بخشی از مقاله
چکیده
بالا رفتن سطح زندگی مردم که با جانشین شدن انرژیهای انسانی و حیوانی بهوسیلهی انرژی مکانیکی همراه بوده و هر روز با استفاده از وسایل و لوازم مختلفی که انرژی مصرف مینمایند، توأم میباشد. و برای کلیهی کارهای روزمرهی خود به استفاده از انرژی نیازمند است بهطوریکه بدون آن زندگی او کاملاً مختل میگردد.که این امرسبب افزایش تعداد نیروگاه های مختلف راموجب شده است . هدف این پژوهش بررسی ریسک زیستمحیطی درونی نیروگاه است.
در این تحقیق برای شناسایی ریسکهای نیروگاه از روش Delphi استفاده شده است که برای انجام این روش یک گروه کارشناسی مجرب که به فعالیتهای نیروگاه آشنایی کامل دارند، تشکیل شده است و با تهیه و تنظیم لیستی از فعالیتهای نیروگاه و اثرات آن بر محیط ایمنی وبهداشت ، در قالب پرسشنامه و انجام نظرسنجی از اعضای گروه تخصصی،در مورد جنبه ریسک زیست محیطی درفازبهره برداری وتعمیرات،ازمجموع88 معیار زیست محیطی ،11ریسک به عنوان ریسک شاخص شناخته شد در ادامه با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی - - AHP ٌ و آنالیزهای انجامشده به وسیله نرمافزارExpert choice ، احتمال وقوع ریسکها برآورد شد و با انجام روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن - - FMEA ٍدو فاکتور شدت اثر و احتمال کشف ریسک هم محاسبه گردید.
و ریسکها بر اساس عدد ریسک اولویتبندی شدند که در این مطالعه پس از محاسبات و بررسیهای صورت گرفته، نتایج حاکی ازآن است که%24ریسک هادردسته اول - کم - ، %57ریسک هادردسته دوم - قابل تحمل - ، %19ریسک ها دردسته سوم - زیاد - ،که شاخصترین وبیشترین عددریسک - RPN - َ مربوط به ریسک آتشسوزی، با مقدار عددی ریسک - 7/27 - که ازمحیط های درونی نیروگاه می باشد مهمترین منشاءهادرایجادریسک دراین محیط اشکالات وخرابی های بالقوه درتجهیزات،ودرمرحله بعد خطاهای انسانی وعدم رعایت اصول ایمنی وبهداشتی ارزیابی شده است.
واژههای کلیدی:ارزیابی ریسک، ایمنی وبهداشت،خطر، نیروگاه ، روشهای Delphi،AHP، .FMEA
-1مقدمه
امروزه استفاده ازروش ارزیابی ریسک درصنایع مختلف روبه گسترش است بطوریکه درحال حاضر بیش از70 نوع مختلف روش ارزیابی ریسک اعم ازکمی کیفی دردنیا وجوددارد.این روش هامعمولاًبرای شناسایی وکنترل وکاهش پیامدهای خطرناک بکار می رود. - بقایی،. - 1384 پیشرفت های صنعتی، برنامه های توسعه و پروژه ای زیر بنایی با وجود تمامی مزایا و منافعی که برای انسان به همراه داشته است، سرمنشاء بسیاری از مخاطرات، ریسک ها و نارسایی های قابل توجهی بوده اند. - میرجلیلی،. - 1888درادامه به برخی ازمنابع که درانجام پژوهش موردتوجه واقع شده اند اشاره می شود: - - نیکجووبرخوردارکاشانی،. - 1831
عنوان؛ارزیابی ریسک وقابلیت اطمینان توربین گاز نیروگاه سیکل ترکیبی یزد نتیجه اینتحقیق با استفاده از روش - FMEA - به عنوان یک ابزار پیشگیری از خطرات انسانی و عملیاتی انجام گرفت. گروهی متشکل از واحد ایمنی و فنی و مهندسی نیروگاه نقاط بحرانی و احتمال وقوع خطا درکار ابزار و عملیات فرایند را معین کردند و با استفاده از نتایج به دست آمده و به منظور پیشگیری و کاهش وقوع هر کدام از خطاهای شناسایی شده و محدود کردن پیامدهای ناشی از آنها این نتیجه حاصلشد که با تعمیم این روش کلیه حالتهای منجر به بروز خطا جهت عملیات بازدید از اتاق احتراق و مولد توربین شناسایی و سپس با تعمیر و اصلاح روشهای انجام کار، قبل از بروز خطا و متحمل شدن عواقب خطر اقدامات پیشگیرانه برای رفع حالتهای دارای پتانسیل خطر با ارائه راهکار مناسب در نظر گرفته شده است.
در این بررسی برای شناسایی ریسکها و خطرات موجود در حین بازدید از اتاق احتراق مولد نیروگاه ابتدا به بررسی کلیه وظایف شغلی افراد و فرآیندهای انجام عملیات پرداختهشده سپس با استفاده ازروش FMEA ،کلیه حالتهای پتانسیل خطای انسانی و عملیاتی باهدف پیشگیری از حوادث و کاهش ضایعات پیامدهای ناشی از خطا در سیستم عملیات مشخص گردیده است .شیائو یانگ و همکارانٌ - 1112 به مطالعهای در کشور چین با عنوان ارزیابی ایمنی نیروگاههای حرارتی به روش ریاضی پرداختهاند و در این تحقیق به شناسایی و مدیریت خطرات برای تجزیه و تحلیل فرایندهای صنعتی مانند نیروگاههای حرارتی از طریق مدل ریاضی تحت عنوان تحلیل سلسله مراتبی - AHP - که اساس آن تجزیه و تحلیل عملکرد سیستم است.
در این پژوهش پیشنهاد شده است که از این طریق میتوان باعث عملکرد بهینهتر سیستم ایمنی شدو با مشخص شدن ریسکها و عوامل تأثیرگذار در سطوح مختلف نیروگاه راهکارهایی از قبیل توسعه سطح فن آوری و یکپارچهسازی فرایند تولید برق و ارائه برنامههای کاربردی برای این فرایند صنعتی پیشنهاد شده است. - گروه تربیت معلم رشته مهندسی مکانیک، دانشگاه مونگ کوت بانکوکٍ ، . - 1111 به تحقیقی با عنوان تعیین نقاط ضعف و قوت نیروگاههای حرارتی با استفاده از ترکیب دو روش تجزیه و تحلیل حالات خطا - FMEA - و تحلیل سلسله مراتبی - AHP - در یک نیروگاه حرارتی تولید برق با نام EGAT در شمال بانکوک در کشور تایلند پرداختهاند که در این مطالعه یکی از فرایندهای مهم در تعیین نقاط ضعف و قوت در نیروگاههای حرارتی»ارزیابی ریسک «معرفی شده است.
پس از جمعآوری اطلاعات، دادهها در چهارسطح بخشها، واحدها، سیستم ها و تجهیزات طبقهبندی شدند و برای افزایش میزان دقت و بازدهی بهتر از روش AHP و برای اولویتبندی و تعیین معیارها از روش FMEA برای رتبهبندی ریسکها استفاده شده است. در این پژوهش سه معیار مشخصشده، هزینههای تعمیر و نگهداری، سطح ایمنی کارمندان و کارگران شاغل در نیروگاه، و خط تولید برق است که پس از تجزیه و تحلیل دادهها مشخص شد که هزینههای تعمیر و نگهداری از دو معیار دیگر از درجه اهمیت بیشتری برخوردار است و راهکارهایی از قبیل تشکیل تیم های تخصصی تعمیر و نگهداری و مدیریت کیفیت قطعات برای این نیروگاه حرارتی ارائه شده است .
- 2 روش تحقیق
باتوجه به اهداف این پژوهش وبه منظورحصول نتایج قابل اطمینان طی یک دوره نه ماه،ازابتدای خردادماه 38 لغایت بهمن ماه 38 درنیروگاه صورت گرفت این پژوهش که باهدف تجزیه وتحلیل ارزیابی ریسک های ایمنی،بهداشتی، زیست محیطی نیروگاه حرارتی رامین صورت پذیرفته است. که جهت شناسایی وانتخاب روش مناسب ابتدا باجستجودرسایت های اینترنتی وکاوش درمیان مقالات به چاپ رسیده داخلی وخارجی،پیشینه تحقیق وادبیات، موضوع بررسی شد.باتوجه به سابقه کم مطالعات انجام پذیرفته به روش تجزیه وتحلیل شکست واثرات آن برمحیط زیست به ویژه درمورد»پروژه های نیروگاهی« این مطالعه بدیع شناخته می شود.این روش گرایشی ازروش های موسوم به تجزیه وتحلیل حالات شکست است.
1-2 -روشهای جمعآوری اطلاعات
-1-1-2گام اول: مطالعات کتابخانهای درارتباط باموضوع
در این مرحله اطلاعات مورد نیاز شامل شناخت محدوده و موقعیت نیروگاه حرارتی رامین، شناخت فعالیتهای مرتبط به نیروگاه ، جمعآوری اطلاعات پیشین و مشابه وپایه در رابطه با موضوع تحقیق، طی مراحل زیر جمعآوری شده است جهت جمعآوری اطلاعات زمینهای و کتابخانهای ازپیشینه تحقیق ومقالات ومطالعات داخلی وخارجی ایده والگوگرفته شد ودربخش های مختلف مطالعه بامنبع به صورت جزبه جزانجام شده است درضمن ازداده ها واطلاعات موجوددرنیروگاه رامین که دراختیارگذاشته شد درقسمتهایی باذکرجزء به جزء منابع درتحقیق استفاده گردید .
-2-1-2گام دوم: مراجعه به کارشناسان و متخصصان
در راستای گردآوری اطلاعات از منابع مختلف، کارشناسان، صاحبنظران، اساتید محیطزیست و همچنین کارشناسان نیروگاه حرارتی رامین با برگزاری جلسات مصاحبه حضوری اقدام به جمعآوری اطلاعات مورد نیاز گردید .
- 2- 2 معرفی روشهای مورد استفاده
تا کنون در زمینه فرآیندبررسی ریسک روشهای متعددی ارائه شده است اما در این پژوهش با توجه به موضوع مورد مطالعه و شرایط موجود - نبود اطلاعات و گزارشها مشابه - از روشهای AHP, Delphi و FMEA استفاده شده است. یکی ازتکنیک هایی که قادراست خطرات بالقوه محیط کاروعلل واثرات آنها راشناسایی وارزیابی کند روش ,FMEA یا روش چگونگی وقوع نقص و تجزیه و تحلیل اثرات آن است.ازآنجاییکه خطرات بالقوه زیادی درمحیط کاری یافت می شودبااستفاده ازاین روش می توان،این خطرات راکنترل یاکاهش ویاحذف کرد.
