بخشی از مقاله
چکیده
رفتار راننده تحت تاثیر عنا صر مختلفی قرار دارد، شامل شخ صیت، تجربه و رفتار راننده و محیط جاده. طراحی جاده یکی از مهم ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر رفتار و ادراک راننده است، و شامل عرض خطوط و شانه، عرض میانه، میدان دید، چیدمان افقی و عمودی، و منظره کنار جاده می شود. همین این فاکتورهای طراحی جاده می توانند بر روی ادراک راننده و در نتیجه رفتار رانندگی وی تاثیر بگذارند.
مطالعات متعددی نشان داده اند که طراحی جاده با نرخ تصادفات در ارتباط است. هرچند، مطالعات اندکی به بررسی مستقیم تاثیر طراحی جاده بر روی رفتار راننده پرداخته اند. جاده های ایمن و به خوبی طراحی شده باید کاربر محور بوده، و احتمال خروج از جاده را به حداقل رسانده و تهی از تناقضات میان کاربران جاده مختلف باشند - ماشین ها، موتورها، دوچرخه و عابرین پیاده - . اما، این طراحی ایمن می تواند همچنین به طور غیرعمدی موقعیتی ایجاد کند که در آن رانندگان احساس امنیت بیش از حد کرده و بنابراین به خود اجازه دهند که سرعت را افزایش داده، توجه را کم کنند و بدین ترتیب از عواقب این اعمال رنج ببرند.
.1 مقدمه
جاده باید به نحوی طراحی شود که همچنان خطر رفتار غیرایمن را هم در نظر بگیرد. برای مثال، سرعت رانندگی یکی از رفتارهایی است که تحت تاثیر ادراک راننده از امنیت جاده قرار داشته و الزاما با سرعت طراحی شده برای جاده در انطباق نیست. اگر طراحی جاده بسیار آزادانه باشد، یعنی شانه های عریض، خطوط عریض، و پیچ کم، اعتماد به نفس راننده افزایش یافته و منجر به افزایش سرعت وی خواهد شد. اما اگر سرعت انتخاب شده در یک موقعیت خاص مناسب نباشد، ممکن است باعث از دست رفتن کنترل و خروج از جاده و تصادفات شود. می توان از راه های مختلفی مانند علامت های محدود کننده سرعت، سرعت گیر ها، میادین، علامات جاده ای، و سختی سطح جاده به کاهش سرعت دست یافت.
هرچند، وقتی جاده ها از لحاظ عرض جاده و خطوط، پیچ ها و غیره به خوبی طراحی شده باشند، رانندگان به صورت داوطلبانه سرعت خود را کاهش داده و این احساس به آنها دست نمی دهد که عناصر طراحی جاده ای خاصی به منظور کاهش سرعت آنها اضافه شده اند. در این موارد، محیط ترافیک و طراحی جاده خود توضیح دهنده هستند.
.2 عرض شانه
شانه های صاف جاده ای دارای کارکردهای متعددی هستند، شامل توقف ناگهانی، و نواحی بازیابی برای خطاهای رانندگی. شانه های باریک می توانند وقتی راننده دارای ناحیه بازیابی نباشد موقعیتی خطرناک ایجاد کرده و احتمال تصادفات خروج از جاده را افزایش دهند. اما شانه های عریض هم می توانند به نوبه خود خطرساز باشند. مطالعات نشان داده اند که تقریبا ده درصد تصادفات جاده ای مرگبار با وسایل نقلیه متوقف شده در شانه ها در ارتباطند. متغیر عرض شانه یکی از مهم ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر نرخ تصادف در جاده های دوخطه است. هر چه عرض شانه افزایش یابد، نرخ تصادف کاهش می یابد.
عرض شانه همچنین بر رفتار رانندگی هم تاثیر دارد. از یک سو، مطالعات متعددی دریافته اند که جاده ها و خطوط باریک می توانند به عنوان ابزاری برای کاهش سرعت رانندگی به کار روند، و بدین ترتیب رفتار رانندگی ایمن تری را منجر شوند دو توضیح ممکن برای تاثیر عرض جاده و شانه بر سرعت رانندگی وجود دارند. اولین توضیح این است که شانه های عریض تر به راننده حس امنیت و فضا برای تصحیح خطاهای خود می دهند. در مقابل، جاده های باریک تر دارای مقاومت کمتری بوده و بدین ترتیب خطرناک ترند. این باعث می شود که راننده از کنترل سرعت به عنوان ابزاری برای اجتناب از موقعیت های خطرناک استفاده کند.
دومین توضیح ممکن برای سرعت های رانندگی پایین تر در جاده های باریک از افزایش بار کاری راننده ناشی می شود. رانندگی در خطوط باریک نیازمند تلاش ذهنی بیشتری از سوی راننده در مقایسه با رانندگی در یک خط عریض است. همچنین سرعت بالاتر نیازمند جریان بیشتری از اطلاعات بوده و به تلاش ذهنی بیشتری نیاز دارد. این یافته ها که جاده های باریک را با سرعت پایین و رفتار رانندگی ایمن تر در ارتباط می دانند در تضاد با مطالعاتی هستند که بین شانه های باریک و رفتار رانندگی ایمن تاثیری منفی یافته اند.
.3 هندسه جاده
سرعت رانندگی، موقعیت خط و نرخ تصادف هم می توانند تحت تاثیر هندسه جاده قرار بگیرند. منحنی های افقی فاصله دید را کاهش می دهند، قابلیت راننده در پیش بینی مسیر جاده را محدود کرده و بدین ترتیب عدم قطعیت را افزایش می دهند. می توان یک رابطه منفی بین شعاع منحنی و نرخ تصادف یافت، به ویژه تصادفات خروج از جاده. عرض شانه و شعاع منحنی می توانند بر روی فاصله دید راننده هم تاثیرگذار باشند. همچنین هندسه جاده می تواند بر ادراک ایمنی جاده توسط راننده هم تاثیر بگذارد. در یک آزمایش میدانی انجام شده در یونان مشخص شد که انحناهای جاده ای بر روی ادراک خطر یا ایمنی رانندگان تاثیر می گذارند. بدین ترتیب، یک جاده مستقیم خطر کمتری به نسبت جاده های انحنا دار دارد.
.4 وجود گارد ریل
سومین جزء طراحی جاده گارد ریل است. گارد ریل ها که در منتها الیه گوشه سطح جاده قرار داده می شوند غالبا در کاهش نرخ تصادف و شدت تصادفات تاثیرگذارند. یکی از دلایل محتمل تاثیرگذاری گارد ریل ها در کاهش نرخ تصادفات می تواند این با شد که گارد ریل می تواند تو سط رانندگان به عنوان یک عامل مخرب کنار جاده ای در نظر گرفته شود و بدین ترتیب بر رفتار رانندگی تاثیر بگذارد.
تاثیرات شروع موانع گاردریلی در خمیدگی ها - چپ،راست و مماس - ،بر رفتار رانندگان در یک آزمایش شبیه سازی رانندگی در جاده های برون شهری دو طرفه همراه با درختانی در اطراف آن مورد مطالعه قرار گرفته است.دو سطح متقاطع مختلف با جاده های خاکی اطراف و هم بدون - فقط با درختان،درختان و موانع و با درختان همراه با موانع و همچنین کنترل جاده ای - ترکیب شده و مورد آزمایش قرار گرفته است.
63 راننده - 66نفر از آنان معتبر فرض شده و اطلاعاتشان مورد تحلیل قرار گرفت - .در این جاده های شبیه سازی شده رانندگی کردند و اطلاعاتی در مورد سرعت و جایگاه عرضی آنان جمع آوری شد.تحقیقات آماری نشان می دهد که رفتار رانندگان،تنها در صورت وجود تقاطع ها و عوامل هندسی تحت تاثیر قرار گرفته و نه وضعیت کنار جاده ها.اگر چه وجود درختان کنار جاده شدت تصادفات حاصل از منحرف شدن ازجاده را شدت می بخشید.اما حضور موانع تاثیری بر رفتار رانندگان نداشت.
