بخشی از مقاله
چکیده
دراین تحقیق،مطالعات پتروگرافی،ژئوشیمی عناصراصلی وفرعی برای تعیین خاستگاه،جایگاه تکتونیکی وشرای آب وهوای قدیمی ناحیه منشا ماسه سنگهای قاعده سازندمیلادرمنطقه تپیک دره عجبشیر - واقع در 17 کیلومتری شمال شرق عجبشیراستان آذربایجان شرقی - انجام شده است. مطالعات پتروگرافی انجام شده نشان می دهد این ماسه سنگها شامل کوارتزآرنای توساب لیتارنایت است.همه ی نمونه های موردمطالعه غنی از سیلیس وفقیر از فلدسپات می باشد نتایج حاصل از نقطهشماری - point-counting - و پلات داده ها برروی نمودارهای مربوطه بر اساس مطالعات انجام شده،برخاستگاه زمین ساختی این رسوبات سیلیسی- کلاستیک را کراتون داخلی همراه باچرخه های مجدد حمل،در محدوده ی حاشیه ی غیرفعال قاره ای-تا حاشیه ی فعال قاره ای مشخص می کند.
آنالیز ژئوشیمیایی 20 نمونه از ماسه سنگ قاعده سازند میلا در منطقه تپیک دره عجب شیر انجام شده است. وارد نمودن نمونه ها بر روی دیاگرام های طبقه بندی ماسه سنگ ها ، ترکیب این ماسه سنگ ها را ساب لیتارنایت ،کوارتز آرنایت نشان می دهد . همچنین استفاده از دیاگرام های تفکیکی ،دوتایی و مثلثی،منشاء این رسوبات را درون کراتونی و کوهزایی باچرخه مجدد در یک جایگاه زمین ساختی حاشیه غیرفعال قاره ای نشان می دهد. به علاوه مقادیر بالای اندیس شیمیایی هوازدگی - - CIW می تواند حاکی از وجودآب و هوای مرطوب ،در زمان رسوبگذاری این سنگهای رسوبی باشد.
-1 مقدمه
دراین تحقیق برشی از سنگهای مربوط به رسوبات آواری کامبرین میانی با ضخامت 53 مترواقع در رودخانه ی قلعه چای ، شرق روستای تپیک دره ، 17 کیلومتری شمالشرق عجب شیر در استان آذربایجان شرقی ،مورد مطالعه قرارگرفته است - شکل - 1 ، این واحد، بیش از این پاره سازندی ازبخش بالایی سازند لالون محسوب می شده ،ولی بنظر می رسد که واحد آواری پایه سازند میلا باشد بطوری که در سالهای اخیر بنا به توصیه ی کمیته ملی چینه شناسی ،با توجه به شواهد روی زمین، بستگی ماسه سنگ های رویی با سازند میلا بیشتر از سازند لالون است ماسه سنگ های رویی از سازند لالون حذف و ردیف های آغازین سازند میلا دانسته می شود .در این بررسی سعی بر این است تا پراکندگی عناصر اصلی را در ماسه سنگهای قاعده سازندمیلا بامیانگین های استاندارد تعریف شده مقایسه نموده و اطلاعاتی راجع به منشا - سنگ شناسی ،هوازدگی شیمیایی ،آب و هوا - و ناحیه رسوبگذاری - جایگاه زمین شناسی - این واحد سنگی ارائه گردد. این نتایج می تواند گامی در جهت تفسیر جغرافیای دیرینه این ناحیه باشد.
-2بحث
مطالعه ماسه سنگ های قاعده سازند میلا در برش مورد نظر نشان می دهد که همه ی نمونه های مورد مطالعه غنی از سیلیس و فقیر از فلدسپات می باشد. بیشترین جزء تشکیل دهنده این ماسه سنگها کوارتز می باشد که انواع مختلفی از آن را می توان تشخیص داد - شکل - 2 دانه های کوارتز مونو کریستالین - Qm - از یک بلور منفرد که دارای خاموشی مستقیم و موجی هستند ودانه های پلی کریستال - QP - که از دو یا چند بلور تشکیل شده اند.در این برش باتوجه به فراوانی ادخال های زیرکن در بلورهای کوارتز و شکل هم بعد آنها درصد بالایی از کوارتز های تک بلور، برش مورد مطالعه را کوارتز های پلوتونیک با خاموشی مستقیم تا شدید تشکیل می دهند.
کوارتز های چند بلور از نوع کوارتز های چند بلور متامورفیکی کشیده و مرزهای کنگره ای ،مضرس یا خاموشی موجی شدید می باشند. کوارتز های رسوبی مجدد انتقال یافته با سیمان رشد اضافه فرسایشی نیز در این ماسه سنگ ها مشاهده می شوند. ،تورمالین و زیرکن و آپاتیت از مهمترین کانیهای سنگین این ماسه سنگ هاست - شکل -3 الف - .خرده سنگهای رسوبی از نوع چرت ،شیل ،گرانیت ،قطعه های رسوبی به مقدار کم دراین ماسه سنگها مشاهده می شود - شکل -3 ب - . در این تحقیق محاسبه ی اندازه دانه، با میانگین گرفتن از اندازه دانه ها در مقاطع نازک و با استفاده از مقیاس اودن - - J.A.Udden,1989تغییریافته توس سی.کا. ونتورث - C.k.wenthworth,1922 - بدست آمد.
بررسی انجام شده نشان می دهد که ماسه سنگ های برش مورد مطالعه متوس تا درشت دانه می باشد .براساس مقایسه تصاویر استاندارد ،ارائه شده توس پتی جان و دیگران - 1987 - این دانه ها زاویه دار می باشند - شکل . - A- 4 طبق اشکال مقایسه ای - Tucker,2001 - این ماسه سنگها جورشدگی ضعیفی دارند. مطالعه ارتباط دانه به دانه براساس تیلور - Taylor,1950 - ،نشان دهنده ی تماس های بین دانه ای از نوع مضرس ،مماسی ،طولی ،تماس های محد ب و مقعر دیده می شوند.
- شکل. - B -4از نظر مچوریتی بافتی براساس مطالعات فولک - Folk,1979 - این ماسه سنگ ها ساب مچوراند - شکل - C-4 ولی از نظر مچوریتی ترکیبی سوپر مچورند..ماتریکس مشاهده شده در این نمونه ها ماتریکس دروغین می باشد. - شکل - D-4 این نوع ماتریکس به صورت وصله ای در بین سایر دانه ها قرار می گیردو حاصل تاثیر ناشی از فشار است.در این شرای بعضی از دانه ها به علت فشار بالا متلاشی شده و شکل ماتریکس می گیرند. وجود ذرات گرد شده با جور شدگی ضعیف یا دو نوع جورشدگی در این مقاطع - شکل - E1,E2-4، نشان دهنده ی منشا چند گانه و مخلوط شدن رسوبات قدیمی با رسوبات تازه است.
