بخشی از مقاله
چکیده
گردوغبار پدیدهاي جوي است که در بسیاري از عرصههاي بیابانی و مناطق خشک دنیا گسترش دارد و در سالهاي اخیر توجه زیادي را بهخود معطوف داشته است. در این پژوهش، روند ماهانه تغییرات غلظت ذرات معلق - PM10 - از سال 1392 تا 1395 مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. نتایج تجزیه واریانس نشان دادکه تأث یرزمان بر روي ذرات گردوغبار درماه هاي فروردین، شهریور، آبان، آذر و بهمن معنیدار و در سایر ماهها بهصورت غیرمعنیدار است. در واقع مقایسه میانگین ذرات گردوغبار درماه فروردین درسال هاي 92تا 95 نشان دادکه می زان گردوغبار روند نزولی داشته و در اردیبهشتماه، از نظرآمار ي تفاوتمعن ی داريب ینسال هاي مختلف مشاهده نشد. از طرفی در آذرماه سال ،92 بیشترین میزان را نسبتبه سه سال دگری داشته و با آنها اختلاف معنیداري دارد. همچنین نتایج مقایسه میانگین اسفندماه نشان دادکه سالهاي 95 و 92 و نیز سال 94 با 93 داراي اختلاف معنیداري است. افزایش و کاهش غلظت ذرات با توجه به ماه متفاوت است، که علت آن را میتوان ورود ریزگردها از کشورهاي همسایه از جمله عراق، سوریه و عربستان، کاهش رطوبت هوا، خشکسالی، استفاده بی رویه از منابع آبی، افزایش دما، سرعت و جهت باد دانست. بنابراین پیشنهاد میگردد براي برآورد دقیق میزان، شدت و مناطق داراي پتانسیل ایجاد ریزگرد، از تلههاي رسوبگیر یا نمونهگیرهاي رسوب در مناطق منشاء تولید گردوغبار استفاده شود.
-1 مقدمه
پدیده گردو غبار 1 ذرات ریز و خشکی هستند که به راﺣﺘﯽ در هوا معلق شده و مدت زیادي در هوا باقی مانده و در نهایت به سختی تهنشین میشوند. آلودگی هواي ناشی از طوفانهاي گرد و غبار یکی از مشکلات بهداشتی است که بیشتر در مقوله ذرات PM10 مورد بحث قرار میگیرد. در واقع این پدیده از پدیدههاي جوي هستند که در بسیاري از عرصههاي بیابانی و مناطق خشک دنیا گسترش دارند و در سالهاي اخیر توجه فزایندهاي را به خود معطوف داشتهاند. طوفانهاي ناشی از این پدیده همه ساله خسارات و تلفات فراوانی در تمام نقاط دنیا به وجود میآورند Mie - و همکاران، . - 2008 در این خصوص، خاورمیانه یکی از پنج منطقه جهان میباشد که بیشتر ین تولی د گرد و غبار را دارد Rezazadeh - و همکاران، . - 2013 ایران نیز به علت قرار گرفتن در کمربند خش ک و نیمه خش ک جهان، در معرض سیستمهاي متعدد گرد و غبار محلی و فرا منطقهاي میباشد Rashki - و همکاران، 2012؛ Goudie، . - 2014 به همین دلیل، این پدیده به عنوان یکی از مخاطرات طبیعی مهم در سالهاي اخیر در ابعاد مختلف مورد توجه محققان زیادي قرار گرفته است.
در این راستا Hahnenberger و - 2012 - Nicoll ط ی پژوهشی به بررسی خصوصیات رخداد گرد و غبار در شرق حوزه یوتا در امریکا پرداختند. نتایج نشان داد که بیشترین وقوع گرد و غبار در فصل بهار و در ساعات بعد از ظهر به دلیل افزایش بیش از حد مجاز سرعت باد اتفاق افتاده است . همچنین Rezazadeh و همکاران - 2013 - به بررسی اقلیمشناسی رخدادهاي گرد و غبار در خاورمیانه پرداختند.نتا یج حاکی از آن بود که بیشترین رخداد گرد و غبار در بخش غربی خاورمیانه در ماههاي زمستان و در بخش شرقی در ماههاي تابستان بوده است . از طرفی Tan و همکاران - 2014 - به بررسی شدت توفان گرد و غبار در چین از سال 1980 تا 2007 پرداختند. نتایج نشان داد که بیشترین وقوع گرد و غبار در سال 1983 بوده است. این در حالی است که سال 1984 تا 1999 وقوع گرد و غبار روند کاهش ی و از سال 2000تا 2007 روند افزایشی داشته است. استانهاي غربی و جنوبی کشور نیز ازسال یان متمادي با این پدیده مواجه هستند Naddafi - ، . - 2009 مطالعه گرد و غبار به غرب کشور از چندین جهت داراي اهمیت است: اول اینکه استان ایلام به دلیل داشتن ویژگیهاي طبیعی خاص نظیر کوهستانی بودن، داشتن متوسط بارندگی سالیانه بیشتر از متوسط بارندگی کشور و وجود پوشش گیاهی جنگلی و مرتعی به عنوان یک منطقه منشاء گرد و غبار محسوب نمی گردد، بلکه طوفانهاي گرد و غبار این منطقه عموماً فرا محلی بوده و جنبه فراگیر و گسترده دارند. دوم این که این منطقه در مسیر ورود و عبور سامانههاي جوي به داخل کشور بوده و نخستین منطقهاي است که اولین و بیشترین تأثیر را از این سامانه میپذیرد - خوشحال دستجردي و همکاران، . - 1391 از همین رو با توجه به افزایش غلظت بیش از حدي PM10 در مناطق غرب و جنوب غرب کشور، هدف از انجام این پژوهش تحلیل روند ماهانه تغییرات غلظت ذرات معلق - PM10 - استان ایلام از سال 1392 تا 1395 بوده است.
-2 مواد و روشها
استان ایلام با وسعتی معادل 20150 کیلومتر مربع که حدود 1/2 درصد کل مساحت کشور می باشد. در غرب سلسله جبال زاگرس و در موقعیت جغرافیایی ' 24 و 45œ تا 10' و 48œ طول شرقی و 58' و 31œ تا 15' و 34œ عرض شمالی واقع گردیده است. استان ایلام از نظر شرایط اقلیمیجز مناطق گرمسیري محسوب میگردد، ولی به دلیل وجود ارتفاعات و اختلاف درجه حرارت و بارندگی در بخشهاي شمالی، جنوبی و غربی آن میتوان ازنظر اقلیمی، مناطق سردسیري، معتدل و گرمسیري را در این استان مشاهده نمود. میانگین بارندگی سالانه استان ایلام 674 میلیمتر و میانگین دماي سالانه 23 درجه سانتیگراد می باشدشکل. شماره 1 موقعیت جغرافیایی منطقه مورد مطالعه رو نشان میدهد. در این پژوهش
