجایی عمق - Depth Shifting - ، هم عمق سازی - Depth - matching و هموارسازی نمودارها - Smoothing - را انجام داد.
3-1 محاسبه پارامترهای مورد نیاز قبل از محاسبه اصلی
در این مرحله، محاسباتی مانند دما و فشار سازند، ویژگیهای گل داخل چاه که شامل Rmc و Rmf، Rm است، شوری و فیلتره گل، ضخامت سله گل، قابلیت هدایت در زونهای دست خورده و دست نخورده - مقادیر این متغیرها از سربرگ چاهها به دست می آیند - که در مراحل بعدی و محاسبات اصلی مورد استفاده قرار می گیرند، انجام می گیرد
شکل-2 ماژول محاسباتی precalc جهت انجام پیش محاسبات
در این ماژول یک سری اطلاعات که بیشتر در سربرگ لاگها نشان داده می شود وارد نرم افزار شده ونهایتاً اطلاعات خروجی شامل درجه حرارت، فشار و یک سری پارامترهای گل حفاری به صورت لاگ در Precomp Layout نمایش داده می شود.
3-2 انجام تصحیحات محیطی - Enviromental - corrections
در این مرحله، تصحیحات محیطی با استفاده از چارتهای استاندارد انجام می گیرد. با توجه به اینکه فاکتورهایی نظیر قطر چاه، حرارت، فشار، شوری آب سازندی و گل حفاری سبب می گردند اطلاعات ثبت شده توسط نمودارها با مقادیر واقعی تفاوت داشته باشد، بدین منظور می بایست بر روی داده ها، تصحیحاتی اعمال گردد.
در این مطالعه داده های چاه پیمایی چاه A در میدان مارون مورد تفسیر قرار گرفت. در این چاه بدلیل در دسترس نبودن اطلاعات مغزه،صرفاً از اطلاعات نمودارهای چاه پیمایی جهت ارزیابی استفاده شد. داده های چاه پیمایی موجود در این چاه شامل نمودارهای گاما، صوتی، قطرسنج، چگالی، نوترون، مقاومت الکتریکی و قطر مته می باشد. پیش از انجام محاسبات، ابتدا تصحیحاتی بر روی داده های چاه پیمایی صورت گرفت تا محاسبات پتروفیزیکی با دقت بالا و خطای کم قابل انجام باشد.
تمامی محاسبات با استفاده از نرم افزار تخصصی پتروفیزیک، ژئولاگ انجام گرفت. در ژئولاگ تصحیحات محیطی با توجه به مقادیر ورودی مورد نیاز، در نرم افزار بر روی داده ها اعمال شده است. بنابراین نتایج به دست آمده نتایجی می باشند که نسبت به عوامل محیطی تصحیح شده اند و در ادامه برای انجام محاسبات پتروفیزیکی و تعیین رخساره های الکتریکی مورد استفاده قرار می گیرند. برخی از تصحیحات انجام گرفته در این مطالعه شامل موارد زیر می باشد:
3-2-1 تصحیح نمودار گاما
وزن گل و قطر چاه مهمترین پارامترهایی هستند که بر روی این نمودار اثرگذار هستند. در این مطالعه از چارت شلمبرژه موجود در نرم افزار ژئولاگ جهت تصحیح این پارامترها استفاده شد
3-2-2 تصحیح نمودار چگالی
به هنگام نمودار گیری نقاط ریزشی چاه بر روی نمودار چگالی اثر می گذارند، زیرا ابزار نمودارگیری چگالی باید به دیواره چاه اتصال داشته باشد در نتیجه در نقاط ریزشی میزان چگالی کمتر از میزان واقعی قرائت شده و سبب افزایش تخلخل می شود . بنابراین مهمترین پارامتر در این تصحیح قطر چاه می باشد - شکل-. - 3
3-2-3 تصحیح نمودار نوترون
بطور کلی، تصحیحات محیطی نمودار نوترون شامل تاثیر عواملی نظیر وزن گل حفاری، حرارت سازند، اختلاف قطر مته حفاری و قطر چاه، وزن و فشار گل حفاری و شوری آب سازندی است. این تصحیح نیز با استفاده از چارت شلمبرژه موجود در نرم افزار ژئولاگ انجام گردید
شکل-3 تصحیح نمودارهای گاما، چگالی و نوترون مطابق چارت شلمبرژه
3-3 تعیین پارامترهای پتروفیزیکی مخزن مورد مطالعه
تخلخل، حجم شیل و اشباع آب از جمله خصوصیات مهم مربوط به مخازن می باشند که اندازه گیری و تعیین آنها می تواند اطلاعات مفیدی را در رابطه با ترکیب سنگ شناسی - لیتولوژی - سازند ارائه دهد. ضرورت شناخت ترکیب سنگ شناسی در این است که می تواند به زون بندی مخزن کمک کند.
3-3-1 محاسبه تخلخل
تخلخل یکی از اساسیترین پارامترهای مخزنی است، زیرا بیانگر مقدار ذخیره هیدروکربن در مخزن است. تخلخل عبارت است از حجم فضای خالی سنگ یا رسوب به حجم کل آن که این فضای خالی در مخازن هیدروکربوری عمدتاً توسط سیالاتی مانند نفت، گاز و آب پر شده است.
