بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تأثیر آبیاري با زهآب مزارع نیشکر کشت و صنعت سلمان فارسی بر برخی خصوصیات فیزیکی خاك، پژوهشی در مزرعه تحقیقاتی آبیاري و زهکشی دانشگاه شهید چمران اهواز، درچارچوب طرح کاملاً تصادفی اجرا شد. تیمار-هاي آبیاري به صورت : - 1 اختلاط 75 درصد آب رودخانه کارون 25 + درصد زهآب مزرعه نیشکر، - 2 اختلاط 50 درصد آب رودخانه کارون 50 + درصد زهآب مزرعه نیشکر، - 3 اختلاط 25 درصد آب رودخانه کارون 75 + درصد زهآب مزرعه نیشکر و - 4 تیمار شاهد 100 - درصد آب رودخانه کارون - در سه تکرار انتخاب گردید. درصد رطوبت ظرفیت زراعی، هدایت هیدرولیکی اشباع و درصد تخلخل موثر خاك طی چهار ماه اندازهگیري شد. تجزیه و تحلیل نتایج نشان داد با افزایش شوري آب آبیاري، درصد رطوبت ظرفیت زراعی خاك، 19/14 درصد افزایش معنیدار - P <0/05 - و هدایت هیدرولیکی اشباع و درصد تخلخل موثر خاك، به ترتیب 24/69 و 31/73 درصد کاهش معنیدار - P <0/05 - یافت.
.1 مقدمه
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی در محدودهاي از کره زمین واقع شده است که بیشتر مناطق آن خشک و نیمه خشک است. از این رو استفاده از آبهاي با کیفیت پایین همانند آبهاي شور جهت تولید محصولات زراعی در اکثر نقاط کشور دور از انتظار نیست. براي استفاده بهینه از آبهاي شور در امر کشاورزي ابتدا باید اثر شوري آب آبیاري بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك و عملکرد گیاه مورد بررسی قرار گیرد و سپس مدیریت مناسب در مورد اینگونه آبها اعمال گردد .[3] آزمایشهاي مختلف بر خصوصیات فیزیکی و هیدرولیکی خاك نشان داده است که اثر آبیاري با سطوح مختلف اختلاط زهآب و آب رودخانه کارون موجب افزایش هدایت هیدرولیکی اشباع، رطویت ظرفیت زراعی و تخلخل مؤثر خاك شده است .[2] اثر سدیم در آب آبیاري موجب افزایش رطوبت ظرفیت زراعی و کاهش هدایت هیدرولیکی اشباع خاك شده است 1]، 4، 5 و .[6 هدف از
انجام این تحقیق، مطالعه تغییرهاي به وجود آمده در خواص فیزیکی و هیدرولیکی خاك شامل: رطوبت ظرفیت
هیدرولیکی اشباع و تخلخل موثر خاك در اثر آبیاري با سطوح مختلف اختلاط زهآب مزارع نیشکر کشت و صنعت سلمان فارسی و آب رودخانه کارون بود.
.2 مواد و روشها
براي بررسی تأثیر آبیاري با سطوح مختلف شوري ناشی از اختلاط زهآب نیشکر کشت و صنعت سلمان فارسی و آب رودخانه کارون بر برخی از خواص فیزیکی و هیدرولیکی خاك، این تحقیق در سه عمق 0-30 - ، 30- 60، 60-90 سانتیمتري - خاك و طی چهار ماه در 12 کرت یکسان به ابعاد 1/5 ×1/5متر، با فاصله 1/5 متر کرتها از یکدیگر در زمینی در مزرعه تحقیقاتی آبیاري و زهکشی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران و در شرایط بدون کشت گیاه اجرا گردید. طرح آماري مورد استفاده، کاملاً تصادفی بود. در این تحقیق تیمارهاي آبیاري به صورت - 1 اختلاط 75 درصد آب رودخانه کارون 25 + درصد زهآب مزرعه نیشکر، - 2 اختلاط 50 درصد آب رودخانه کارون 50 + درصد زهآب مزرعه نیشکر، - 3 اختلاط 25 درصد آب رودخانه کارون 75 + درصد زهآب مزرعه نیشکر و - 4 تیمار شاهد 100 - درصد آب رودخانه کارون - در سه تکرار انتخاب گردید. در هر دوره براي اندازه-گیري هر پارامتر، نمونه برداري به روش دست نخورده صورت گرفت. با توجه به ابعاد کرتها، دور آبیاري، ارتفاع آب مورد نیاز روي خاك که 10 سانتیمتر فرض شده بود و همچنین نسبتهاي مختلف اختلاط آبهاي مورد استفاده در این پژوهش، برآورد و تهیه شد. حجم آب داده شده در هر نوبت براي هر کرت، 225 لیتر محاسبه گردید. در همان ابتدا با توجه به EC زهآب که برابر با 15/52 - dS/m - ، EC آب رودخانه کارون که برابر با 2/39 - dS/m - و همچنین نسبتهاي مختلف اختلاط تیمارهاي آبیاري
از طریق فرمول اختلاط - 1 - ، EC هر چهار تیمار آبیاري مشخص گردید.
پارامترهاي رطوبت ظرفیت زراعی، هدایت هیدرولیکی اشباع و تخلخل موثر خاك در مدت چهار ماه اندازهگیري گردیدند.
دراین تحقیق، پارامتر رطوبت ظرفیت زراعی توسط دستگاه صفحههاي فشاري، هدایت هیدرولیکی اشباع به روش بار ثابت و تخلخل موثر به روش جرمی و با استفاده از فرمول - 2 - اندازه گیري شد. براي تجزیه و تحلیل آماري دادهها و مقایسه میانگینها از نرم افزار SPSS و آزمون دانکن استفاده گردید.
.3 نتایج و بحث
خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاك مورد مطالعه و نیز خصوصیات شیمیایی آب آبیاري به ترتیب در جدولهاي - 1 - ، - 2 - و - 3 - ارائه شده است. بافت خاك همهي کرت ها در هر سه عمق مورد آزمایش، لوم رس شنی بود و در نهایت از طریق فرمول اختلاط، ECهاي 2/39، 6، 9 و - dS/m - 12 بدست آمد.
جدول .1 خصوصیات فیزیکی خاك مورد مطالعه
جدول .2 خصوصیات شیمیایی خاك مورد مطالعه
جدول .3 خصوصیات شیمیایی آب آبیاري
