بخشی از مقاله
چکیده
استخوان کتف روی عملکرد شانه تأثیر دارد. در واقع وضعیت قرارگیری استخوان کتف ارتباط مستقیمی با ثبات کتف و تولید نیروهای عضلانی دارد. هدف از تحقیق حاضر بررسی اثر یک دوره برنامه تمرینی بر ناهنجاری شانهگرد (RS) و موقعیت قرارگیری استخوان کتف دانشآموزان دختر میباشد. با استفاده از صفحه شطرنجی افراد با وضعیت شانهگرد غربالگری شده و از بین آنها 20 نفر 10/78 0/7) سال، 143/7 5/37 سانتیمتر، 34/5 4/93 کیلوگرم) بصورت تصادفی گزینش شده و رضایتنامه را تکمیل کردند. پس از آن وضعیت شانهگرد با دستگاه چهارگوش دوگانه و فاصله بین کتفها با استفاده از کالیپر ورنیر اندازهگیری شد و آزمودنی ها با توجه به وضعیت شانه ( فاصله شانههایشان از دیوار ) به دو گروه همگن کنترل و تجربی تقسیم شدند. برای تعیین قدرت عضلات ثابتکنندهی کتف از آزمون حرکت جانبی کتف ( LSST) استفاده شد. گروه تجربی، پروتکل اصلاحی درمانی متشکل از تمرینات کششی - قدرتی را به مدت 6 هفته و هفتهای 3 روز اجرا کردند. تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که میزان شانهگرد در گروه تجربی به طور معناداری، 12 درصد کاهش یافت (p=0/008) ولی در گروه کنترل اختلاف معناداری مشاهده نگردید (p=0/462) و همچنین فاصله بین کتفها در گروه تجربی به طور معناداری، 9 درصد کاهش یافت (p=0/001) ولی در گروه کنترل اختلاف معناداری مشاهده نگردید ( p=0/177) و نتایج تقارن استخوان های کتف در زوایای صفر (p=0/040) و 45 درجه (p=0/028) در گروه تجربی معنادار شد. نتایج به دست آمده نشان میدهد که اجرای تمرینات منتخب اصلاحی موجب بهبود وضعیت شانهگرد، فاصله و تقارن استخوان های کتف ( افزایش قدرت عضلات ثابت کننده کتف) دختران شانهگرد 12-10 ساله میشود.
واژههای کلیدی
شانهگرد، فاصله بین کتفی، تمرینات اصلاحی، LSST، کالیپر ورنیر.
- 1 نویسنده مسئول : تلفن : Email : mahtabnajafe65@yahoo.com 09168669972
23 نشریه طب ورزشی، شماره 9، پاییز و زمستان 1391
مقدمه
گمان میرود که تغییرات وضعی کتف، آهنگ کتفی بازویی، وضعیت ضعیف شانه و عدم تعادل عضلانی اطراف شانه مثلاً( عدم تعادل قدرت عضلات قدامی و خلفی شانه) فاکتورهای مهمی برای ناهنجاری شانه و سندرومهای درد مزمن باشند 25)،.(17 زاویه کتف حدود 30-45 درجه از صفحهی فرونتال متمایل است که به آن صفحه کتف اطلاق میشود .(18) عضلاتی که کتف را ثابت نگه میدارند به لبه میانی کتف متصل میشوند، در نتیجه وضعیت آن را کنترل میکنند. ثبات دهندههای اصلی کتف متوازیالاضلاع، بالا برنده کتف، ذوزنقه و دندانهای قدامی هستنداین. ساختار عضلانی عمدتاً حرکت کتف را در تمام انقباضات هماهنگ کمکی و جفت نیروها کنترل میکند تا عضلاتی که حرکت یا وضعیت مفصل یا بخشی از بدن را کنترل میکنند، جفت شوند .(16) اهمیت وضعیت قرارگیری استخوان کتف بر روی قفسه سینه به این دلیل است که تغییر وضعیت نرمال آن منجر به اختلال بیومکانیکی در مفصل شانه میشود، در واقع عدم توانایی کتف در حفظ وضعیت و اختلال ارتباطش با مفصل شانه و عضلات مربوط منجر به آسیب یا پوسچر غیر نرمال خواهد شد .(5) این وضعیت غیرطبیعی کتف باعث کاهش فضای زیر آخرومی1 شده و منجر به تغییر در ترتیب حرکات اندام فوقانی میشود و در نهایت سبب بروز اختلال حرکت میشود .(5) با دور و نزدیک شدن فاصلهی استخوانهای کتف نسبت به یکدیگر وضعیتهای مختلف بدنی همانند وضعیت سینهی کبوتری و یا وضعیت شانه گرد گزارش شده است .(13)
مرحله پیش از بلوغ و بلوغ دورههایی از زندگی هستند که وضعیت، دستخوش سازگاری های زیادی میشود که منجر به تغییراتی در بدن میشود و فاکتورهای روانی اجتماعی نیز در این تغییرات دخیل هستند .(20)
وضعیت شانههایگرد (شانهبهجلو، شانههای دورشده)2 یکی از ناهنجاری های وضعی شایع است (22) که 60 درصد از ناهنجاری های شانه را به خود اختصاص میدهد 10)،(14، شیوع آن در دست راست 73 درصد و در دست چپ 66 درصد گزارش شده است (8) و بعنوان افزایش فاصله بین زاویه تحتانی کتف و زائده خاری
1 . Subacromial 2 . Round shoulders (Forward shoulder posture , Protracted shoulders )
تأثیر یک برنامه تمرینی اصلاحی منتخب بر وضعیت قرارگیری استخوان کتف و مفصل شانه در ... 33
مهرهها تعریف شده است .(16) اعتقاد بر این است که این وضعیت، از طریق نزدیک کردن سرهای انتهایی عضله سینهای کوچک( دندههای 3، 4 و( 5 به ابتدای آن (زائده غرابی)، به کوتاهی این عضله منجر میشود 13)، .(3
این ناهنجاری میتواند در نتیجه کشش شانه جلوتر از حالت آناتومیکی در اثر ورزش زیاد، کوتاهی و سفتی عضلات قدامی کمربند شانه مثل عضلات دندانهای قدامی، سینهای کوچک و ذوزنقه فوقانی باشد. همچنین ممکن است به دلیل ضعف و طویل شدن عضلاتی مثل ذوزنقه میانی و تحتانی ایجاد شود .(24) به نظر میرسد که وضعیت شانه گرد منجر به تیلت قدامی و چرخش به بالای ناقص کتف در طی الویشن شانه و همچنین درد در ناحیه شانه شود .(28)
تأثیرات فیزیولوژیکی شانه گرد، از لحاظ شیوع و تکرار، از شخصی به شخص دیگر متفاوت است. با افزایش فاصله بین استخوان های کتف استقامت عضلات کمربند شانه کاهش مییابد .(2) به دلیل انقباض مداوم عضلات سینهای، شانههای گرد میتوانند انبساط قفسه سینه را محدود کرده و در نتیجه به تنفس سخت منجر شوند .(11) عضلات سینهای سفت میتوانند کمربند شانه را نیز به طرف جلو، بیرون از صفحه آناتومیکی حرکتی شان، کشیده و کاهش دامنه حرکتی، ناراحتی یا حتی درد را ایجاد کنند .(10) انقباض مداوم در یک دوره زمانی طولانی، به کوتاه شدن عضله سفت، طویل شدن یا ضعف گروه عضلانی مخالف در پشت، و آسیب عضلانی منجر خواهد شد .(10)
شانههای چرخیده به داخل، منجر به ایجاد پروترکشن کتف شده که این وضعیت نیز خود باعث کاهش فضای مجرای پشتی شده و شبکه عصبی عروقی را تحت فشار قرار می دهد (19)، تنش شبکه براکیال در بخشی از اعصاب فوق کتفی و پشت کتف، منجر به علائمی از بیماری های عصبی میشود (21) و فضای تحت آخرومی کاهش یافته و فرد مستعد به گیرافتادگی تحت آخرومی میشود .(9) پروترکشن شانه ممکن است باعث آسیب به عصب مدین شود زیرا حرکت عصب در ناحیه شانه وقتی شانه دور شده است و مفاصل دیگر نیز حرکت میکنند، کاهش مییابد. حرکت کتف در یک وضعیت دور شده یا نزدیک شده باعث کاهش معناداری در قدرت الویشن ایزومتریک شانه میشود .(25)
43 نشریه طب ورزشی، شماره 9، پاییز و زمستان 1391
تحقیقات نشان میدهند که اصلاح ناهنجاری شانهگرد از طریق انجام حرکات اصلاحی امکانپذیر است. کلومپر و همکارانش(2006) 1، نشان دادند که 6 هفته تمرینات کششی و تقویتی باعث کاهش وضعیت شانه بهجلو در شناگران رقابتی میشود .(17) وانگ و همکارانش(1999) 2، در بررسی تأثیر تمرینات کششی برای عضلات سینهای و تمرینات قدرتی برای نزدیک کنندهها و بالابرندههای کتف و چرخانندههای خارجی مفصل شانه در 20 آزمودنی با وضعیت شانهبهجلو، افزایش قدرت ابداکشن افقی و چرخش داخلی و خارجی بعد از تمرین، کاهش انحراف قدامی ستون فقرات، و افزایش سهم گلنوهمرال در بالا بردن دست را نشان دادند
