بخشی از مقاله
مقدمه
محصول قبل یا پیشکشت میتواند شرایط خاك، از جمله حاصلخیزي خاك و نیز قابلیت جذب عناصر کم-مصرف را تحت تأثیر قرار دهد. استفاده از تناوب زراعی باعث بهبودي ویژگیهاي فیزیکی [1]، شیمیایی و زیستی خاك شده، در نتیجه باعث بهتر شدن رشد ریشه و درنتیجه افزایش حلالیت عناصر در خاك و جذب بهتر آنها توسط گیاه شود .[2] خوشگفتارمنش و چنی - 2007 - گزارش کردند که گندمی که بعد از آفتابگردان کشت شده بود در مقایسه با گندمی که بعد از پنبه کشت شده بود، روي بیشتري در دانه انباشته کرد .[3] اطلاعات اندکی در مورد تأثیر پیشکشت بر جذب عنصر روي در خاکهاي داراي کمبود روي توسط گیاه کشت شده پس از آن وجود دارد. در این تحقیق تأثیر چهار نوع پیشکشت مختلف بر قابلیت جذب روي توسط دو رقم گندم با رويکارآیی متفاوت در یک خاك با مقدار روي قابل دسترس پایین مورد بررسی قرار گرفته است.
مواد و روشها
این آزمایش به صورت گلخانهاي و در قالب طرح فاکتوریل - چهار تیمار، دو رقم گندم و سه تکرار - در گلخانه دانشگاه صنعتی اصفهان انجام پذیرفت. خاك مورد استفاده براي این تحقیق از ایستگاه تحقیقاتی رودشت به علت دارا بودن میزان روي قابل جذب پایین، انتخاب گردید - جدول شمار 1 برخی از خصوصیات خاك مورد استفاده در این تحقیق را نشان میدهد - . با توجه به کشت غالب کشاورزان منطقه، گیاهان شبدر - Trifolium
- pretense L.، گلرنگ - Carthamus tinectirus L. - ، آفتابگردان - Heliantus annus L. - و سورگوم - Sorghum bicolor L. - به عنوان گیاهان پیشکشت در این تحقیق انتخاب گردیدند. هر یک از گیاهان پیشکشت در 6 گلدان کشت گردیده و به مدت 70 روز رشد کردند و پیش از وارد شدن به مرحله گلدهی، بقایاي آنها از دو سانتیمتري سطح خاك برداشت شد. پس از گذشت دو هفته، دو رقم گندم شامل رقم بککراس روشن بهاره - رقم روي-کارآ - و رقم کویر - رقم روي-ناکارآ - در این گلدانها کشت گردیدند. هر کدام از این ارقام در 3 گلدان - سه تکرار - کشت شدند. پس از بلوغ کامل دانه گندم، نمونهاي از شاخسار و دانه گندم هر گلدان به منظور آنالیزهاي آزمایشگاهی برداشته شد.
جدول -1 برخی از ویژگیهاي خاك مورد استقاده در این تحقیق
نتایج و بحث
الف - غلظت روي شاخسار گندم
اختلاف معنیداري در سطح 1 درصد از لحاظ غلظت روي شاخسار گندم کشت شده پس از پیشکشتها وجود داشت - جدول . - 1 بیشترین غلظت روي شاخسار گندم بعد از پیشکشت شبدر و گلرنگ بود و کمترین آن مربوط به گندم کشت شده در تیمار سورگوم بود. کم بودن غلظت روي شاخسار در گندم کشت شده پس از تیمار سورگوم، احتمالاً به اثرات آللوپاتیکی گیاه سورگوم بر گندم مربوط میشود.
جدول -2 تأثیر نوع پیش- کشت بر غلظت روي شاخسار گندم
اثر متقابل پیشکشت و رقم گندم بر غلظت روي شاخسار در سطح 1 درصد معنیدار شد - شکل . - 1 بیشترین غلظت روي شاخسار گندم مربوط به رقم بککراس کشت شده پس از پیشکشت گلرنگ و شبدر و کمترین غلظت روي شاخسار گندم نیز مربوط به رقم کویر کشت شده پس از تیمار سورگوم بود.
شکل -1 اثر متقابل پیشکشت و رقم گندم بر غلظت روي در شاخسار گندم
ب - غلظت روي دانه
غلظت روي دانه گندم در تیمارهایی که شبدر و گلرنگ به عنوان پیشکشت بودند به طور معنیداري در سطح 1 درصد بیشتر از دیگر تیمارها بود - جدول . - 2 بیشترین غلظت روي در دانه گندم کشت شده پس از پیشکشت-هاي گلرنگ و شبدر بود و کمترین آن در دانه گندم کشت شده پس از آفتابگردان بود.
جدول -3 تأثیر نوع پیشکشت بر غلظت روي در دانه گندم
اثر متقابل پیشکشت و رقم گندم بر غلظت روي دانه در سطح 1 درصد معنیدار شد به طوري که بیشترین غلظت روي دانه در گندم رقم بککراس پس از پیشکشت شبدر بدست آمد ولی از این لحاظ تفاوت معنیداري بین تیمار شبدر و گلرنگ وجود نداشت - شکل . - 2 کمترین غلظت روي دانه نیز در گندم کویر کشت شده بعد از تیمار آفتابگردان بدست آمد.
