بخشی از مقاله
در قسمتهای بالای مزارع برای کاهش روان آب، نهری عمود بر شیب زده شد که روان آب بالای زمین کشت شده را به جوی آب دائمی در کنار مزرعه هدایت میکرد. حجم رطوبت در پروفیل خاک در نمونههای مختلف اندازهگیری شد و نمونهها در دمای 105 درجه سلسیوس خشک شدند. نمونه ها تا عمق 200 سانتیمتری و در سه زمان برداشت شدند: -1 جولای- با رخ دادن اولین بارندگی. -2 آخر آگوست - در این ماه ریزش باران در بیشترین حد خود است. - 3 آخر سپتامبر. بدینوسیله رژیم رطوبتی در کرتهای کشت روی خطوط تراز و کرتهای پشتههای عمود بر شیب به دست آمد.روان آب در انتهای زمین در سراسر آن جمعآوری شد و یک دهم آن به ظرفی 200 لیتری فرستاده شد و روان آب برای هر بارندگی تعیین شد.
مطالعه گبریگزیابر1و همکاران - 2009 - در جنوب اتیوپی انجام گرفت. طول دورههای کشت بین 45 تا 120 روز بود. میانگین بارندگی سالیانه 519 میلیمتری و تمرکز % 85 درصد بارندگی در جولای و آگوست بود. مطالعه در شرایط دیم انجام گرفت، و مقدار فرسایش خاک را برای خاکورزیهای مختلف و کشت روی خطوط تراز اندازه گیری کرد. طرح بلوک کامل تصادفی انتخاب شد. برایهر کرت، 19×5 مترمربع ابعاد و برای هر تیمار دو تکراردر نظر گرفته شد . سامانههای مورد آزمایش بدین قرار بودند: -1سامانه پشتههای ثابت بر روی خطوط تراز:در فاصلههای 60 تا 70 سانتیمتری پشتههایی ایجاد شدند. بر روی پشتهها هیچ گونه خاکورزی صورت نگرفت. -2 سامانه مرسوم: زمینها سه مرتبه شخم خوردن، دو مرتبه قبل از کاشت - یک مرتبه قبل از شروع اولین باران و یک مرتبه بعد از شروع اولین باران - و یک شخم سطحی بعد از کاشت برای اختلاط بذر انجام گرفت. - 3 سامانه ترواه: خاکورزی مانند سامانه مرسوم انجام گرفت اما به فاصله 1/5 تا 2 متر پشتههایی روی خطوط تراز ایجاد شدند.
مکایساک2 و همکاران - 1990 - در تحقیقی در شمال غرب ایلینیوس3آمریکا با ایجاد باران مصنوعی مقدار روان آب را اندازه گرفتند. باران مصنوعی بوسیله یک بوم چرخشی ایجاد شد و حجم روان آب را هر سه دقیقه اندازهگیری کردند . مقدار شیب از 6 تا %13 با میانگین %9 بود. بعد از دو سال کشت سویا، زمین دیسک خورد وآماده کشت ذرت شد. در همان سال در زمین چهار سامانه کشت شد: -1 شخم با گاوآهن برگرداندار
-2 شخم با چیزل -3 خاکورزی نواری -4 بیخاکورزی. برای هر سامانه دو تکرار در جهت عمود بر شیب و دو تکرار روی خطوط تراز وجود داشت. تفاوت بین میانگینها به وسیله آزمون t مورد آزمون قرار گرفت. برای مقایسات بیش از دو میانگین آزمون شفه در سطح %5 انجام شد. رگرسیون خطی و تجزیه و تحلیل کوواریانس برای شناسایی روابط معنیدار خطی بین بقایا و روان آب انجام شد .
در تحقیقی که توسط کویینتن4 و همکاران - 2004 - در انگلیس صورت گرفت، داده ها از هشت کرت در مزرعه مورد آزمایش جمع آوری شدند. بافت خاک مورد آزمایش شنی لومی بود. شیبهای مورد آزمایش بین 7 تا %13 بود. دو تیمار اصلی: -1 سامانه خاکورزی: الف - سامانه کم خاکورزی. ب - سامانه مرسوم. -2 جهت کشت: الف - در جهت شیب. ب - عمود بر شیب و روی خطوط تراز، بودند. طرح چند عاملی با دو عامل و دو سطح و با دو تکرار در غالب بلوک کامل تصادفی اجرا شد. جریان روان آب در انتهای هر کرت در آبراهههایی جمع آوری شدند و به طور جداگانه از طریق لولههایی به تانکرهای 2000 لیتری انتقال یافتند و مقدار روان آب هر 48 ساعت اندازه گیری شد. آنالیز داده های روان آب و رسوبات به وسیله نرمافزار Statistica انجام گرفت.
نتایج و بحث
در تحقیقی که در منطقه ای نیمه خشک در شمال اتیوپی صورت گرفت، سه سامانه کشت پشته های دائمی بر روی خطوط تراز، سامانه ترواه و سامانه خاکورزی مرسوم از لحاظ روان آب و فرسایش خاک و در شرایط یکسان از دیگر لحاظ با هم مقایسه شدند. بر اساس آن حجم روان آب به ترتیب 255، 381، 653 متر مکعب بر هکتار ثبت شد، که حجم کل روان آب در سطح 5 درصد اختلاف معناداری را بین سامانه های کشت پشته های دائمی بر روی خطوط تراز و سامانه ترواه در مقایسه با سامانه خاکورزی مرسوم نشان داد
در تحقیقی دیگر تأثیرات کشت خطوط تراز به تنهایی و بدون تأثیرات مثبت بی خاکورزی بررسی شد که اگر چه اثرات آن در کاهش فرسایش و روان آب معنی دار نشد اما به مقدارقابل ملاحظه ای روان آب و فرسایش را کاهش داد
تراز 5 تا 10 درصد رسوبات و فرسایش را کاهش داد. در تحقیقی دیگر در مالی گزارش داده شد پشته های خطوط تراز به طور تقریبی روان آب سالیانه را در شیب های ملایم 1 - تا 3 درصد - ، 10 درصد کاهش داد . - Traore et al ., 2004 - در مطالعهای که توسط کویینتن و همکاران - 2004 - در انگلیس صورت گرفت، مقدار روان آب کشت روی خطوط تراز نسبت به خاکورزی مرسوم در سطح یک درصد معنادار شد. مقدار فرسایش نیز هر چند معنادار نشد اما کاهش چشمگیری را نشان داد - . - Quinton et al., 2004 مکایساک و همکاران - 1990 - گزارش دادند که خطوط تراز کمترین اثر را در کاهش روانآب و فرسایش داشت. در مطالعه ترائوره - 2004 - آمده که پشته های خطوط تراز آب باران را در سال های بارانی در لایه های عمیق خاک بیشتر از خاکورزی مرسوم نگه می دارد. در مورد زمان رسیدن به پژمردگی به دلیل کمبود رطوبت خاک، محصولات کشت شده در پشته های خطوط تراز دیرتر از محصولات کشت شده در زمین آماده شده به وسیله خاکورزی مرسوم به پژمردگی رسیدند. اثر پشته های خطوط تراز بر روی رژیم رطوبتی به طور مشخصی در شکل - 1 - قابل مشاهده است - . - Traore et al., 2004
در جدول - 1 - درصد روان آب در سه سال با مجموع باران سالیانهنسبتاً1 مشابه، نشان داده شده است . - Traore et al., 2004 -
کشاورزان تأثیرات کاهش فرسایش خاک را بر روی عملکرد احساس نمیکنند در حالی که اثر حفظ آب از طریق پشتههای خطوط تراز به وسیله افزایش نفوذ و کاهش روان آب را به این علت که محصولات آن ها را افزایش میدهد احساس میکنند
کشاورزان معمولاً کشت را تا بارش مقدار قابل توجهی بارندگی به عقب می اندازند تا از ریسک شکست در مراحل اولیه رشد جلوگیری کنند. این تأخیر اغلب باعث می شود تا رطوبت کافی در زمان گلدهی در اختیار گیاه قرار نگیرد و کمترین عملکرد حاصل می شود. کشت خطوط تراز به صورت جوی و پشتهای میتواند آب را در پایان فصل رشد دو تا سه هفته بیشتر در اختیار گیاه قرار دهد
.2006 -
سامانه بیخاکورزی به علت اینکه مکرراً خاک را پخش نمیکند، نرخهای نفوذ آب را بهبود میدهد و بدین موجب روان آب را پس از هر بارندگی کاهش میدهد و این ویژگی بعد از گذشت چند سال و با استفاده از پوشش گیاهی بهتر نمایان میشود . - Govaerts et al., 2007 - دی آلبا - 2006 - 2 از مرکز اسپانیا کاهش 40 درصدی حجم روان آب را برای سامانه بیخاکورزی نسبت به خاکورزی مرسوم گزارش کرد. خاکورزی کمتر یا بی خاکورزی کمک می کند که ذرات خاک کمتر در اثر برخورد قطرات باران جدا شوند و از این رو انتقال و جابهجایی خاک کمتر می شود. بالا بردن حاصلخیزی خاک و بهبود ساختمان خاک به وسیله بی خاکورزی یک پروسه آرام است که بعد از چند سال ایجاد میشود
. - Gebreegziabher et al., 2009 - البته عوامل دیگری نیز در تأثیر گذاری سامانه بیخاکورزی و کشت خطوط تراز در کاهش فرسایش دخالت دارد، ایوانس - 2002 - 3 گزارش داد زمین در حالت آیش و کشت غلات زمستانه به فرسایش خاک از کشت دیگر گیاهان حساسیت کمتری دارد. گزارش شده است بسیاری از کشاورزان به کشت روی خطوط تراز بی میل می باشند زیرا سمپاشی و وجین دشوار است - Stevens et al., .2009 - گزارشی در چین نشان می دهد که خانوادههایی که زمین های بزرگتر و حاصلخیزتر داشتن و تصمیم گیرنده برای زمین مردان جوان هستند، بیشتر احتمال دارد از کشت روی خطوط تراز استفاده کنند، همچنین گزارش شده است که فقدان کارگر، دانش و دیگر محدودیت ها توانایی کشاورزان را برای اتخاذ روش خطوط تراز محدود میکند . - liu et al.,
2013 -
