بخشی از مقاله
چکیده
هدف این مطالعه تأثیر تغییرات شوری، pH و دما بر الگوی پراکنش ماکروبنتوزها طی فصول مختلف سال در مصب رودخانه شیرود تنکابن می باشد. نمونه برداری از رسوبات به مدت یک سال - تیر 1391 تا خرداد - 1392 بصورت فصلی در 5 ایستگاه شامل 2 ایستگاه در قسمت فوقانی مصب، 2 ایستگاه در قسمت پایینی مصب و 1 ایستگاه در دهانه مصب و با سه تکرار با کمک نمونه بردار گرب ون وین با سطح مقطح 0/1 متر مربع انجام شد
. از مجموع1163 عدد ماکروبنتوز شمارش شده؛ 28 جنس، 19 خانواده و 15 راسته شناسایی شد. فقط صدف دو کفه ایMytilaster.sp در تمام فصول مشاهده شد. بیشترین فراوانی مربوط به Balanus.sp و کمترین فراوانی متعلق به کرم کم تارNais.sp بود. براساس نتایج بدست آمده فاکتور شوری بروی تراکم تأثیر نداشت ولی بروی تنوع اثر منفی دارد . - P<0/05 - اما فاکتور pH بروی تراکم اثر منفی داشت - P<0/05 - و بروی تنوع هیچ تاثیری ندارد.
همچنین تغییرات درجه حرارت باعث تغییر در تراکم و تنوع گونه ها شده است - P<0/05 - بطوری که بیشترین تراکم موجودات در دهانه مصب در فصل تابستان و بیشترین تنوع در فصل زمستان بود. نتایج حاصل از شاخص های بوم شناختی به طور میانگین مقادیر شانون- وینر 0/52، غالبیت سیپسون 0/35 و غنای مارگالف 7/50 به دست آمد که نشان دهنده آلودگی بالا در مصب رودخانه شیرود می باشد.
-1 مقدمه
بررسی ویژگی های کمی و کیفی منابع از ارکان اساسی توسعه پایدار و اعمال مدیریت صحیح در زمینه های مختلف محیط زیست، شیلات، کشاورزی و غیره است. با توجه به اینکه گونه های مقاوماکثراً کم تحرک و وابسته به بستر هستند، لذا توسط محققین زیادی به عنوان شاخص های زیست محیطی بحران ها و پایش اثرات آلودگی مورد استفاده قرار گرفته اند
در سالهای اخیر درشت بی مهرگان کفزی رسوبات اثرات ناشی از آلودگی های محیطی را به صورت تغییر در تنوع یا تراکم خود منعکس می کنند، در مطالعات پایش زیستی بیشتر مورد توجه قرار گرفته اند and Wlodarska, 2001, 81-712 - . - Weslawski عوامل متفاوتی بر تراکم، پراکنش و تنوع درشت بی مهرگان کفزی دخیل هستند که از جمله می توان به ساختار بستر و میزان مواد آلی موجود در بستر، دما، شوری، اکسیژن محلول و pH اشاره نمود .
رودخانه شیرود در7 کیلوتری غرب شهرستان تنکابن و 500 متری غرب شیرود قرار دارد و موقعت جغرافیایی آن -36 51 - E50 48 - 50 -49 N36 44 می باشد. طول این رودخانه 63 کیلومتر و عرض 13 و مساحت حوضه آبریز رودخانه 108/192 کیلومتر مربع می باشد - افشین،1373، . - 180-250 این رودخانه از نظر حساسیت جزء رودخانه های با درجه حساسیت متوسط می باشد. رودخانه شیرود به عنوان مهمترین رودخانه صید مولیدن ماهی سفید به شمار می رود بطوریکه براساس آمارهای موجود حدود 70 درصد از مولد ماهی سفید جهت تکثیر از این رودخانه صید می گردد. مصب رودخانه شیرود بعد پل بتنی به طول 145 متر و دهانه 105 متر به دریا می رسد.
از نظر توپوگرافی مصب رودخانه شیرود جزء مصب های مسطح ساحلی می باشد - ابو، 1373، . - 20-50 با توجه به اهمیت ماکروبنتوزها و تاثیر فاکتورهای محیطی بر آن مطالعات مشابه زیادی توسط سایر محققین انجام شده که از آن جمله می توان به اثر فعالیتهای انسانی را بر توزیع و تنوع جوامع درشت کفزیان و کیفیت آب رودخانه نیوزلند و استرالیا، اشاره نمود. بطور کلی در فراوانی و تنوع موجودات کفزی عوامل مختلی دخیل هستند، بطوریکه می توان به آلودگی محیط زیست ، نوع بستر ، شرایط حاکم بر زیستگاه ، اندازه ذرات رسوب ، مقدار مواد آلی ، مقدار غذا ، نوع ماهی و تعداد ماهیان کفزی خوار ، تغییرات فصول و مقدار اکسیژن محلول را نام برد. با توجه به اهمیت رودخانه شیرود و تأثیر فاکتورهای محیطی با فرض اینکه با تغییر فاکتور شوری، pH و دما باعث تغییر در تراکم و تنوع ماکروبنتوزها می شود،
این اهداف در نظر گرفته شد شناسایی ماکروبنتوزهای موجود در هر فصل سال، بررسی اثر تغییرات شوری، pH و دما بر پراکنش بنتوز ها طی فصول مختلف سال در مصب رودخانه شیرود بود.
-2 مواد و روش کار
نمونه برداری از رسوبات به صورت فصلی در طول سال های 1391 تا 1392 در 5 ایستگاه و با سه تکرار به کمک دستگاه گرب ون وین با سطح مقطع 0/1 متر مربع انجام شد . - Mistri et al., 2002, 23-31 - ایستگاه های مطالعاتی شامل ایستگاه 1 و 2 در قسمت بالایی مصب، ایستگاه 3 در دهانه مصب و ایستگاه 4 و 5 در قسمت پایینی مصب، فاصله هر ایستگاه 40 متر در نظر گرفته شد - شکل . - 1 موقعیت جغرافیایی ایستگاه های مطالعاتی در جدول - 1 - نشان داده شد.
جدول - 1 - مختصات جغرافیایی ایستگاهای مطالعاتی در مصب
