بخشی از مقاله
چکیده
رشدوتوسعه روزافزون تکنولوژی صنعت نیروگاهی درجهان وتایید آن برنیاز زندگی بشری وسهولت ارسال اطلاعات به اقصی نقاط جهان آن چنان چشمگیرمی باشدکه هرروزدرزمینه ای مختلف شاهدظهورپدیده هاوتولیدات جدید انرژی های نو می باشیم. بنابراین با توجه به اینکه فرآیند تولید برق و فعالیتهای نیروگاهی دارای انواع آلودگیها از جمله هوا، آب و خاک است و آسیبهای فراوانی به محیط پیرامون خود وارد میکند، ضرورت انجام هرگونه مطالعه ریسک زیستمحیطی را بدیهی مینماید. به همین جهت مطالعه حاضر به منظورشناسایی ریسکهای زیستمحیطی فرآیند تولید برق و فعالیتهای نیروگاه حرارتی رامین صورت پذیرفته است وهدف این پژوهش شناسایی وتشریح ریسک زیستمحیطی نیروگاه است.
در این تحقیق برای شناسایی ریسکهای نیروگاه از روش دلفی استفاده شده است وازآنجاییکه این پژوهش ازنوع کاربردی می باشدلذا در2 فاز بهره برداری وتعمیرات به انجام رسید ه است که برای انجام این روش یک گروه کارشناسی مجرب که به فعالیتهای نیروگاه آشنایی کامل دارند، تشکیل شده است و با تهیه و تنظیم لیستی از فعالیتهای نیروگاه و اثرات آن برمحیط اقتصادی، اجتماعی،فرهنگی ، در قالب پرسشنامه و انجام نظرسنجی از اعضای گروه تخصصی، در مورد جنبه ریسک زیست محیطی درفازبهره برداری وتعمیرات،8 ریسک به عنوان ریسک شاخص شناخته شد در ادامه با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی - - AHP ٌ و آنالیزهای انجامشده به وسیله نرمافزارExpert choice ، احتمال وقوع ریسکها برآورد شد و با انجام روش تجزیه و تحلیل حالات شکست و اثرات آن - - FMEA ٍدو فاکتور شدت اثر و احتمال کشف ریسک هم محاسبه گردید.
-1 مقدمه
امروزه بحران های زیست محیطی، حرکت به سوی توسعه پایدار، حذف غیرتعرفه ای در راه اقتصاد، جلوگیری از اتلاف و هدررفتن منابع و ایجاد شرایطی در جهت تفاهم درخصوص تعرفه ها و مسائل اقتصادی را می توان از جمله علل مطرح شدن سیستم های مدیریت محیط زیست دانست - طهموریان، . - 1386 درادامه به برخی ازمنابع که درانجام تحقیق، جهت آشنایی با وضعیت پروژه و شناخت بهتر از موضوع و بررسی مطالعات مشابه انجامشده در ایران و جهان، مورد توجه واقع شده اند اشاره می شود:. در این راستا عملکرد نیروگاهها در تامین برق برای مردم و در جهت بهبود رفاه آنان از اهمیت بسزایی برخوردار است. استقرار این صنایع با ایجاد آلودگی های زیست محیطی ازجمله انتشار آلاینده های گازی، خروج پساب حاصله از فرایند تولید، آلودگی خاک و غیره باعث تخریب اکوسیستم و تهدید حیات زیست خواهند شد.
فرآیند تحلیل کیفی و کمی پتانسیلهای خطر و ضریب بالفعل شدن ریسکهای بالقوه ناشی از اجرای پروژه و همچنین حساسیت یا آسیبپذیری محیط پیرامونی است. به عبارت دیگرمی توان چنین بیان نمود که در ارزیابی ریسک، حساسیتهای جوامع انسانی به عنوان پذیرنده اثرات در تحلیلها مورد بررسی قرار می گیرد؛بنابراین بررسی و تحلیل جنبههای مختلف ریسک، ماهیت و انواع ریسکهای ناشی از فعالیتها در محیطزیست ضروری است.باهدف مدیریتی کاهش خطرها، ارزیابی ریسک کلیه فعالیتها،انجام می پذیردیعنی در ابتدا کلیه فعالیتها فهرست گردید، سپس انضباطهای اساسی برای به نظم درآوردن آنها تعریف شد که ملاک عمل قرار خواهدگرفت.باید توجه داشت که روش ارزیابی ریسک به صورت یک رویکرد عمومی است؛ که به طور کلی فرآیند ارزیابی ریسک بدین قرار است:
.1 شناسایی و تعیین ریسک
.2 ارزیابی ریسک
.3 تجزیه و تحلیل ریسک
.4 واکنش به ریسک
.5 کنترل واکنش به ریسک در فعالیتهای صنعتی تکنیکهای ارزیابی و مدیریت ریسک از طریق استفاده از رویکردهای پیشگیرنده و باهدف ایمنی برای کاهش توان حوادث بکار گرفته میشود. - محمدفام وکیانفر،.. - 1387 امروزه - سهوٌ، . - 2009 عنوان تحقیق در زمینه تحلیل ریسک، باتوجه به احتمال نشت رادیواکتیویته ازنیروگاه های باسوخت فسیلی - زغال سنگ - .که دراین مطالعه اشاره شده است به نیروگاه هایی که سوخت های فسیلی - زغال سنگ - استفاده می کنندبه دلیل انتشار مقادیرزیادی آلاینده های سمی باعث بوجودآمدن ریسک های زیست محیطی وآسیب برسلامت انسان ازطریق انتشارگازهای گلخانه ای واردمی کنند. - تیان و یان،ٌ . - 2013 مطالعهای در کشور چین در شهر Beijing جهت شناسایی ریسکهای موجود در نیروگاهها با روش تحلیل سلسله مراتبی - AHP - بر اساس اطلاعات به دست آمده از ماهواره را آغاز کرد.
در این تحقیق با توجه به روش ذکرشده، ریسکها شناسایی شده،ووزن دهی شدهاند و از تجزیه و تحلیل دادهها و اطلاعات به دست آمده و تکنیک تولید انرژی و فضا مشخص شد که منطقه نیروگاهی و خود فرآیند تولید انرژی در نیروگاهها بیش از همه ایجاد ریسک و خطر میکنند. همچنین این مطالعه ثابت میکند با روی هم گذاری دادههای ماهوارهای میتوان به ارزیابی وتحلیل ریسک نیروگاهها پرداخت.
-2 روش تحقیق
پژوهش مذکور ازنوع کاربردی می باشدکه در2 فاز بهره برداری وتعمیرات،و باتوجه به اهداف آن و به منظورحصول نتایج قابل اطمینان به مدت 9 ماه،ازابتدای خردادماه 93 لغایت بهمن ماه 93 درنیروگاه به انجام رسیده است.وبه طورکلی مطالعه درغالب سه مرحله انجام شد.
مرحله اول روش کتابخانه ای
مرحله دوم روش میدانی - بازدیدهای محلی ومنطقه ای -
مرحله سوم پرسشنامه ونظرسنجی ازخبرگان ومتخصصان هدف این پژوهش شناسایی وتشریح ریسک زیستمحیطی نیروگاه، درمحیط اقتصادی،اجتماعی،فرهنگی است.در این تحقیق برای شناسایی ریسکهای نیروگاه از روش دلفی استفاده شده است.روش کار در این مطالعه به این گونه است که با بهکارگیری نظرات کارشناسان و متخصصان، به ریسکهای موجود در منطقه مورد مطالعه وزن و ارزشگذاری، می گردید و سپس به شناسایی و اولویتبندی ریسکها پرداخته میشود. در نهایت پیشنهادها و راهکارهایی جهت کاهش و یا برطرف کردن ریسکها ارائه داد میشود تا بتوان با کمترین تأثیر به محیطزیست به بازدهی بهتر در روند تولید انرژی - برق - رسید.
-1-2 معرفی روشهای مورد استفاده
تا کنون در زمینه فرآیندبررسی ریسک روشهای متعددی ارائه شده است اما در این پژوهش با توجه به موضوع مورد مطالعه و شرایط موجود - نبود اطلاعات و گزارشها مشابه - از روشهای AHP, Delphi و FMEA استفاده شده است.
-2-2 نحوه تجزیه و تحلیل پرسشنامه AHP
به منظور انجام تجزیه و تحلیل پرسشنامههای AHP توزیعشده برای تعیین احتمال ریسکها، نرمافزار Expert choice1 مورد استفاده قرار گرفت و عملیات پردازش با واردکردن امتیازات در محیط Numerical به محیط اقتصادی- اجتماعی- فرهنگی در فاز بهرهبرداری وتعمیرات انجام گردید و احتمال وقوع برای هر ریسک مشخص گردید و اولویتبندی ریسکها از مسیر priority بر اساس احتمال وقوع ریسک به دست آمده مشخص گردید.
