بخشی از مقاله
چکیده
دریاچه ارومیه به عنوان دومین دریاچه شور جهان، بزرگ ترین زیستگاه طبیعی آرتمیا، بیستمین دریاچه بزرگ جهان، بزرگ ترین دریاچه داخلی ایران و بزرگ ترین آبگیر دائمی آسیاي غربی، به عنوان منطقه حفاظت شده انتخاب و بعدها به پارك ملی تبدیل شده و نیز به عنوان یکی از نادرترین ذخیره گاه بیوسفري ایران و جهان در نظر گرفته شد. یونسکو در سال 1354 در برنامه جهانی انسان و زیستکره، 9 نقطه را براي حفاظت انتخاب نمود که یکی از آنها دریاچه ارومیه می باشد. جدا از این موارد، این دریاچه داراي توانمندي هاي فراوان اقتصادي و زیست محیطی می باشد. اما با این وجود در سال هاي اخیر، به علت تغییرات اقلیمی و نیز فعالیت هاي انسانی دچار مشکلات عدیده اي شده که هم اکنون به خاطر تشدید آن، این دریاچه به مرحله بحرانی رسیده است. در این پژوهش، تلاش شده که با استفاده از روش هاي جمع آوري اطلاعات اسنادي، اهمیت و وضعیت دریاچه ارومیه از جنبه هاي مختلف اقتصادي و زیست محیطی بررسی شده و پس از آن به ریشه یابی پیامدهاي تغییرات اقلیمی پیش آمده براي آن پرداخته و در نهایت راهکارهایی عملی در جهت احیاء این دریاچه پر اهمیت ارائه شده است.
مقدمه
از تالاب هاي ایران،فههملف، ص ذژفبا وجود این،فاینفاکوسیستمفهاي غنیف بافمخاطراتفزیادي فمواجه هستندچفیکیفازفتهدیداتفاصلیفبراي حیاتفتالابف ها، فعالیت هاي بشري استچفاین گونه فعالیت ها، عمدتا در قالب پروژه هاي عمرانینفتوسعه اي، بدون توجه بهفابعادفو آثار زیستفمحیطیفآنها صورتفمیفگیردچفدریاچه ارومیه، حوضه آبگیر یا پایاب حوضهفآبریز ارومیه است که سطح آن نسبت به آب دریاهاي آزاد، ححمل متر بالاتر استچ این دریاچه،فبیستمین دریاچه از نظر وسعت و دومین دریاچه از نظر شوري پس از بحرالمیت در جهانفاست که حداکثر ژرفاي آن، ذل متر و میانگین عمق آن زمتر است.فمیانگین طول آنتقریباًفحتلفکیلومتر و پهناي آن، بین ذل تافمذ کیلومتر متغیر است که حجم تقریبی آن لم میلیارد مترفمکعب برآورد شده است.فآب دریاچهعمدتاً از تل رود دائمی، غف رود فصلی، شم جریان سیلابی، چشمهفهاي داخل دریاچه و بارش هايفمستقیم باران و برف تغذیه می شودچqپمحمدولی، حشمل، غژچفاین دریاچه توسط سازمان یونسکوفبه عنوان میراث زیست محیطی حفاظت شده پذتملژفبه ثبت جهانی رسیده و به عنوان یکی ازفتالابهاي بین المللی پثبت شده در کنوانسیون رامسرژف ثبت شده است
یافته هاي تحقیق
پسروي و خشکیدن دریاچه ارومیه
گسترش فسدسازي بر روي رودخانهفهاي ورودي دریاچه ارومیه به همراه تغییرات اقلیمی،کاهشفبارش، خشک سالی پیاپی، استفاده بیفرویه از آبهاي زیرزمینی و عدم استفاده از روشن فهافو الگوهاي کشت مدرن، زمینه پسفروي و خشکیدن تدریجی دریاچه را از سال ذغملففراهمفکرده استچفسهم آب ورودي به دریاچه ارومیه از رودهاي استان آذربایجان غربی، زهدرصد پمنشأ برخی از این رودها استان کردستان استژفو رودهاي استان آذربایجان شرقی، زلفدرصد استچفعوامل مؤثر بر کاهش سطح آب دریاچه ارومیه رافمیفتوان در چارچوب عواملفطبیعی پبارش، جریان رودها، تبخیر و دماژفو عوامل انسانی بهتر تبیین کرد لچ عوامل طبیعیفف بر پایه آمار بارش هزفسال، تغییرات میزان بارش سالانه در حوضه آبریز دریاچه ارومیه تافتغمل، برابر با لهمفمیلیمتر بود که تغییر محسوسی در آن مشاهده نمیفشودچفطی سالهاي آبیفمغملنتغملفتا غهملنههملفپدوره پانزده سالهژ، مقدار یادشده به زحم فمیلیمتر کاهش میابدچفبه عبارتی، حدود حه فدرصد نسبت به آمار گذشته کاسته شده استچ فبی گمان، کاهش بارش با کاهش آورد رودها همبستگی بالایی داردچف برخاسته از کاهش بارشفحجم کل ورودي رودخانه هاي منتهی به دریاچه ارومیه در سال آبی فغهنذهمل، حدود ههفدرصد و نسبت به میانگین درازمدت، در حدود تهفدرصد کاهش نشان میفدهد پفشرکت سهامی آب آذربایجانفغربی، http://www.agrw.irژچفبه دلیل خشکسالی شدید میان سالهاي آبی ف مغملنفتغملفتا غهملنفههمل، بارش سالانه کمتر از میانگین عادي بود پحدود لههفمیلیمترژچفدیگر آنکه،فحوضه دریاچه ارومیه طی این دوره، به طور میانگین، هفدرجه سانتیگراد گرمتر شده استفپمحمد ولی، شهمل، شژچفهمچنین، میزان تبخیر، نسبت مستقیم با دما داردچفنگاهی به میانگینفآمار ارتفاع تبخیر در سالهاي آبیفههنفلهمل، حدود هتتل، و مهنههمل، حدود زمزلف میلیمتر، و سال تهنمهمل، حدود زمتلفمیلیمتر و سال آبی زهنفتهمل، حدود حتتلفو در سال آبی ذهن زهمل، حدود زمتلفمیلیمتر و در سال آبی غهنذهمل، حدود شهذل، نشان دهنده افزایش میانگین درازمدت تبخیر استچف پفشرکت سهامی آب آذربایجان غربی، پیشینژچفافزایش دما و به تبع آن تبخیر، روندف کاهشفسطح دریاچه ارومیه را تشدید میکند و موجب افت کیفیت آب و برداشت ناپذیري آنفدر چاههاي حاشیه دریاچه میفشودچفدر نتیجه، بیش از نیمی از دریاچه ارومیه خشکیده استفکه حغفدرصد این وضعیت را ناشی از تغییرات اقلیمی ارزیابی کردهفاندچفف هچ عوامل انسانی چنانچه ساخت سازههاي آبی در قالب سد و بند، توسعه منابع آب بدون استفاده از سدهافپآب هاي زیرزمینی، برداشتهاي مستقیم از رودخانه ها و مانند آنژ ، برداشت از آب هاي سطحی براي جبران اثرات خشکسالیفپغهملنفلهملژ، در حدود مف میلیارد متر مکعب در طی فدور خشکسالی بزرگ و نیز برداشت از منابع آب زیرزمینی فراتر از توان تعادلی و در نتیجه،کاهشف ورودي به دریاچه ازفطریق تغذیه زیرسطحی، گسترش کشاورزي، استفاده غیراصولی از آب هاي زیرزمینی، از عوامل انسانی پسرويفوفخشکیدنف دریاچه ارومیه به شمار آید، در قیاس با عوامل طبیعی، نزدیک به حمفدرصد از کاهشف سطح دریاچه ارومیه، متأثر از عوامل انسانی بوده استچ فپاستانداري آذربایجان غربی ف فق-http://www.ostan
