بخشی از مقاله
چکیده:
رفتار متفاوت پیزومتر های موجود در یک آبخوان می تواند نتیجه عوامل مختلفی از جمله عوامل ساختاری، عوامل هیدروژئولوژیکی نظیر تغذیه از رودخانه و فعالیت های انسانی از جمله تاثیرات آب برگشتی از کشاورزی باشد. در این تحقیق تغییرات سطح آب زیرزمینی آبخوان مجن در استان سمنان در یک دوره بیست و چهار ماهه مورد بررسی قرار گرفته است. بررسی ها نشان می دهد که در مناطقی از دشت که کشاورزی شدت بیشتری داشته است، سطح آب زیرزمینی در پیزومتر های واقع در این مناطق بالا آمده آمده است . همچنین در مناطقی به دلیل وجود عوامل ساختاری نظیر گسل و همچنین تغذیه از رودخانه ارتباط آب زیرزمینی در مناطق مختلف دشت قطع شده است. این عوامل سبب رفتار متفاوت پیزومتر های موجود در آبخوان شده است. داده های هدایت الکتریکی آب زیرزمینی نیز تایید کننده زون بندی پیزومتر های موجود بر اساس رفتار آن ها می باشد.
واژه های کلیدی: آبخوان مجن، رفتار پیزومتر، کشاورزی، گسل
مقدمه :
نوسانات سطح آب زیرزمینی تابع عوامل مختلفی می باشد. عواملی که در مقیاس بلند مدت بر نوسانات سطح آب زیرزمینی تاثیر گذار هستند شامل تغییرات طبیعی در آب و هوا و فعالیت های انسانی - تغییر در کاربری زمین، پمپاژ و آبیاری - می باشد. نوسانات سطح آب زیرزمینی در مقیاس فصلی در بسیاری از مناطق به علت تبخیر و تعرق فصلی، بارش و آبیاری می باشد. نوسانات کوتاه مدت آب زیرزمینی در پاسخ به میزان بارندگی، پمپاژ، تغییرات فشار بارومتریک، تبخیر و تعرق توسط گیاهان و دیگر رخدادها می باشد. شرایط اخیر در مناطقی که عمق آب زیرزمینی کم باشد اتفاق می افتد . - Mc whorter 1977 - آرنولد و همکاران - Arnold et - al. 2000 در بررسی های خود نقش رودخانه می سی سی پی را در تغذیه آب زیرزمینی منطقه مورد مطالعه بررسی کرده و مشخص شد که قسمت های بالا دست رودخانه در تغذیه آب زیرزمینی منطقه سهم بسیار بالایی دارد.
تحقیقات صورت گرفته توسط بنسه و همکاران - Bense et al 2003 - نشان دادند که حضور گسل در منطقه سبب تقسیم بندی آبخوان به بخش های مختلف شده است. بنسه و بالن - Bense and Balen 2004 - در تحقیقات خود به منظور مدلسازی آب زیرزمینی منطقه مورد مطالعه از روش SGR برای تعیین خصوصیات هیدرولیکی گسل و حضور گسل در منطقه مورد مطالعه استفاده کرده اند. رفتار متفاوت پیزومتر های موجود در یک آبخوان می تواند نتیجه عوامل مختلفی از جمله عوامل ساختاری، عوامل هیدروژئولوژیکی نظیر تغذیه ازرودخانه و فعالیت های انسانی از جمله تاثیرات آب برگشتی از کشاورزی باشد . هدف از این تحقیق شناخت، تجزیه و تحلیل رفتار پیزومتر ها و تعیین عوامل موثر بر نوسانات سطح آب آن ها در دشت مجن در یک دوره بیست و چهار ماهه می باشد.
محدوده مورد مطالعه:
دشت مجن در فاصله 35 کیلومتری شمال غرب شهرستان شاهرود واقع شده است . این دشت یکی از دشت های نسبتا وسیع در استان سمنان بوده که به عنوان یکی از مناطق عمده کشاورزی محسوب می شود. سفره آب زیرزمینی دشت مجن به صورت آزاد بوده که در محدوده جغرافیایی بین طول های 54° 30׳ تا 54° 50׳ شرقی و عرض های جغرافیایی 36° 25׳ تا 36° 35׳ شمالی قرار گرفته که در شکل 1 نشان داده شده است. این آبخوان از طریق 24 حلقه چاه کشاورزی و 5 رشته قنات مورد بهره برداری قرار می گیرد. عمده مصرف آب استحصال شده جهت مصارف کشاورزی می باشد. تعداد 12 پیزومتر در دشت مجن حفر شده است که مشخصات آن در جدول 1 نشان داده شده است.
