بخشی از مقاله
خلاصه
تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن FMEA یکی از شناخته شده ترین روش های ارزیابی ریسک بوده و به طور گسترده در تمامی صنایع مورد استفاده قرار می گیرد این روش به طور سیستماتیک به شناسایی عوامل می پردازد. این تحقیق با هدف مدیریت ریسک زیست محیطی فاز ساخت NGL3200 جهت کاهش اثرات سوء و ارائه راهکارهای مدیریتی و کنترلی انجام پذیرفته است. در این مطالعه ابتدا فعالیت های ساختمانی طرح شناسایی و به تایید رسیده و تاثیر فعالیت ها بر روی جنبه های محیط زیستی بررسی شده و با استفاده از جداول شدت، احتمال و دامنه RPN هر فعالیت محاسبه شد. نتایج نشان داد 12 درصد از ریسک های شناسایی شده در رده ریسک های پایین، 74 درصد از ریسک ها متوسط و 14 درصد از ریسک ها در رده ریسک های بالا قرار دارند. فعالیت های تولید زباله، تولید فاضلاب، تولید پسماند صنعتی و دپوی آنها، انبارش تجهیزات و کالاها بیشترین ریسک و فعالیت ساخت و نصب تجهیزات، نصب اسکلت و دیوار چینی کمترین ریسک زیست محیطی را دارند. همچنین با توجه به فعالیت های پر ریسک و خطر زا اقدامات اصلاحی جهت کاهش اثرات و راهکارهای کنترلی پیشنهاد گردیده است.
.1 مقدمه
با توجه به اهمیت روزافزون مسئله محیط زیست و حفاظت از آن و همچنین آلودگی های بی شمار زیست محیطی که در اثر بر هم کنش های متغییرهای مختلف در طی زمان حاصل می شود لزوم پرداختن به راهکارهای کاهش آلایند ها و کاهش ریسک های زیست محیطی ضروری به نظر میرسد.[1] یکی از پیامدهای بروز حوادث به خصوص در صنایع فرایندی نظیر صنایع نفت و پتروشیمی که با طیف وسیعی از مواد شیمیایی آلاینده و خطرناک سر و کار دارند تخریب غیر قابل جبران محیط زیست میباشد.[2] این موضوع در کنار دیگر نگرانیهای زیست محیطی مانند گرم شدن زمین، تخریب لایه ازن، آلودگی آبها، انقراض نسل جانوران و غیره به مهمترین دغدغه جهانی حتی مهمتر از بحثهایی مانند تروریسم بدل گشته است.
مدیریت ریسک به منزله کاربرد سیستماتیک سیاستها، رویهها و شیوهها برای شناسایی، آنالیز، ارزیابی، درمان و پایش ریسکها تعریف شده است .[4] ارزیابی ریسک زیست محیطی فرآیند تحلیل کیفی و کمی پتانسیل های خطر و پیش بینی بالفعل شدن ریسک های بالقوه پروژه را با در نظظر گرفتن حساسیت و آسیب پذیری محیط پیرامونی آن می باشد.روش های زیادی برای ارزیابی ریسک وجود دارد اما یک روش سودمند ارزیابی ریسک که علاوه بر ساده بودن متناسب با فعالیت، فرهنگ و فرآیند و سایر ویژگی ها باشد روش FMEA است. [6] این روش روشی شناخته شده و نظام مند برای تجزیه و تحلیل یک سیستم و حالات شکست بالقوه و علل و اثرات آنها بر عملکرد سیستم می باشد.
از مزایایی روش FMEA می توان به مناسب بودن روش در ارزیابی کمی ریسک و مطمئن بودن این روش برای پیش بینی مشکلات و تشخیص مهمترین راه حل پیشگیری از خطرات اشاره نمود.[8] در این روش عدد اولویت ریسک یا RPN که حاصل ضرب شدت، احتمال و دامنه رخداد است تعیین میگرددFMEA .[9] روش پر اهمیتی است که در شناسایی ریسک ها در فاز طراحی، ساخت، فرایندی و بهره برداری است. این روش می تواند سطح خطرات را تعیین و عواقب ناشی از آنها را بیان و با ارائه راهکارهای مناسب آنها را به حداقل کاهش دهد.در زمینه هماهنگ کردن سیستم طبیعی ریسکهای ایمنی بهداشت و محیط زیست در پروژهای ساخت و ساز در چین از روش FMEA استفاده نمودند..[11] عباسی انارکی و همکاران تجزیه و تحلیل ریسکهای محیط زیستی پتروشیمی شازند را با استفاده از روش AHP وزن دهی و با استفاده از روش FMEA تجزیه و تحلیل نمودند.[12] ابراهیم زاده و همکارانش خطرات بالقوه پالایشگاه شیراز را با روش تجزیه و تحلیل حالات خطر و اثرات ناشی از آن ارزیابی و مهمترین ریسک ها را شناسایی و اولویت بندی نمودند.[13]
هدف از تحقیق حاضر شناسایی و ارزیابی ریسک زیست محیطی ناشی از فعالیت های فاز ساختمانی کارخانه گاز و گاز مایع NGL3200 و تدوین برنامه مندیریت ریسک زیست محیطی بر اساس فعالیت ها می باشد.
.2 مواد و روش ها محدوده مورد مطالعه و ویژگی های طرح
زمین انتخابی برای احداث کارخانه گاز و گاز مایع در حد فاصل حوزه نفتی جفیر، آزادگان و یادآوران در طول و عرض دو کیلومتر معادل چهارصد هکتار میباشد. طرح NGL3200 طرحی ملی است که در غرب کارون به منظور فرآورش گازهای ترش تولیدی در میدانهای ششگانه نفتی - دارخوین، آزادگان جنوبی ، آزادگان شمالی، جفیر ، یادآوران، بند کرخه - جهت شیرین سازی و پالایش آن، در حال احداث میباشد.نیروی انسانی مورد نیاز در فاز ساخت حداکثر 250 نفر میباشد که شامل افراد اجرایی و نظارتی میگردد .
ابتدا فعالیت های طرح که قابلیت ایجاد خطر زیست محیطی دارند از طریق مصاحبه با کارشناسان بخش HSE و عمران و فرآیند شناسایی و بررسی شدند و سپس تاثیر فعالیت های مورد نظر بر روی جنبه های محیط زیستی - آب، هوا، خاک، تولید ضایعات و صوت - مورد بررسی قرار گرفت و سپس با استفاده از جداول شدت، احتمال و دامنه رخداد فعالیت بر اساس فرمول رابطه شماره - 1 - تاثیر فعالیتهای مختلف بر روی محیط زیست به صورت کمی محاسبه و در کاربرگ تهیه شده در ستون RPN ثبت گردید.
