دانلود گزارش کار اموزی آزمایشگاه کنترل کیفیت

بخشی از مقاله

چكيده
آزمايشگاه كنترل كيفيت شركت تهران دارو شامل كنترل‌هاي فيزيكي و شيميايي، ميكروبي و كنترل حين توليد مي‌باشد. آزمايشهاي فيزيكي و شيميايي مانند نقطه ذوب و تست حلاليت و تستهاي فيزيكي مجموعاً كنترل‌هاي فيزيكي و شيميايي مي‌باشد. آزمايشات در قسمت دستگاهي توسط انواع دستگاههاي كروماتوگرافي مانند
(GC, HPLC) و انواع دستگاههاي طيف‌سنجي مانند IR, UV-Vis و POLARIMETR و KARL-FISHER انجام مي‌پذيرد. كنترل‌هاي ميكروبي بر روي مواد اوليه و محصولات هر دو انجام مي‌شود. اين آزمايشات شامل كنترل مواد از نظر وجود و رشد ميكروب در آنهاست. در اين آزمايشات ميزان پرزرداتيوها ـ مواد جلوگيري كننده از پيدايش و رشد ميكروبها را اندازه‌گيري

مي‌كنند. در قسمت كنترل‌هاي حين توليد،‌ آزمايشهاي در رابطه وزن سنجي، سختي، ضخامت و زمان باز شدن و فرسايش به طور اختصاصي بر روي قرص‌ها انجام مي‌شود. آزمايشات ذكر شده روي مواد اوليه در خط توليد و محصولات مختلف انجام مي‌گيرد. تستهاي ادواري تا مدتزمان انقضاي محصول به صورت ماهيانه روي محصولات توليدي كه روانه بازار شده‌اند صورت مي‌گيرد.

فصل اول
تاريخچه شركت تهران دارو

1-1- تاريخچه و معرفي شركت
شركت داروسازي تهران دارو در سال 1334 با نام لابراتور ميسين (mycen) در تهران تاسيس و در سال 1337 جهت ساخت انواع فرآورده‌هاي دارويي (قلب و عروق، گوارش، اعصاب، مسكن‌ها، آنتي‌هيستامينها و آنتي بيوتيكها، داروهاي كاهنده قند و چربي و مكمل‌هاي غذايي) به بهره‌برداري رسيده است و از سال 1363 با نام شركت تهران دارو به فعاليت خود ادامه داده و در سال 1377 در بورس سهام تهران پذيرفته شده است. شركت تهران دارو در منطقه‌اي به وسعت يك هكتار و زيربناي هفت هزار متر مربع در كيلومتر 9 تهران جاده مخصوص كرج واقع شده است بناي ساختمان‌هاي توليد و آزمايشگاهها و انبارهاي جديد‌‌التالسيس مي‌باشد. شركت قريب نيم قرن است كه در امر توليد فرآوردههاي دارويي فعاليت مي‌كند. اهداف اصلي شركت توليد محصولات دارويي با كيفيت برتر، موثرتر، سهولت مصرف، دسترسي بهتر، عوارض كمتر و اطمينان بيشتر براي بيماران مي‌باشد.

با توجه به روند توسعه شركت و تواناييهاي شركت در كليه مراحل فعاليت اعم از بازرگاني، انبارداري، توليد، كنترل و پشتيباني ضمن ارتقاء سهم بازار داخلي و ارتقاء كيفي محصولات در جهت صادرات فرآورده‌هاي دارويي به كشورهاي ديگر تلاش خواهد كرد. با توجه به تواناييهاي شركت و انجام مقدمات امر شركت درصدد اخذ گواهينامه هاي ISO 9001 و ISO 14000 مي‌باشد.

متوسط ظرفيت توليد سالانه شركت در اقلام مختلف به شرح ذيل مي‌باشد:
1ـ مايعات: 7.5 ميليوم شيشه X60، 120 ميلي‌تري
2ـ جامدات: 500 ميليون عدد قرص و كپسول
3ـ نيمه جامدات: 5 ميليون عدد تيوپ

تكيه اصلي در توليدات رعايت اصلي GMP بر اساس استانداردهاي جهاني مي‌باشد از اين رو كليه دستور‌العمل‌هاي استاندارد در حين توليد سطوح توليد اعم از آماده‌سازي محيط، توليد، نگهداري دستگاهها، كنترل حين توليد، اعتبار سنجي و كاليبراسيون دستگاهها، ادوات، مستندات توليد تهيه شده و اجرا مي‌گردد و جهت ارتقاء اطلاعات كاركنان نيز كلاسهاي آموزشي GMP در بدو استخدام و حين خدمت برگزار مي‌شود. با توجه به اهميت توليد فرآورده‌هاي دارويي، شركت در تلاش است با استفاده از ماشين‌آلات مدرن يا طراحي دستگاههاي جديد سعي در برقراري سيستم اتوماسيون در محيط توليد نمايد.

فرآورده‌هاي فعلي شركت مشتمل به خطوط توليد شربت،‌سوسپانسيون، كرم، پماد موضعي، قرص و كپسول است. جهت گسترش فعاليتهاي شركت پروژه‌هاي جديدي در دستور كار دارند و خطوط توليد كپسول PELLET و قطره‌هاي استريل به خطوط فعلي شركت اضافه مي‌شود.

1-2- ادارات شركت داروسازي تهران دارو
1-1-2- اداره مسئول فني و تضمين كيفيت

در اين اداره كليه استاندارد، دستورالعمل‌هاي شركت و مقررات وزارت بهداشت نگهداري مي‌شوند. اطمينان از رعايت كامل اصول GMP‌ به منظور حفظ كيفيت محصولات دارويي از مهمترين وظايف اين اداره و كميته تضمين كيفيت مي‌باشد. مسئول فني سمت دبيري كميته تضمين كيفيت را نيز عهده‌دار مي‌باشد، باهمكاري ديگر داروسازان و ساير ادارات دخيل بر كيفيت دارو بخصوص آزمايشگاه كنترل و توليد مسئول ارشد نظارت و اخذ تصميم نهايي در تمامي پروسه‌هاي مربوط به توليد محصول است. همچنين وظيفه كميته تضمين كيفيت، نظارت بر تهيه و اطمينان از كيفيت مواد اوليه، تجهيزات و نگهداري آنها، ‌كنترل و توزيع محصول و رسيدگي به شكايات وتهيه استاندارد، مستندات و دستورالعملها مي‌باشد.
2-1-2- اداره توليد

اين اداره با بيشترين سهم در مساحت بناي كارخانه و با استفاده از دستگاه‌ها و ماشين‌آلات جديد در امر توليد و بسته‌بندي و رعايت استانداردهاي GMP در تمامي سطوح توليد اعم از بهداشت و آماده سازي محيط، كنترلهاي حين توليد، نگهداري و كاليبراسيون دستگاهها و آموزش مداوم كاركنان جهت آشنايي استانداردهاي بهينه توليد (GMP) تضميني را براي توليد محصولات مرغوبتر با پايداري بيشتر فراهم مي‌كند.

3-1-2- اداره فورمولاسيون و تحقيقات
اين بخش با فرمولاسيون داروهاي جديد متناسب با نياز كشور و بازنگري فرماسيون داروهاي قديمي سعي بر ارتقاء كيفي محصولات دارد و در تلاش است كه با انتخاب اشكال دارويي بهتر در توليد داروهايي با بيشترين اثر و كمترين عارضه جانبي پيشگام باشد.

4-1-2- اداره كنترل كيفيت
شامل آزمايشگاه‌هاي كنترل كيفيت مواد اوليه و محصول نهايي، كنترل حين توليد و ميكروبي مي‌باشد و در راستاي كنترل كيفيت محصولات شركت كليه آزمايشات مواد اوليه، محصول نهايي، ‌اقلام بسته‌بندي و‌آزمايش‌هاي پايداري را طبق استانداردهاي معتبر انجام مي‌دهد.

5-1-2- اداره بازرگاني
اين اداره از دو بخش بازرگاني داخلي و بازرگاني خارجي تشكيل شده و با انجام هماهنگي با واحدهاي فروش و بازاريابي به منظور فراهم آوردن زمينه‌هاي مناسب براي مواد اوليه و ملزومات توليدي موردنياز شركت و توزيع مناسب دارو فعاليت مي‌كند.

6-1-2- اداره برنامه‌ريزي و انبارها
اين اداره با توجه به نيازها و امكانات موجود در ادارات بازرگاني و توليد و ايجاد هماهنگي بين اداره توليد بهينه و عرضه به موقع محصولات فعال است.

7-1-2- اداره فني و مهندسي
مديريت و پرسنل اين اداره در راستاي اهداف شركت جهت توليد محصولات با كيفيت برتر در امور نصب،‌ نگهداري و تعمير دستگاهها و تاسيسات و ماشين‌آلات شركت فعاليت مي‌كنند.
8-1-2- اداره امور اداري و پرسنلي (بهداشت محيط و پزشكي كار)
اين اداره ضمن رسيدگي به امور پرسنلي كاركنان با توجه به قوانين در تامين نيازهاي رفاهي كاركنان و خدمات بهداشت محيط فعال است.

فصل دوم
تعريف دارو

2-1- تعريف دارو
دارو به ماده‌اي گفته مي‌شود كه براي بهبود، درمان و يا جلوگيري از ابتلا به بيماري تجويز مي‌شود و يا به عبارت ديگر، جسمي است غير از مواد غذايي كه بر اعمال فيزيولوژي بدن موثر بوده و كتابهاي رسمي داروسازي و يا فرمولهاي دارويي آن را پذيرفته باشند.

2-2- طبقه‌بندي داروها
داروها را مي‌توان بر پايه اصول مختلف طبقه‌بندي كرد. معمولاً‌داروها را به دو روش زير طبقه‌بندي مي‌نمايند:
الف) طبقه‌بندي بر اساس ساختمان شيميايي
اين طبقه‌بندي به طور گسترده‌اي به كار برده شده و هنوز توسط برخي از مولفين به كار برده مي‌شود. بر اساس اين روش داروها در يك و يا چند بخش از طبقات زير قرار مي‌گيرند:
استالها، اسيدها، الكلها، آمينها، آمينواسيدها، آمينوالكها، آمينواترها، آمينوكتونها، تركيبات آمونيوم،‌ انولها، استرها، اترها، كتونها، لاكتافها، لاكتونها، فنولها، كينونها، سولفاناميدها، اوره‌ها، تيواوره‌ها...

ب) طبقه‌بندي بر اساس اثر فارماكولوژيتي
در حال حاضر بيشتر شيمي دارويي‌دانها اين طبقه‌بندي را ترجيح مي‌دهند. بر طبق اين طبقه‌بندي داروها را مي‌توان به گروههاي اصلي زير تقسيم كرد:
1ـ مواد فارماكوديناميكي كه در اثر بيماريهاي غير عفوني براي اصلاح اعمال غير طبيعي بدن به كار برده مي‌شود.
2ـ مواد شيمي درماني كه براي درمان بيماريهاي عفوني به كار برده ميشود.

3ـ ويتامين‌ها
4ـ هورمونها ومواد متفرقه
هر گروه را مي‌توانبه چند زير گروه تقسيم كرد. براي نمونه در بين مواد فارماكوديناميكي اين زير گروهها را داريم:
1-1: داروهايي كه بر دستگاه اعصاب مركزي اثر مي‌گذارند.
1-2: داروهايي كه دستگاه عصبي محيطي را تحريك مي‌كنند.
1-3: داروهايي كه اصولاً‌ در دستگاه قلبي، عروقي و كليوي اثر مي‌گذارند.
2-3- نام دارو
داروها داراي 3 و يا چندين نام هستند اين نامها عبارتند از:
1ـ شماره رمز 2ـ نام دارو 3ـ‌نام شيميايي 4ـ نام اختصاصي سازنده 5ـ نام عادي، 6ـ نام تجاري 7ـ‌ نشان تجاري 8ـ نام غير اختصاصي 9ـ نام عام 10ـ نام ژنريك
حال تعدادي از اين نامها به اختصار توضيح داده مي‌شود.

1ـ نام رمز: معمولاً‌ از حروف اول نامهاي آزمايشگاه شيميدان و ياگروه پژوهش كه دارو را براي اولين بار تهيه و آزمايش كرده‌اند، استفاده مي‌شود. اين نام ماهيت شيميايي يا ساختمان دارو را مشخص نمي‌كند.
2ـ نام شيميايي: بايد به طور كامل ساختمان شيميايي دارو را مشخص كند. اين نام بايد طبق قوانين تركيبات شيميايي داده شود. گرچه نام شيميايي يك محصول دارويي براي شناختن كامل تركيب آن لازم است، با وجود اين در اغلب موارد بكار بردن نام شيميايي داروها در محصول اختصاصي به علت تشابه فرمولي،‌ تشابه لفظي و ياديگري براي طبقات مختلف پزشكي خالي از اشكال نيست.

3ـ نام اختصاصي: نامي است انفرادي كه توسط سازنده برگزيده شده است. اگر دارو توسط بيش از يك شركت ساخته شده باشد هر سازنده‌اي نام اختصاصي خود را بكار مي‌برد.
نام غير اختصاصي: نامي است معمولي و مشهور كه دارو به طور مجزا و بدون در نظر گرفتن سازنده آن، بدان شناخته مي‌شود. اين نام بايد ساده، ‌مختصر و پرمعني باشد. اين نام توسط سازمان‌هاي رسمي انتخاب مي‌شود. اين سازمانها عبارتند از:

نام‌هاي گزيده شده آمريكا
(USAN) = United States Adopted Names
انجمن پزشكي آمريكا
(USMA) = United States Medical Association
مديريت غذا و داروي آمريكا

(FDS) = United States Food and Drag
در معيار جهاني سازمان بهداشتي جهاني
(WHO) = Word Health Organization

تنها سازمان رسمي است كه نام ژنريك و يا عام داروها را برگزيده، تصويب كرده و اعلام مي‌نمايد. اگر دارويي داراي نام غير اختصاصي برابر ولي نام اختصاصي متفاوت و از نظر ساختمان شيميايي هر دوي اين داروها يكسان باشند، ولي چون توسط آزمايشگاه‌هاي متفاوتي ساخته شده‌اند، ممكن است اثر فارماكولوژي به طور بارزي با هم متفاوت باشند. عوامل متعددي كه Sadov ذكر كرده است ممكن است علت اين اختلاف باشد. اين عوامل شامل موارد زير است:

اندازه بلورات و يا ذرات، ايزومرها، ‌شكل دارو، حامل دارو، ماده بي‌اثر همراه، چسباننده، پوشش، انواع و تعداد پوشش، درجه تبلور و يا اضافه كردن مواد آبگير، دسته‌بندي درجه خلوص، نوع و تعداد ناخالصيها، نارواني، PH، اشكال ديرباز شونده، ظروف دارو، درب ظرف دارو، نوع شيشه، انبارداري شامل: زمان، حرارت، نور، دوز دارو، توزيع دارو، اندازه قرص، نسبت سطح به اندازه قرص، مواد ضد باكتري محافظ، آلودگي فلزي در موارد ساخت و يا بسته‌بندي و...
2-4- متابوليسم داروها

دارو و يا تركيبات خارجي كه وارد بدن موجود زنده مي‌شوند، يا در بدن نگهداري مي‌شوند و يا پس از مدتي از بدن خارج مي‌شوند. هنگامي كه در بدن هستند ممكن است تغيير نكرده باقي بمانند و يا تحت تاثير مواد شيميايي قرار بگيرند و تركيباتي بدهند كه اين تركيبات: الف) يا كمتر فعال هستند، (ب) بيشتر موثرند، (ج) داراي اثر مشابه و يا متقارن هستند. اين فرآيند تغيير شيميايي دارو در بدن موجود زنده متابوليسم دارو نام دارد. برخي داروها از طريق آنالوگ بعضي از آميدها، ‌استروئيدها، پيريميدينها و اسيدهاي آمينه، با موادي كه طبيعتاً در

بدن حيوانات و از آن جمله انسان وجود دارند، شباهت بسيار نزديكي دارند، از اين رو بسياري از اين تركيبات در اثر متقابل ويژه‌اي با آنزيمها، پروتئين‌هاي عامل و سيستم‌هاي انتقال مانند مواد طبيعي متشابه خود عمل مي‌كند. بسياري از داروها اصلاً ارتباطي با مواد طبيعي بدن ندارند از اين رو در متابوليسم آنها آنزيم‌هاي غير اختصاصي شركت دارند و عبور آنها از غشاء و موانع از طريق انتشار كند و يا نظام انتقال غير اختصاصي انجام مي‌گيرد.

2-5- عواملي كه بر متابوليسم موثرند
1ـ عوامل محيطي داخلي: شامل جنس، سن، وزن، ‌حالت تغذيه، فعاليت، درجه حرارت بدن،‌ ضميمه‌هاي ميكروبي و قارچي دستگاه ورودي، حاملگي، مواد شيميايي موجود ديگر، هيبراده شدن و حالات فعاليت آنزيمي.
2ـ عوامل محيطي خارجي: شامل درجه حرارت، رطوبت، فشار جوي، تركيب اتمسفر محيط، نور، تشعشعات ديگر، صدا، فصل، ساعت، روز، حضور حيوانات ديگر، محيط زندگي،‌ سر و كار داشتن با مواد شيميايي.

3ـ عوامل تجويز دارو: مسير تجويز، محل تجويز، سرعت تجويز، حجم تجويز، تركيب حامل، تعداد دوزها، حالت فيزيكي و شيميايي دارو.
4ـ محل متابوليسم دارو: بسياري از داروها در جگر از طريق آنزيم‌هاي ميكروزوم متابوليسم مي‌شوند. روده،‌ مغز، كليه‌‌ها و ريه‌ها، محل‌هاي ديگر متابوليسم داروها هستند.
2-6- مراحل متابوليسم دارو

بر طبق نظريه ويليامز داروهايي كه نسبت به بدن بيگانه هستند به طور عموم به متابوليت‌هايي با ماهيت قطبي بيشتر تبديل مي‌شوند كه بالاخره كليه‌ها مي‌توانند آن را به سهولت دفع كنند. به فرآورده‌هاي حاصل از واكنشهاي آنزيمي يك دارو متابوليت آن دارو مي‌گويند.
متابوليسم دارو شامل دو مرحله است:

1ـ فاز غير سنتتيك كه شامل واكنشهاي اكسيداسيون، هيدروليز، دـ آلكيلاسيون،
دـ هالوژناسيون و احياء ميباشد.
2ـ فاز سنتتيك كه شامل كوپل شدن يا زوج شدن متابوليت‌هاي دارو حاصل از فاز غير سنتتيك با مواد طبيعي قطبي موجود در بدن كه به هرچه قطبي‌تر شدن مولكول دارو و حلاليت در آب و دفع توسط كليه‌ها كمك مي‌كند.

براي هر مرحله از متابوليسم كاتاليزورهاي بيولوژيكي لازم هستند كه آنها را آنزيم و يا مزمانت مي‌نامند. اين آنزيمها بسيار ويژه بوده و مسئول اين امر هستند كه يك تركيب مشخص در زمان‌هاي معيني تحت وانش به خصوصي قرار گيرد. آنزيمها غير فعال هستند و زماني فعال مي‌شوند كه با يك مولكول غير پروتئيني كه ما آن را كوآنزيم مي‌ناميم بستگي پيدا مي‌نمايد. براي هر مرحله از متابوليسم دارو كاتاليزورهاي بيولوژيكي لازم هستند.