بخشی از مقاله
مقدمه
اراضی شور بخش گستردهای از اراضی کشور را در بر گرفته و با توجه به رشد روز افزون جمعیت، ضرورت اصلاح و بهسازی این اراضی که دارای قابلیت و پتانسیل کشت و کار میباشند امری مهم و اجتناب نا پذیر است. بهره برداری از اراضی فاریاب در مناطق خشک و نیمه خشک ممکن است با یک یا مجموعه ای از مشکلات مانند تجمع نمک در نیمرخ خاک، نفوذپذیری کم خاک، آهسته بودن نسبی سرعت حرکت آب در خاک و تخریب ساختمان خاک مواجه باشد.
مهمترین و معمولیترین حالت بروز مشکل شوری زیاد در خاک، گرایش به شوری به دلیل تجمع نمکها در افقهای سطحی نیمرخ خاک از نوعی منشاء خارجی است. گرایش به شوری خاک ممکن است به صورت طبیعی و یا به دلیل عملیات انسانی به انجام برسد. عامل گفته شده اخیر در نتیجه اعمال عملیات آبیاری در مناطق با بارندگی کم که در آن میزان تبخیر زیاد، عملیات و اقدامات لازم نظیر آبشویی یا تجهیز به سامانه زهکشی در آن انجام نمی شود، اتفاق می افتد .
مدلهای ریاضی که تاکنون برای برآورد میزان آب مورد نیاز اصلاحی خاک و تخمین شوری تعادلی در استان خوزستان به مرحله اجرا در آمده دارای دامنه کاربرد محدود است. هدف از این پژوهش، بهکار گیری مدلهای ریاضی آبشویی برای تخمین شوری تعادلی خاک بود.
مواد و روشها
زمینی به مساحت 3875 هکتار که بالغ بر 17/32 درصد از کل محدوده مورد مطالعه بوده واقع در جنوب استان خوزستان که از نظر شوری و سدیمی بودن پیش از آبشویی در کلاس S4A4 قرار داشت انتخاب گردید. در این پژوهش برای آبشویی نمکهای محلول از نیمرخ خاک از روش "غرقاب متناوب" با چهار تناوب 0/25 متری استفاده شد. در دو تناوب اول آبشویی ابتدا آب شور به کار برده شد و مابقی تا میزان 100 سانتیمتری از آب رودخانه کارون تأمین گردید.
سپس با استفاده از نرم افزار SPSS مدلهای ریاضی مختلف به ارقام شوریزدایی بهدست آمده برازش داده شد. آنگاه کارآیی هر یک از این مدلها با استفاده از آمارههای ضریب تبیین و انحراف استاندارد در سطح معنی داری %1، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. به منظور ارزیابی دقت، اعتبار و کارایی مدل پیشنهادی پنج شاخص آماری اراته شده توسط استفاده شد. این شاخص ها عبارتند از ریشه میانگین مربعات خطا ، ضریب تعیین، بازده - کارایی - مدل، خطای بیشینه و ضریب مقدار باقیمانده. در نهایت، مناسب ترین مدل شوری زدایی و سدیم زدایی خاک های مورد آزمون تعیین گردید .
آنیونهای غالب عصاره اشباع خاک پس از آبشویی به ترتیب کلر، سولفات و بی کربنات و کاتیونهای غالب موجود در آن به ترتیب سدیم، منیزیم و کلسیم بوده است. چگونگی پراکنش کاتیونها و آنیونهای عصاره اشباع لایه های مختلف نیمرخ خاک را پیش و پس از آبشویی و میزان تغییرات - کاهش یا افزایش - مجموع کاتیونها و آنیونهای عصاره اشباع لایههای مختلف نیمرخ خاک را طی فرآیند آبشویی نشان می دهند.
