بخشی از پاورپوینت
اسلاید 1 :
منحنی های بقای سلول:
یک منحنی بقا رابطه ی بین دز تشعشع و نسبت بقای سلول ها را توصیف می کند.
ü سلول های متمایز مانند سلول های عصب وعضله مرگ سلول: توانایی کاری یا اجرایی
üسلول های بنیادین سیستم خونساز یا پوشش روده ای: از دست دادن قابلیت تقسیم سلولی به طور نامحدود
ü مرگ سلول اهمیت ویژه ای در پرتو درمانی تومورها دارد. برای ریشه کن کردن یک تومور تنها لازم است سلول ها به مفهومی کشته شوند که قادر به تقسیم و رشد بیشتر و توسعه بدخیمی نباشد.
اسلاید 2 :
ü مرگ برای بیشتر سلولها در حالی که برای تقسیم تلاش می کنند یعنی مرگ میتوزی مکانیزم غالبی پس از تابش گیری است. برای برخی سلول هامرگ سلولی برنامه ریزی شده یا آپوپتوز حائز اهمیت است.
üبه طور کلی برای مختل کردن فعالیت سلولی در سیستم های غیر قابل تقسیم به دزی حدود Gy 100(rad 10000) نیاز است. برعکس دز کشنده متوسط برای از دست دادن قابلیت تقسیم معمولاً کمترازGY2 یا rad200 است.
اسلاید 3 :
منحنی بقا در شرایط in Vitro
üتوانایی یک سلول تنها برای رشد به صورت یک کلونی بزرگ دلیل واضحی برای حفظ قابلیت تولیدمثل به وسیله ی آن سلول است. از دست دادن این قابلیت به عنوان تابعی از دز تشعشع با منحنی بقا نشان داده می شود.
üبا روش های جدید کشت سلول می توان نمونه ای از یک تومور یا بسیاری از بافت سالم تجدید شونده را برداشت. به قطعه های کوچکتر خرد کرده با استفاده از آنزیم تریپسین که غشای سلول را هضم می کند یک سوسپانسیون سلولی تهیه کرد. اگر سلول ها در ظرف در محیط مناسب کشت و در شرایط آسپتیک در دمای 37 درجه نگه داری شوند. با چسبیدن به کف ظرف ضمن رشد تقسیم میشوند. کشتها هر چند روز یک بار باید تجدید شوند.
اسلاید 4 :
üترپیسین باعث هضم اتصالهای سلولی و جدا شدن سلولها از یکدیگر در کف ظرف کشت می شود. تعداد سلول ها را در واحد حجم سوسپانسیون با یک هماسیتومتر شمارش می کنند. ظرف به مدت 2 تا 3 هفته در گرمخانه نگه داری می شود. هر سلول به دفعات تقسیم می شود و یک کلونی تشکیل می دهد.
PE = Plating efficiency
- بازده کشت: درصد سلول های کشت شده ای است که کلونی تشکیل داده اند.
اسلاید 5 :
شکل منحنی بقا:
1- برای ذرات آلفا یا نوترونهای کم انرژی (high LET) منحنی پاسخ- دز خطی است (یعنی بقا تقریباً تابعی نمایی از دز می باشد) و منحنی بقا فقط با یک متغیر توصیف می شود: شیب منحنی
2- دز در مقیاس خطی و نسبت بقا در یک مقیاس لگاریتمی رسم می شود.
در دزهای کم برای پرتو یونساز پراکنده (Low LET) مانند اشعه x منحنی بقا به صورت خطی در شروع و با شیب اولیه پایان می یابد. نسبت بقا تابعی نمایی از دز است.
در دزهای بالاتر منحنی تابعی نمایی می شود. این خمش تا حدود چند صد راد توسعه می یابد.
اسلاید 6 :
مدل خطی- درجه 2
üمدل انتخابی برای توصیف منحنی بقا است این مدل مهم ترین رابطه در مورد استفاده برای توصیف آسیب های کروموزومی از نوع تبادل که نتیجه یک اندرکنش بین دو شکست جداگانه است می باشد.
ü فرض مدل خطی درجه 2 آن است که اشعه به دو صورت موجب مرگ سلول می شود:
.1متناسب با دز
.2متناسب با مربع دز
üطبق این مدل: ، S نسبت سلول های زنده یک دز و ∝ و βضرایب ثابت هستند.
ü
ü
ü
اسلاید 7 :
مرگ میتوزی و اپوپتوزی
üرخداد اپوپتوز به عنوان روشی در مرگ سلولی ناشی از تشعشع وابستگی زیادی به نوع سلول دارد. سلول های لنفوئیدی و خونساز به ویژه پس از تابش گیری مستعد مرگ سلولی سریع ازطریق اپوپتوز می باشند. بقای سلولی تابعی نمایی از دز است. در این حالت منحنی بقا در مقیاس لگاریتمی فاقد شانه ی اولیه و به صورت خط راست است. متداولترین شکل مرگ سلولی ناشی از تابش گیری، مرگ میتوزی است.
- سلول ها حین تلاش برای تقسیم به دلیل وجود کروموزومهای آسیب دیده می میرند و ممکن است مرگ در اولین تقسیم یا تقسیم های بعدی پس از تابش گیری روی دهد.
ü
ü
اسلاید 8 :
üبرای بعضی از سلول ها (مانند سلول های CHO و 79V در کشت) رخداد مرگ میتوزی پس از تابش گیری پدیده ای غالب است. در این صورت بقای سلول تابعی درجه 2 از دز است. یعنی منحنی بقا دارای شانه ی اولیه است.
üمنحنی بقای سلول های هیلا در کشت تابش دیده از اشعه ی x:
- اولین منحنی بقا در شرایط in Vitro برای سلول های پستانداران تابش دیده شده با اشعه x در شکل زیر به نمایش درآمده است.
ü
اسلاید 9 :
üدر منحنی بقا تمام سلول های پستانداران تابش دیده با اشعه ی x مورد مطالعه سالم یا بدخیم یک شانه اولیه وجود دارد که متعاقب آن در مقیاس خطی لگاریتمی منحنی خطی می شود. اندازه ی شانه اولیه بسیار متغیر است، برای بعضی از رده های سلولی ظاهراً منحنی بقا به طور پیوسته انحنا پیدا می کند. در این حالت رابطه ی خطی 2 برازش بهتری برای منحنی بقاست و عدد n مفهومی ندارد. D0 منحنی های بقای اشعه ی x برای بیشتر سلول های کشت شده در in Vitro در محدوده ی 100 تا 200 راد است.
üسلول های گرفته شده از بیماران با سندرم های مستعد سرطان مانند آتاکسی تلانژکتیازی (AT) است این سلول ها به پرتوهای یونساز بسیار حساسند و D0 آنها برای اشعه ی ایکس حدود 50 راد است.
ü
اسلاید 10 :
شکل منحنی بقا و مکانیزم مرگ سلول:
üسلول های پستانداران کشت شده در شرایط in Vitro به طور قابل ملاحظه ای از نظر حساسیت به مرگ آوری تشعشع متفاوت است.
üمنحنی های بقا برای سلول های تومور موش (EMT6) و شش رده ی سلولی با منشا تومور انسانی نشان داده شده است.
ü سلول های EMT6 مقاوم ترین سلول ها می باشند. سلول های گلیوبلاستومای انسان در محدوده نزدیک به آن قرار می گیرد. دو رده سلولی نوروبلاستوما بیشترین حساسیت را نشان می دهند.
üمشابهت حساسیت سلول های میتوزی همه این رده های سلولی، یافته قابل توجهی است. اهمیت این امر آن است که اگر کروموزومها در طی میتوز متراکم شوند همه رده های سلولی حساسیت پرتوی مشابهی را با محتویات DNA نشان می دهند.
