مقاله تاثیر همسازی سازه با طراحی معماری

بخشی از مقاله

چکیده
هر آنچه در دنیا وجود دارد دارای سازه است از قرون وسطی تا کنون ، همواره معماران و سازندگان راهکارها و مصالح جدیدی را برای اجرای ساختمان ها و ترکیب سازه با معماری به منظور رسیدن به راه حل های تازه اختراع کرده اند .. در وضع کنونی با پیشرفت سریع فن آوری ساخت و ساز باعث شده که بدون دانش و عدم اطلاع از اصول و قوائد معمارانه، طراحی برای افراد غیر متخصص مقدور نباشد .

در دوران معاصر همراه با روش های جدید انفصال معماری و فن آوری و به خصوص سازه به صورت مشهود دیده می شود .هدف این مقاله بررسی دقیق و جلب توجه معماران و مهندسان سازه به کیفیت همسازی معماری و سازه و چگونگی پیوند و همکاری میان آنها می باشد .

بررسی میان ارتباط و همسازی بین معماری و سازه بر پایه معیار های هماهنگ در معماری و عوامل بوجود آورنده سازگاری در معماری و اینکه به این نتیجه برسیم که معماری - فضای معماری - و سازه به صورت پیوسته با هم به صورت یک کل مطرح می شوند و همکاری بین مهندس سازه و طراح معمار که باید بر پایه تبادل نظر این دو از ابتدا تا انتهای طراحی باشد. لازم به ذکرست روش پژوهش در اینجا تحلیلی توصیفی و با ابزار کتابخانه ای است.

مقدمه

انقلاب صنعتی به عنوان رویدادی بزرگ در دوران معاصر و پدیده های ناشی از آن سبب تقسیم وظایف معمار به شکل گیری حرفه جدید مهندسی سازه شده است. و به دنبال آن فضا و سازه و دیگر اجزا معماری از هم تفکیک می شوند کار حرفه ای معماری به صورتی است که معمار و مهندس سازه از هم فاصله پیدا کرده اند و هماهنگی لازم میان این دو گروه برقرار نیست . دستاورد های فنی نقش موثری در زمینه شکل گیری حرفه مهندسی سازه را فراهم کرد که نتیجه آن آموزش تخصصی مهندسی ساختمان بود . به این ترتیب اهمیت آکادمیک معماری به تدریج کم شده و هر کسی فرصت یافت که به کار ساختمان سازی مشغول شود

در انقلاب فرانسه سعی بر همکاری معماران با مهندسین انجام شد تا جایگاه معماران به عنوان متخصصین حرفه ای به آنها بر گردانده شود . تبعیت معماری از سازه در حوزه حرفه ای با سرعت پیش رفت به صورتی که بیان شده بود که از دانشکده های معماری حذر کنید مگر آنکه تابع مهندسی ساختمان باشند 

و در ادامه همگرایی سازه و معماری شروع شد و تا امروز ادامه یافته است . در ایران قدیم نیز معماری و سازه رشته واحدی بودند و در خلق فضا آنچنان با هم یکی بودند که مفهوم جدایی را از بین برده بودند

 امروزه ما در بسیاری از زمینه ها از عرصه جهانی عقب مانده ایم که از مهمترین موارد می توان به معماری و ارتباط با فن آوری و مفاهیم سازه ای اشاره نمود.

مبانی نظری :

مهندسی سازه :

یکی از اصطلاحات در این مقاله مهندسی سازه است یعنی فردی که در زمینه سازه تخصص دارد و اغلب طراحی و محاسبات سازه ای را انجام می دهد در اینجا سازه ،سازه هایی است که در ارتباط با معماری عمل می کند

مفهوم سازه :

سازه ،قدرت ایجاد مقاومت در مصالح و عناصر ساختمانی به هم پیوسته است که در مقابل بار های مرده و زنده مقاومت می کنند و آنها را به زمین انتقال می دهند . سازه بنیان ساختمان است . و زندگی بنا را تامین می کند ،سازه معماری مقیاسی بزرگ دارد و ساکن می باشد سازه الزاماتی دارد که شامل ،تعادل ،پایداری توجه به خواص مصالح و هندسه است

مفهوم فضای معماری :

فضای معماری بر پایه هندسه اقلیدسی تعریف شده است براین اساس فضای معماری ،فضایی کیفی است یعنی به روابط فضایی میان آنها توجه دارد .این فضا واقعی و محیط بر انسان بوده و جنبه کاربردی دارد فضا بر این پایه شامل خود فضا و احاطه کننده های آن می باشد لذا کیفیت فضا متاثر از خود فضا و حصار های آن است

.این فضا به معنای فضای محدود بین عناصر و فضای محیط بر آنها می باشد .عناصر فضا شامل مکان ،مسیر و محور و بخش هستند .در مفهوم فضا موضوع ساماندهی فضا نیز وجود دارد و منظور از آن نحوه جهت گیری انسان نسبت به اطرافش می باشد .در مفهوم فضا بر مبنای فضای هستی ،سازه به عنوان یکی از اجزای موثر در ایجاد فرم جای دارد.و سازه در عرصه کار حرفه ای فاصله ایجاد می گردد. دلایل این گسست به وجود آمدن تمامی زمینه ها برای پیشرفت سازه و واکنش طبیعی معماری نسبت به تحولات به وجود آمده بوده است و با وجود کوشش بسیار برای پیوند میان فضای معماری و سازه در کار حرفه ای معماری و مهندسی سازه باز هم هماهنگی لازم بین آن دو برقرار نشد

زیبایی شناسی در سازه و معماری :    

دلایل گسست سازه و معماری:

در لغت نامه دهخدا زیبایی شناسی به این صورت تعریف شده است شناختن زیبایی و رشته ای از روانشناسی و هدف از زیبایی شناسی شناساندن جمال و هنر است و معمولا به ادراک بصری اشاره دارد و در بسیاری از کتابها برای تفسیر معماری بر قوانین ترکیبات صوری معماری با نقاشی و مجسمه سازی در آن مشترک است تکیه می کند

. . - نجاتی، - 1395 به طور کلی این گونه برداشت می شود که زیبایی شناسی یک جزء عقلانی در کشف احساس قوه تشخیص است که طراحان در تقابل با نیاز های یک پروژه به کار می برند مشخص است که تنها مبتکران هستند که این جنبه از معماری را به صورت کامل مورد توجه قرار می دهند .از عوامل تاثیر گذار دیگر اثر روان شناسانه یک ساختمان ،طبیعت فضایی است که ساختمان را تعریف میی کند ترس از فضای بسته و احساس وابستگی به فضای وسیع نیازی به بحث ندارد تجارب نشان میدهد که حرکت از یک فضای تنگ و بسته به یک فضای باز به خصوص جایی که سطوح نیم طبقه جدا از هم وجود دارد احساسات متفاوتی را در افراد ایجاد می کنند .بسیاری از مشاهده کنندگان حرکت را به نوع سازه ساختمان نسبت می دهند در نوشته های اسکات این عبارت دیده می شود "ما معماری را از راه عبارات و معانی ذهن خود نقل می کنیم 

" بنابراین احساس امنیت یا عدم آن در بین قوانین حسی در یک ساختمان ،واکنشی مستقیم به سازه است که اگر ساختمانی به شکلی ظاهر شود که احساس عدم پایداری در سازه آن وجود داشته باشد این سازه احساسی از عدم سهولت استفاده را به وجود می آورد

معماران اغلب به چنین غواملی به عنوان ملاحظات زیبایی شناسانه در طرح های خود اشاره می کنند چنان که در میس وندروهه به خوبی آگاه بود که ستون های باریک در طر ح هایش نمی تواند احساس امنیت لازم را در ساختمان ایجاد کند بنا براین با استفاده از بخش های تقسیم کننده پنجره اجازه داد تا دیوار های شفاف تا حدی ادامه یابد که با ستون ها به شکل یکپارچه خوانده شود

انفصال میان فضای معماری و سازه :

به دنبال انقلاب صنعتی دگرگونی هایی در معماری ایجاد می شود و در این شرایط فضای معماری و سازه از هم منفصل می گردند بناهای بسیاری از همکاری معمار و مهندس سازه ایجاد می شود اما بین فضا در این بخش سعی می شود تا دلایلی که باعث گسست میان سازه و معماری شده است شرح داده شود. پیش از آن نموداری که جمع بندی موارد ارائه شده است، تصویر می شود.

تقسیم وظایف معمار
- توسعه علم مهندسی 

- جدایی تئوری و سازه به عنوان هدف

- عمل توسعه علم

- مهندسی سازه به عنوان هدف

دلایل گسست سازه:

دلایل گسست معماری و سازه - نگارنده بر اساس پژوهش های انجام شده -

تقسیم وظایف معمار وگسستگی در معماری :
در این بخش یکی از تحولات ایجاد شده تقسیم وظایف معمار بوده است که ناشی از بازگشت معماری به دوره ها و سبک های گذشته می باشد . اما خود را در مقابل سنتی قدیمی می یابد . به این ترتیب با نگاه معماری به گذشته و عدم توانایی آن بر همگامی با سازه وظیفه معمار تقسیم و تخصصی به نام مهندسی سازه ایجاد شد .

در حقیقت محدوده وظیفه معمار و مهندس سازه در طراحی به درستی تعیین نمیشده است و تعادل بین نقش آنها در طراحی بر هم می خورد و کل معماری آسیب میدیده است . همچنین بدین سبب که زمینه ها برای پیشرفت سازه مهیا میشد اما معماری از نظر فضا نمی توانسته با این پیشرفت خود را تطبیق دهد در نتیجه این اتفاقات باعث عدم همکاری بین مهندس سازه و معمار می شده است .

به تدریج لزوم همکاری معماران با مهندسان سازه مشخص شده و تلاش بر این زمینه بود تا جایگاه معماران به عنوان متخصصین حرفه ای به آنها برگردانده شود . اما به دلیل انتقاد از گرایش های و سبک های گذشته معماری ضعیف شده و همچنان راه برای گسترش میدان عمل سازه باز می گردد .تبعیت معماری از سازه در زمینه حرفه ای به همین ترتیب ادامه می یابد و رایت هم در سخنرانی خود می گوید "به کارگاه ها بروید تاماشین ها و روش های ساخت بناهای مدرن را در حین کار ببینید

توسعه علم مهندسی سازه به عنوان هدف :
از تغییرات دیگری که در زمینه کار تخصصی در بخش معماری بر روی آن اثر پذیر بوده توسعه علوم سازه ای بوده است پیشرفت در علم مکانیک و فیزیک به تکنولوژی کمک کی کند و در پی آن علوم سازه ای نیز پیشرفت می کند پیشرفت علوم به همراه نیاز به ساختمان های بلند برای عملکرد های تازه ،ضرورت ساخت سریع و اجرای آسان سبب ایجاد ساختمان هایی می شود که تحت تاثیر ملاحظات سازه ای شکل می گیرند .در این بناها سازه در جایی به کار می رود که با فضا مطابقت کمی دارد همچنین طرح های سازه ای بسیار مقاوم برای پوشش دهانه های بزرگ ارائه می شود که سازه در آنها بسیار مورد توجه قرار می گیرد

جدایی تئوری و عمل و کاهش روابط معمار و مهندس سازه

جدائی تئوری از عمل یکی از تحولات خاص قرن 19 است که معماری معاصر را متاثر کرده است علوم نظری ساختمان که وضعیت استاتیکی اجسام را محاسبه می کند و علوم کاربردی که با آزمایشات در مقیاس کوچک سر و کار دارد نوعی جدائی بین کارهای تئوری با کار های عملی ساختمان در مقیاس واقعی بوجود می آورند 

جدایی معماری از پیشرفت های زندگی :

ساختن یک اثر معماری از یک طرف باید با رعایت اصول فنی ،خصوصیات مصالح ساختمانی باشد و از طرف دیگر تقریبا همیشه نیاز به کارفرمایی دارد که مخارج ساختمانی را فراهم کند همین مساله تحول در معماری را نسبت به سایر رشته ها به تاخیر می اندازد . از دلایل دیگر اینکه زندگی مردم و رفتار آنها به معماری وابسته است پذیرش یا عدم پذیرش جامعه بر سرنوشت معماری تاثیر فراوانی دارد .بر این اساس در قرن 19و 20 تغییر و تحول در علم و هنر همزمان با هم صورت نپذیرفت و هر کدام مسیر خود را به صورت جدا طی کردند .و از این جهت پیوستگی میان روش های احساس و تفکر از بین رفت وضعیت معماری در این دو قرن به نظر تاریخ یکی از مظاهر جدایی علم و هنر است که در معماری خود را با جدایی میان عمل معمار و مهندس سازه نشان داده است

معماری بر مبنای گسست فضا و سازه :

تحولات مختلف سبب ایجاد بناهای زیادی می شوند که بر اساس گسست فضا و سازه شکل می گیرند بعضی از این بناها با وجود باارزشمند بودن از جنبه معماری می توان گسست را در آنها مشاهده کرد

معماری با تقدم سازه بر فضا:

در معماری معاصر بناهای زیادی بر پایه سازه ای شکل گرفته اند و آنچه از فضا در آنها دیده می شود ایجاد پوشش ها با دهانه های بزرگ ،افزایش نور طبیعی فضا نسبت به گذشته و گاه جذاب نمودن فضا است . - Al-Sehail,2017 - در این بناها یا به جنبه مفهومی فضا توجه شده یا به هیچ عنوان مد نظر قرار نگرفته است که انواع آن عبارت است از :

بناهای ساخته شده بر اساس :سازه با بیان تصویری

در این زمان بناهایی با ملاحظات استاتیکی در تلفیق با زیبایی سازه ایجاد شده است در این بناها ساختمان تحت تاثیر زیبایی شناسی سازه ای قرار می گیرد نه زیبایی شناسی فضا در واقع ارتباط معمار با سازه به صورت زیبایی سازه ای خود را نشان می دهد . و طرح سازه با بیان تصویری مطرح می شود . در این وضعیت اندازه و شکل عناصر سازه ای توسط قواعد بصری تعیین می شود و به ابعاد کیفی فضا توجه لازم مبذول نمی شود یکی از انواع سازه با بیان بصری ،سازه با بیان عملکرد استاتیکی می باشد و نوع دیگر سازه دارای خواص زیبایی شناسی در فرم است که این نوع از سازه با بیان تناسبات است که در این نوع ارتباط بین بخش های مختلف سازه به صورتی می باشد که از نظر زیبایی خوشایند است

طرح های سازه ای نو :

در این دوره سازه های نو و جدید با استفاده از فناوری مدرن برای ایجاد بناهایی با عملکرد جدید ساخته شدکه در آنها ایجاد دهانه های بزرگ و ارتفاع بلند با ایجاد مقاومت زیاد و وزن کم مد نظر بوده است در این طرح ها به فضای مفهومی توجهی نمی شده است

طرح های مهندسی :

در معماری معاصر بناهایی ایجاد می شود که یا ایده و طرحش کلا توسط مهندس داده میشد و یا معمار با او مشارکت می کرده است