بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
کوچکترین واحد ساختمانی بدن موجودات زنده سلول نام دارد.
واژه سلول از کلمه Cella منشاء گرفته است.
بدن انسان بالغ بیش از صد تریلیون سلول دارد که در هر ثانیه 50 میلیون آن مرده و همین تعداد سلول زنده جانشین آنها می شود.
ساختمان هر سلول شامل دو قسمت می باشد: سیتوپلاسم و هسته.
سیتوزول یا ماده بنیادی سلول:
پس از جدا سازی اندامکها (ارگانلها) و هسته آنچه در سیتو پلاسم باقی می ماند سیتوزول نامیده می شود که حاوی هزاران آنزیم برای فرایندهای بیوشیمیائی است همچنین این بخش حاوی 75 درصد آب آزاد و 25 درصد بسته به پروتئینها یونهای مخلف مانند پتاسیم، منیزیم فسفات، بیکربنات می باشد. بر روی این زمینه سیتوپلاسمی اجزاء زنده (اندامکها) و اجزاء غیرزنده (انکلوزیونها) قرار گرفته اند.
اسلاید 2 :
- ساختمان بافت شناسی سیتوپلاسم:
1- غشاء سلولی یا غشاء سیتوپلاسمی: Plasma membrane
پرده نازکی است که محوده سلول را از هم جدا می کند و شامل دو فسفولیپیدی است که بخشهای پروتئینی (پروتئینهای کامل یا انتگرالIntegral و پروتئینهای محیطی Peripheral) و بخشهای قندی (پلی ساکاریدی و الیگوساکاریدی) نیز در آن مشاهده می شوند.
Glycocalyx=cell coat در سطح خارج غشاء سلول بسیاری از سلولها پوششی متشکل از قندها و پروتئینها وجود دارد بنام گلیکوکالیکس که در اعمالی همچون قابلیت نفوذ، قدرت تحرک و فعالیتهای آنزیمی نقش داشته واجد گیرنده ها(Receptors) بوده در هماهنگی و شناسائی سلولهای دیگر نقش مهمی را به عهده دارد.
2- ريبوزوم: Ribosome
ذرات كوچكي هستند كه از ريبونوكلئوپروتئين ساخته شده و در سنتز پروتئين دخالت دارند.
3- دستگاه گلژي: Golgi apparatus
دستگاهي مركب از كانالها و كيسه هاي كوچك و بزرگ است كه در نزديكي هسته قرار دارد. در اين دستگاه برخي مواد مجتمع٬ تغليظ و بسته بندي شده وبه صورت دانه هاي تراوشي از سلول خارج مي شوند.
اسلاید 3 :
4- ميتوكندري: Mitochondrion
اندامكي است به اشكال و اندازه هاي متفاوت كه داراي دو غشاء بوده غشاء خارجي صاف و غشاء داخلي آن داراي برآمدگيهاي به نام ستيغ يا كريستا است. اين اندامك با داشتن آنزيمهاي خاص عمل دستگاه تنفس سلول را انجام مي دهد و انرژي لازم جهت فعاليتهاي حياتي سلول را فراهم مي آورد. ضمنا“ اين اندامك داراي DNA تك رشته اي و RNA لازم براي پروتئين سازي است.
5- سانتروزوم: Centrosome
به مجموع دو سانتريول سانتروزوم مي گويند. هر سانتريول عبارت است از استوانه اي توخالي كه در محيط آن 9 لوله طولي قرار دارد. اين اندامك در تقسيم سلولي و تهيه ميكروتوبولها(لوله هاي ريز) دخالت دارد.
6- ليزوزوم: Lysosome
اندامكي است عموما“ كروي با قطر05/0 تا 5/0 ميكرون كه حاوي مقدار زيادي آنزيمي مانند اسيد فسفاتاز٬ ريبونوكلئاز٬ ليپاز و مواد غير آنزيمي مانند فاگوسيتين و هموليزين است و در عمل هضم داخل سلولي نقش دارد. انواع ليزوزوم عبارتند از: اوليه ٬ ثانويه و ثالثيه.
اسلاید 4 :
7- لوله هاي كوچك(ميكروتوبولها): Microtubules
لوله هاي كوچكي هستند محكم و ارتجاعي كه توسط بازوهائي به هم متصل شده اند. اين اندامك خود از 13 لوله كوچكر موازي تشكيل شده است هر يك از اين 13 لوله كوچكتر خود از واحدهائي به نام توبولين دوتائي(Tubulin Dimers) تركيب يافته اند. وظيفه ميكروتوبولها عبارت است از: ثابت نگهداشتن شكل سلول حمل و نقل برخي مواد و اندامكها و تشكيل دوك تقسيم.
8- الیاف ظریف: Microfilaments
در سلولهای مختلف سه نوع از الیاف ظریف یافت می شوند نازک(آکتین)، متوسط(اسکلتین در سلولهای عضلانی) و ضخیم(میوزین).
9- هسته: Nucleus
در وسط سیتوپلاسم، بخش مشخصی به نام هسته قرار دارد که معمولا“ گرد، بیضوی است سلولهای دارای چند هسته را دیو سلول می نامند. هسته دارای غشاء دولایه و سوراخدار است که درون آن شیره هسته(نوکلئوپلاسم=کاریولنف) ، یک و یا چند هستک گرد دیده می شود ولی گلبول قرمز خون و پلاکت فاقد هسته اند. در داخل هسته شبکه نازک کروماتینی به رنگ تیره دیده می شود که هنگام تقسیم سلول(میتوز) به کروموزومها تمایز می یابد. هر کروموزوم از هزاران ژن ترکیب یافته و ژن نیز از DNA و مقداری پروتئین ساخته شده است.
اسلاید 5 :
تقسیم سلولی: Cell Division
برخی از سلولها مانند سلولهای عصبی(نورونها) در زنگی پس از تولد نوزاد انسان، قدرت تقسیم نداشته و سلول دائمی خوانده می شوند. دسته دوم سلولها پایدار و با دوام بوده و فقط در شرایط اضطراری و نیاز تقسیم می شوند مانند سلولهای کبد(هپاتوسیتها) و فیبروبلاستها. دسته سوم سلولها سلولهای ناپایدار و بی دوام هستند که پس از مدتی زیستن تقسیم می شوند مانند سلولهای لوله گوارش.
انواع تقسیم سلولی عبارتند از:
1- نوع مستقیم(آمیتوز Amitosis)
2- نوع غیرمستقیم (میتوز)
3- نوع میئوز(با کاهش کروموزومی)