بخشی از مقاله

پـروژه سنـگ

چكيده
مطالعات انجام شده در قالب طرح مطالعه و بررسي اكتشافي سنگهاي گرانيتي و نرم بر مناطق توسعه نيافته مركز و شمال استان اردبيل , وسعتي در حدود 4/3 استان اردبيل را در بخشهاي مركز و شمال آن پوشش داده است. اين مطالعات در شمال مدار " 00،'00،°38 متمركز شده است. با توجه به مطالعات مقدماتي كه در سالهاي گذشته در راستاي اكتشاف سنگهاي ساختماني در سطح استان انجام شده در طرح جديد از زاويه ديگر به اكتشاف سنگهاي گرانيتي مورد توجه بازار سنگ, يعني سنگهاي تيره (مشكي) پرداخته شده است.


سنگ آهك كريستالين (مرمريت) در بخشهاي شمال غرب نمين تا رضي، توده نفوذي اهل ايمان در شمال غرب مشكين شهر، واحدهاي گدازه آندزيتي تيره رنگ در مسير اردبيل- مشكين شهر(آقا مراد), دايكهاي تيره اوليوين بازالت بايرام بدن و تراورتنهاي نير در جنوب شرق نير از جمله انواع سنگهاي ساختماني بوده است كه در اجراي طرح مورد توجه قرار گرفته است .


درطي عمليات پي جوئي از تعداد 5 توده نفوذي گرانيتي و غير گرانيتي ، 10 مورد رخنمون ولكانيكهاي آندزيتي و بازالتي ، 2 مورد رخنمون سنگ آهك كريستالين (مرمريت) ، 3 مورد تراورتن ، 2 مورد رخنمون دايكهاي بازيك و 2 مورد سنگ لاشه بازديد و در مواردي اقدام به نمونه برداري شده است
در مرحله عمليات اكتشاف مقدماتي از 6 محدوده گرانوديوريت اهل ايمان، ايگنمبريت نوري كندي، تفريت آنالسيم دار مشيران، ايگنمبريت چپوقان، آندزيت – بازالت آقا مراد و دايكهاي اوليوين بازالت بايرام بدن بازديد دقيق تر و در چهار مورد اقدام به تهيه نقشه زمين شناسي و پروفيل ساختماني در مقياس 1:5000 شده است.


با توجه به مطالعات انجام شده در قالب تهيه نقشه زمين شناسي - معدني مقياس 1:5000 و نمونه هاي تهيه شده از اين محدوده ها , محدوده گرانوديوريت اهل ايمان در الويت اكتشافي- استخراجي اول و به ترتيب ايگنمبريت نوري كندي، آندزيت- بازالت آقامراد و سپس دايكهاي اوليوين بازالت بايرام بدن قرار گرفته اند .
مقدمه
پروژه مطالعه و بررسي اكتشافي سنگهاي ساختماني گرانيتي و نرم بر مناطق توسعه نيافته مركز و شمال استان اردبيل از طرف سازمان صنايع و معادن استان اردبيل، جهت اجرا به شركت مهندسين مشاور زرناب اكتشاف واگذار گرديد. گزارش حاصل به تشريح فعاليت هاي انجام شده ونتايج بدست آمده خواهد پرداخت.
ايران داراي منابع غني ذخاير معدني مي باشد. يكي از اين موارد، انواع سنگهاي ساختماني است كه ايران را در مقام بالائي قرار داده است. سنگ ساختماني ايران از بهترين و زيباترين سنگهاي جهان به شمار مي رود كه خواهان زيادي در سراسر جهان دارد. دست اندركاران، رشد صادرات سنگهاي ساختماني را در

ابتداي سال 1380 حدود700 درصد نسبت به سال قبل از آن گزارش نموده اند. توليد جهاني سنگ در دو دهه گذشته با ضريب بالايي رو به افزايش بوده و سهم ايران از اين توليد، چيزي نزديك به 5% بوده است كه براي كشوري كه از نظر ذخائر سنگ ساختماني در دنيا داراي موقعيت ويژه اي است رقمي به شدت ناچيز و نزولي است.


مهمترين اقلام سنگ صادراتي كشور شامل سنگهاي مرمريت ، تراورتن، مرمر، گرانيت و سنگ چيني است. بيشترين ميزان توليد و صادرات متعلق به استانهاي لرستان، اصفهان، فارس و خراسان بوده است.


معادن سنگ ايران، عمدتاً در مناطق محلات، آذر شهر، ني ريز، دهبيد و سيرجان به طور متراكم واقع شده اند. در ميان كليه معادن، ذخيره سنگ معادن آذر شهر و محلات قابليت و مرغوبيت بيشتري دارند به طوري كه بخش عمده سنگ استخراج شده از اين معادن به كشورهاي مختلف به ويژه ايتاليا، تركيه و كشورهاي حاشيه خليج فارس صادر شده و در آنجا فرآوري ميشوند. عمده صادرات سنگ ايران به صورت سنگ خام مي باشد. با توجه به اينكه ارزش افزوده صادرات سنگ

تزئيني كار شده ، 10 برابر سنگ تزئيني كار نشده است و همچنين با توجه به تعداد انبوه واحدهاي سنگبري كشور، صدور سنگ خام ضربه جبران ناپذيري به اقتصاد اين واحدها مي زند. درحالي كه وجود كارشناسان، نيروي كار ارزان، تنوع و زيبايي محصولات و وجود ذخاير عظيم سنگ از مزاياي كشور ايران مي باشد و به دليل عدم بهره برداري از تكنولوژي روز و دانش فني در امر توليد و استخراج، بالا بودن هزينه حمل و نقل و عدم رعايت استانداردهاي جهاني، همچنين عدم برنامه ريزي صحيح و مناسب جهت بهره برداري از ذخاير سنگ ساختماني موجب شده است تا ازظرفيتهاي بالقوه كشور در اين زمينه بدرستي استفاده نشود.

بنابراين دركنار ايجاد تسهيلات جهت دست يابي به تكنولوژي روز، فاكتورهايي مانند رعايت اصول ساخت شهركهاي صنعتي و برق رساني و آب رساني، ايجاد فاضلاب هاي مورد نياز و آماده نمودن امكانات رفاهي و بهداشتي جهت توليد كنندگان و همچنين كارآيي منطقه از نظر توليد و ايجاد بازار فروش نيز بايد مد نظر قرار گيرد.
كلياتي در باب سنگهاي تزئيني و نما
مقدمه
سنگ يكي از مصالح ساختماني بسيار قديمي است، انواع مختلف سنگ را كه داراي مشخصات لازم باشد مي‎توان بعنوان سنگ ساختماني مورد استفاده قرارداد مثل سنگ‎هاي آهكي، سنگ تراورتن و انواع سنگ‎هاي دگرگوني و آذرين. سنگ ساختماني به شكل‎هاي مختلف مورد استفاده قرار مي‎گيرد كه عبارتند از: لاشه سنگ، مالن، خرده سنگ و سنگهاي تزئيني.
از سنگهاي مختلف مي‎توان بلوك‎هايي با ابعاد مختلف تهيه نموده و مابقي نيز كه سنگ لاشه است و براثر تراش سنگ‎ها توليد مي‎شود در مصارف مختلف كاربرد دارند.
صنعت سنگ تزئيني در طي سه دهه اخير، دستخوش تغيير و تحول مداوم و گسترده بوده‎است. در اين مدت در عرصه اكتشاف و استخراج و فرآوري و فنآوري و بازاريابي انواع سنگ‎هاي تزئيني نيز گام‎هاي بلندي برداشته شده‎است. ما در اين بخش بيشتر روي اكتشاف سنگ و بخصوص گرانيت بحث خواهيم كرد:
سنگهاي تزئيني و نما


سنگهاي تزئيني و نما را به نام‎هاي مختلف از جمله سنگ‎هاي تزئيني و نما، روكار، صيقل‎پذير و غيره مي‎نامند و به آن دسته از سنگهايي گفته مي‎شود كه استحكام لازم را داشته و به صور و اندازه‎هاي مختلف بريده شده و يا شكل داده مي‎شوند و پس از ساب و صيقل در قسمتهايي از ساختمان و بناها كه در معرض ديد مي‎باشند مثل پوشش ديواره‎هاي داخلي و بيروني، كف اتاق‎ها، سالن‎ها، راهروها، محوطه‎ها، نرده‎ها و ديواره تونل‎هاي مترو و غيره به‎كار گرفته مي‎شوند.
استحكام سنگ علاوه براينكه از نظر دوام پس از نصب موردنظر مي‎باشد در تمام عمليات معدنكاري نيز به نحو شايسته‎اي بايد مورد توجه قرار گيرد,زيراكه برآن اساس امكان شايستگي يا برش سنگ تعيين مي‎شود و طراحي و انتخاب جهت پيشروي و غيره با توجه به اين مشخصه انجام مي‎شود:


اين سنگ‎ها را مي‎توان به گروههاي زير تقسيم نمود:
-گروه سنگ‎هاي سخت و مقاوم يا گروه گرانيت
-گروه سنگهاي نسبتاً سخت يا گروه ماسه‎سنگي
-گروه سنگهاي نيمه‎سخت و نسبتاً مقاوم يا گروه سنگهاي آهكي
-گروه سنگهاي نسبتاً نرم يا سرپانتين
گروه گرانيت


سختي اين سنگها در مقياس موهس, بيش از 4 بوده و به رنگ‎هاي ساده يا الوان نسبتاً جالب توجهي ديده مي‎شوند و امكان برش و صيقل آنها نيز وجود دارد. دوام اين سنگها در مقابل آسيب‎هاي جوي از قبيل آب، باد، آفتاب، يخزدگي و آلودگيهاي جوي و محيطي نسبتاًزياد است و اين گروه شامل كليه سنگ‎هاي گرانيتي، گرانوديوريتي،گابرو، لابرادوريت و بعضي سينيت‎ها و انواع گنايس و بازالت و … مي‎شود. از نظر تجاري گروه گرانيت كليه سنگهاي ماگمايي را شامل مي‎شود.
گرانيت‎ها بعنوان شمع در پل‎ها، قسمت‎هاي خمشي ساختمان‎ها، ديواره‎هاي آب‎گردان رودخانه‎اي داخل يا نزديكي شهرها و تأسيسات دريايي، نماي پل‎ها، سنگفرش ساختمان‎ها و خيابان‎ها و پياده‎روها، بناهاي يادبود و نما و كف ساختمانهاي اداري و تجاري و مسكوني و غيره بكار مي‎روند.


تعريف تجاري گرانيت‎ها
در تجارت سنگهاي تزئيني، واژه گرانيت به هر سنگ آذرين (نفوذي يا خروجي) و متامورفيك كه قابل برش، ساب و صيقل باشد گفته مي‎شود.
طبق تعريف انجمن آزمون و مواد آمريكا ASTM، گرانيت‎ عبارتست از سنگي آذرين با دانه‎هاي مشخص، معمولاً با رنگي از صورتي گرفته تا خاكستري روشن يا تيره و عمدتاً متشكل از كوارتز، فلدسپات همراه با يك يا چند كاني تيره، بافت سنگ نوعاً همگن است اما ممكن است گنايسي يا پورفيري باشد. بعضي از سنگ‎هاي آذرين تيره با آنكه گرانيت به معني خاص آن نيستند دراين تعريف جاي دارند.


تعريف علمي گرانيت‎ها
گرانيت سنگي است با دانه‎هاي مشخص و بلورين با دانه‎هاي هم‎اندازه يا متفاوت معمولاً داراي تركيبي اساسي از دو فلدسپات (فلدسپات قليايي و فلدسپات سديك) يا دو فلدسپات قليايي و كوارتز. بعضي از گرانيتها فقط يك نوع فلدسپات دارند و ممكن است 10 تا 60 درصد سازه‎هاي فلسيك (روشن رنگ) را كوارتز تشكيل دهد و فلدسپات‎هاي قليايي ممكن است 35 تا 100 درصد مجموع فلدسپاتها را شامل شوند.


فلدسپاتها ممكن است بصورت دانه‎هاي مجزا حضور داشته باشند. علاوه بر كوارتز و فلدسپات‎ها، گرانيت نوعاً حاوي كانيهاي مختلف و معمولاً ميكا يا هورنبلند يا هردو و ندرتاً پيروكسن است.


گروه ماسه‎سنگي
گروه ماسه سنگي از دانه‎هاي زياد كوارتز و فلدسپات كه با سيمان سيليسي، آهكي، رسي يا اكسيدآهن به هم چسبيده و بصورت سنگ يكپارچه درآمده‎اند، تشكيل شده و داراي بافت آواري هستند. اگر سيمان از نوع سيليس باشد به عنوان ماسه‎سنگ سيليسي و اگر از نوع كربنات كلسيم باشد به نام ماسه‎سنگ آهكي ناميده مي‎شود و رنگ اين گروه بيشتر در ارتباط با رنگ سيمان مي‎باشد.


كنگلومرا نيز در گروه ماسه‎سنگ قرار دارد كه داراي قلوه‎هاي بزرگ گرد شده از انواع سنگ‎ها است كه بعضاً با توجه به سيمان و سنگ‎هاي تشكيل‎دهنده داراي رنگهاي جالب‎توجهي بوده و به عنوان سنگ تزئيني استخراج و برش و نهايتاً ساب و صيقل داده مي‎شود. بعضي از كنگلومراها بازار خوبي را بخود اختصاص داده‎اند ولي بدليل عدم يكنواختي از نظر سختي مشكلاتي را جهت آماده‎سازي ايجاد مي‎نمايند.


گروه‎ سنگ‎هاي آهكي
سنگ آهك يك نوع سنگ با منشاء رسوبي مي‎باشد كه از كربنات كلسيم يا كربنات مضاعف كلسيم و منيزيم (دولوميت) تشكيل شده و رنگ آنها با توجه به ناخالصي‎هاي جزئي تغيير مي‎كند.
از نظر تجاري اين گروه شامل سنگهايي با تعريف فوق و همچنين سنگهاي دگرگون آهكي مي‎شوند كه اين دگرگوني در ساخت و بافت اوليه و تركيب شيميايي و كاني‎شناسي سنگ مي‎باشد و همه آنها داراي ساخت تمام بلور و بافت لايه‎اي يا رگه‎اي يا فيبري مي‎باشند. دگرگوني براي اين سنگ‎ها اساساً يك حالت تجديد تبلور مي‎باشد كه عناصر مختلف موجود درسنگ دراثر عمل فشار و يا دماي زياد مجدداً در داخل كاني‎هاي جديد توزيع مي‎شوند و خروج يا ورود اجزاء به داخل آن بسيار محدود بوده و به همين دليل تركيب شيميايي معمولاً تغيير نمي‎كند و در مواقع زير اين دگرگونيها اتفاق مي‎افتد:
-در زمان چين‎خوردگي طبقات و در زمان انقباض زياد سنگ


-زير فشار قرارگرفتن طبقات به وسيله لايه‎هاي رويي در درجه حرارت زياد
-در طول همبري با ماگما
بديهي است هر سنگ آهكي از هر منشاء كه امكان برش و صيقلپذيري داشته باشد و نيز جزء اين گروه محسوب مي‎شود. اين گروه خود داراي زير گروههاي تراوتن، مرمر، مرمريت، سنگ چيني، كريستال مي باشد.
تراورتن


تراورتن نوعي سنگ آهك است كه تا حدودي بافت متبلور يا ريز داشته و متخلخل بوده و ساختاري لايه‎لايه كندويي مانند دارد. تراورتن معمولاً نوعي سنگ آهك بجاي‎مانده از رسوبات آب‎ معدني مي‎باشد. اين سنگ نيز بيشتر به رنگ كرم،زرد، قرمز، قهوه‎اي، خاكستري، سفيد يا مخلوطي از آنها ديده مي‎شود. اين رنگها مربوط به ناخالصي‎هاي موجود درتركيب سنگ مي‎باشد و ممكن است كه تغيير رنگ بصورت لايه‎هاي خيلي باريك منظم و يا غيرمنظم باشد كه در اينصورت بافت مخصوص شبيه بافت چوبي به خود مي‎گيرد.


مرمراونيكس آهكي
مرمر داراي تركيب كربنات كلسيم دگرگون شده يا به‎صورت بلورهاي درشت يا آراگونيت است كه از قديم در طراحي معابد، قصرها و موزائيك‎ها بكار رفته و بدليل طرح لايه‎لايه‎اي متمركز يا ممتد با جلاي شيشه‎اي و رنگ‎هاي خوشايند سفيد شيري، سبزسير، زرد، كهربايي، عسلي تيره، قهوه‎اي و يا حتي سياه شهرت خوبي را كسب كرده است.


بيشتر ساختار مرمر بصورت فيبري است. مرمر سنگي است نسبتاً متراكم، زيبايي خاص كه زيبايي آن نه‎تنها به رنگ و طرح آن مربوط است بلكه با درجه شفافيت آن نيز ارتباط دارد.
قابليت حل‎شدن مرمر در آب خالص 13 ميلي‎گرم بر ليتر است (در فشار جو و حرارت 16 درجه مرمر در مقابل نور تغيير رنگ داده و لايه‎بندي مخصوصي را نشان مي‎دهد و تا حدودي نوررا از خود عبور مي‎دهد.
مرمريت


از نظر علمي سنگي به نام مرمريت وجود ندارد ولي طبق اصطلاح معمول كشور ما مرمريت معادل سنگهاي كم دگرگون شده آهكي تا Marble بوده و حتي سنگ‎هاي خارج از تعريف Marble را نيز شامل مي‎شود.
از نظر تئوريك Marble سنگي است آهكي و دگرگوني با وزن مخصوص بيشتر از سنگ آهك و مركب از بلور كلسيت، دولوميت و يا هردوي آنها كه داراي بافت پيوندي يكپارچه يا موزائيكي مي‎باشد.
از نظر تجاري مرمريت شامل كليه سنگهاي آهكي اعم از دگرگوني و يا غيردگرگوني مي‎شود كه مناسب براي صيقل‎دادن بوده و جلاي خوبي دارد و بطوركلي شامل كليه سنگهاي آهكي تزئيني غير از مرمر و تراورتن مي‎شود.
مرمريت‎ها را هم برحسب مقدار كربنات منيزيم به نام‎هاي مرمريت كلسيتي، مرمريت منيزيتي يا مرمريت دولوميتي مي‎نامند. اين سنگ از نظر رنگ‎ به رنگهاي روشن و سفيد تا تيره و رنگي ديده مي شود.
سنگ چيني
سنگ چيني همان سنگ آهك دگرگوني يا مرمريت مي‎باشد كه دانه‎ها يا بلورهاي تشكيل‎دهنده آن قابل رؤيت با چشم مي‎باشد و به‎عبارت ديگر سنگ چيني به انواع مرمريت اطلاق مي‎شود كه بافتي تمام بلور داشته و عمدتاً از كلسيت و به مقدار كمي ولاستونيت تشكيل‎شده‎است. اين نام در دو دهه اخير در ايران مصطلح شده و ظاهراً به اين جهت به آن سنگ چيني گفته‎اند كه در ضخامت‎هاي كم حدود دو سانتيمتر در مقابل ضربه صداي چيني مي‎دهد. گروهي از اهل فن مشخصات ديگري را نيز براي آن قائل هستند. مثلاً عده‎اي رنگ‎هاي سفيد و بي‎رنگ و روشن با مشخصه‎هاي فوق را سنگ چيني مي‎دانند و در بعضي ديگر برشفاف بودن آن اصرار دارند. گروهي نيز سنگ‎هاي كدر و تيره را كه داراي بلورهاي محسوسي مي‎باشند جزء چيني‎ها مي‎دانند و بدين‎ترتيب سه نوع سنگ چيني در بازار موجود مي‎باشد.چيني سفيد، چيني كريستال، چيني ابري يا خاكستري.
چيني سفيد: به چيني بدون رگه اطلاق مي‎شود.
چيني كريستال: معمولاً چيني سفيد متشكل از بلورهاي ريزدانه مي‎گويند.
چيني ابري يا خاكستري:همان چيني كريستال است ولي داراي رنگ كدرتري است.
كريستال
كلمه كريستال بعد از كلمه چيني در بين عامه مردم مصطلح شده و عمر كمتري دارد وبه سنگ آهك دگرگون (مرمريت و چيني) كه بلورهاي تشكيل‎دهنده‎اش درشت باشد اطلاق مي‎شود.


تعاريف استاندارد در سنگ‎هاي ساختماني
سنگ ساختماني: سنگ طبيعي با كيفيت مناسب كه به همان حالت طبيعي‎اش از معدن استخراج شود و بصورت سنگ تزئيني برش نخورد
سنگ تزئيني: سنگ طبيعي كه در شكل‎ها يا اندازه‎هاي مخصوص يا مشخص انتخاب،تراشيده يا بريده شده و يك يا چند سطح تمام تراش شده داشته و از نظر شيميايي بصورت خام مصرف مي‎شود.


دوام: معيار توانايي سنگ طبيعي در پايداري و حفظ مشخصات اساسي و بارز آن از لحاظ مقاومت و استحكام، مقاومت در برابر تجزيه و نيز از لحاظ ويژگيهاي ظاهري دوام مبتني به مدت زماني است كه در آن سنگ درحين كاربري‎اش مشخصات ذاتي خود را حفظ مي‎كند. اين زمان بسته به محيط و كاربري موردنظر (مثلاً در فضاي داخلي يا خارجي) متفاوت است.

در متن اصلی مقاله به هم ریختگی وجود ندارد. برای مطالعه بیشتر مقاله آن را خریداری کنید