بخشی از مقاله
مقدمه
از نظر تاریخی مبحث مدیریت لجن در واقع با شروع فرایند فیلتراسیون شنی کند در اوایل قرن بیستم شروع شد و زمانیکه فیلتراسیون شنی تندابداع گردید اهمیت آن هم افزایش یافت.
در اواخر دهه 1960 در برخی ایالات آمریکا باقیمانده ها را آلاینده اعلام کردند و فرایندهاي تصفیه و استانداردهاي تخلیه براي آنها تدوین شد . در حالی که قبل از دهه 1960 ایـن ذهنیـت کـه باقیمانـده هاي تصفیه از آب سرچشمه گرفته ، به راحتی به نزدیکترین آب پذیرنده بر گردانده می شد . اما نقطـه عطف تاریخی این بحث در سال1972است که قانون کنترل آلودگی فدرا ل امریکا ،مواد زائد تصفیه آب را در زمره آلاینده هاي صنعتی قرار داد .
با توجه به افزایش تقاضاي آب بهداشتی و نیاز به تامین آب تصفیه شده و ارتقاء استانداردهاي کیفی آب خصوصاً در زمینه کدورت خروجی از تصفیه خانه ها، حساسیت بیشتري روي مدیریت و راهبري تصفیه خانه هاي آب اعمال شد . یکی از اساسی ترین مشکلات فنی ،اجرایی و زیست محیطی در مدیریت تصفیه خانه هاي آب، مسئله دفع لجن است . حجم زیاد لجن تولیدي و خصوصیات نامطلوب آبگیري(بخاطر ژلاتینی بودن آن)خصوصا در فرایند تصفیه متعارف، که عمده ترین فرایند تصفیه خانه
هاي کشورراتشکیل می دهدازعلل اصلی بروزمشکل است.
لذابه منظور انتخاب بهترین روش دفع بحث مدیریت لجن تصفیه خانه هاي آب در دنیا مطرح گردید که در آن متخصصین به دنبال بهترین روش با کمترین اثرات زیست محیطی که در عین حال اقتصادي هم باشد می باشند .
درایران در حالیکه بیش از 3 میلیون متر مکعب در روزیعنی حدود 90 درصد از آب تولیدي توسط تصفیه خانه هاي کشور به روش متعارف تصفیه می شود؛ تنها در چند تصفیه خانه اقدامات مدیریتی نسبتا ضعیفی بر روي لجن انجام می پذیردو در مابقی، ابن سیستم مدیریتی جایی در تصفیه خانه هاي آب ندارد .این مسئله وقتی که بدانیم روزانه در تصفیه خانه هاي تهران بیش از 4 تن کلرور فریک
مصرف می شود که همراه با عوامل ایجاد کننده کدورت آب حجم قابل توجهی لجن تولید می کنند بیشتر اهمیت خود را نشان می دهد.
باقیمانده یا لجن تصفیه آب عمدتا معدنی و حاوي خاك رس،مواد هیومیک و مواد معلق یا محلول موجود در رودخانه ها و دریاچه ها است.این باقیمانده باpH بین 8-6،حاوي1 تا 4 درصد جامدات است که تنها 3 درصد وزنی یا کمتر آن کربن آلی و 0/5 درصد وزنی یا کمتر نیتروژن آلی است..
گزینه هاي مختلف مدیریتی
در طراحی و بهره برداري تصفیه خانه ها علاوه بر رعایت موازین فنی ، بسیار مهم است که به موضوع مدیریت نیز توجه و اهتمام خاصی (چنانچه در کشورهاي پیشرفته در سالهاي اخیر توجه بسیار زیادي به این موضوع شده است)صورت گیرد.
مدیریت بهینه در تصفیه خانه ها به بهره برداران در استفاده بهینه از امکانات و ارتقاء کیفیت خدمات کمک می کند. در خصوص مدیریت لجن تصفیه خانه هاي آب آنچه به عنوان اقدامات مدیریتی تعریف می شود شامل موارد زیر است:
(1کاهش تولید لجن -اولین چیزي که در خصوص مدیریت مـواد زائـد مطـرح هسـت کـاهش تولیـد آنهاست یکی وشاید مهمترین این تکنیکها مدیریت تزریـق مـواد شـیمیایی اسـت . در ایـن زمینـه اقدامات مختلفی میتوان انجام داد از جمله :
• تعیین نوع مواد شیمیایی(منعقدکننده ، کمک منعقدکننده و ماده کنترل کننده pH )،
• میزان تزریق که با سه آزمایش اصلی براي تعیین شرایط انعقاد و پایش کـدورت (1 جارتسـت، (2اندازه گیري جریان الکتریکی (تکنیک مشاهده بار ذارت وپتانسیل زتـا)و (3فیلتـر پـایلوت تعیین می گردد.
