بخشی از مقاله
چکیده
نقشهههاي حاصلهخیزي براي شناسایی منابع خاکی سودمند هستندگهاین نقشههها مبناي توصیهههاي کودي، پایش تغییرات تغذیههاي خاك و یکی از ابزارهاي مهم براي پیشهبینی کمبود یا سمیت عناصر غذایی در خاك میهباشندگهمقالههحاضر شامل بخشی از کارهاي انجام شده از سال عمنگ تاکنون بر روي پروژه تحقیقاتی"هتهیه نقشه رقومی پراکنش جغرافیایی عناصر غذایی در خاكههاي زیر کشت گندم آبی در استان گلستان"ه استگهمنطقه مطالعاتی شامل اراضی زیر کشت گندم آبی و سطح کل این اراضی حدود طچچ هزار هکتار میهباشدگهدر فاصله زمانی یاد شده از سطح کل این اراضی نمونههبرداري شده است نقشه هاي جغرافیایی به ططچچ شبکه با فواصل طططگ متري تقسیم شدند .
به کمک GPSهاز محل تقاطع خطوط شبکه نمونه مرکب صلیبی تهیه شده،خصوصیات فیزیکوآهشیمیائی و میزان عناصرغذایی خاك اندازهگیري شدندگه در موقع نمونه برداري برخی اطلاعات جانبی مانند ارتفاع منطقه، نام مالک، تاریخ نمونههبرداري، کفیت آب زیرزمینی، آبهگرفتگی، کشت قبلی و در کارت تشریح ثبت شدند و کلیه نمونههها در آزمایشگاه بخش تحقیقات خاك وهآب استان گلستان تجزیه شدندگهپس از دریافت نتایج آزمایشگاهی براي هر سري از دادهها، یک لایه الکترونیکی ساخته شد و بعد از میانهیابی نقطههاي پهنه بندي گردیدگهناهمگنی دادهها در جهات مختلف بررسی و همبستگی مکانی دادهها نیز ارزیابیشده با آنالیز واریوگرام، تغییرات مکانی دادهها مطالعه گردیدگهبا توجه به مجموع نتایج، واریوگرام هر متغیر براي انتخاب مدل مناسب مورد استفاده قرار گرفت و از طریق میانهیابی نقطههاي با تکنیک آماري کریجینگ نقشه متغیر مورد مطالعه تهیه گردید.
کلمهرهاي کلیدي:پراکنش جغرافیایی، کریجینگ، نقشه رقومی، عناصر غذایی
مقدمه
استان گلستان با مساحت کیلو مترمربع در عخ درجه خع دقیقه تا لاخ درجه وطن ثانیه دقیقه طول شرقی و لانهدرجه و خع دقیقه تا من درجه و خگ دقیقه عرض شمالی واقع استبه خاطر موقعیت جغرافیایی و همهجواري با دریاي خزر و ارتفاعات شمالی سلسله جبال البرز، استان گلستان یکی از مناطق حاصلهخیز ایران بوده و قطب مهم کشاورزي محسوب میهشودگهراهکار اساسی براي شناسایی امکانات هر منطقه در وهله اول شناسایی منابع خاکی است تا با تجزیه و تحلیل خصوصیات آنها و همراه با سایر اطلاعات به دست آمده از بخشههاي دیگر، به دست اندرکاران بخش کشاورزي و دیگر بخشهها، رهنمودهايهفنی در استفاده بهینه از منابع آب و خاك ارائه شود.
دستیابی به اهداف پیشهبینی شده براي خودکفایی محصولات زراعی زمانی متصور و مقدور است که استعدادها وهمحدودیتههاي خاك را بشناسیم، روشههایی را که در راه بهرهوري درست از آن باید تبعیت نمود مشخص نماییم و قواعدي را پیهریزي کنیم که نه تنها امکان تأمین حداکثر عملکرد از آن فراهم باشد، بلکه براي بهرهبرداري نسلههاي بعد هم محفوظ بماندگ مصرف صحیح و مناسب انواع کودها مهمهترین راه حفظ و اصلاح حاصلهخیزي خاك و افزایش عملکرد محصولات کشاورزي میهباشدگهنقشه هاي حاصلهخیزي خاك یکی از ابزارهاي مهم براي تعیین سطح نیازهاي کودي و پیشهبینی وقوع کمبود یا سمیت عناصر غذایی مورد نیاز گیاه در خاك استگهنرمهافزارهاي سامانه اطلاعات جغرافیایی این امکان را فراهمآوردهاند تا با استفاده از روشههاي زمین آمارهتهیه نقشهههاي همسانگ به شکلی آسانهتر و مطلوبهتر از روشههاي دستی ممکن شود.
سامانه اطلاعات جغرافیاییگههقادر به ذخیره و تجزیه دادهها استگهدادههاي ذخیره شده در این سامانه با صرف وقت و هزینهههاي اندك از جنبهههاي گوناگون ارزیابی و جمعهبندي میهشوندگهاین دادهها به سهولت به هنگام شده و مجدداً در اشکال متنوع به نمایش در میهآیند و نیز میهتوان بارها آنها را در قالب نقشهههایی با مقیاس مناسب و دلخواه ارائه نمودگهبا فراهم شدن چنین نقشهههایی میهتوان پرسشههایی را مطرح نمود که بدون در اختیار داشتن اطلاعات و ابزار رایانههاي پاسخ به آنها امکانهپذیر نیستگهامروزه به دلیل این ویژگیههاي و با صرف هزینهههایی کمهتر از هزینهههاي به کار رفته در روشههاي قدیمی، از سامانه اطلاعات جغرافیایی براي تهیه نقشهههاي حاصلهخیزي خاك کمک گرفته میهشود.
در کشور ما، تهیه نقشهههاي حاصلهخیزي به برخی ایستگاههاي تحقیقات کشاورزي و با روش دستی محدود میهگردد، از جمله آنها میهتوان از ایستگاههاي تحقیقاتی گریزه و قاملو در استان کردستان، ایستگاه آلاروق و سامیان در استان اردبیل و ایستگاه تجرك دره استان همدان نام بردگهتهیه نقشهههاي حاصلهخیزي خاك با استفاده از شیوههاي ارائه شده در GIS تاکنون در سطح استانی و ملی ارائه نشده است دانش جدید رایانههاي، سامانه اطلاعات جغرافیایی استگهسامانه اطلاعات جغرافیایی عبارت از یک نظام منسجم از سختهافزار، نرمهافزار و دادهها است که امکان میهدهد دادههاي وارد شده به رایانه، ذخیره، تجزیه و تحلیل، انتقال، ارزیابی و بازیابی شده و به صورت اطلاعات نقشههاي، جدولی و مدلی از پهنه هاي جغرافیایی منتشر شوند.
گهسامانه اطلاعات جغرافیایی یک فن یا ماشین ابزاري است که میهتوان از آن در شناسایی دادهها هنقشههسازي موضوعیا، تجزیه و تحلیل و تفسیر و جمعهبندي دادهها، ارزیابی توان اکولوژیکی و نیاز اقتصادي اجتماعی براي استفاده انسان از سرزمین، تغییرات محیط زیست، شناخت تخریبهها، ضایعات و آلودگیهها و از همه مهمهتر برنامههریزي منطقههاي یا محیط زیست، از آن بهره جستگههمان گونه که نیست هچگاهبیان کرده است، GIS پلی بین پایگاه دادههاي منابع و مدیریت استگهبا روي هم گذاري نقشهههاي موضوعی تک بعدي، تقابلهها، تداخلهها و وابستگیههاي به هم پیچیده را بهتر میهتوان دید، ارزیابی و نتیجههگیري نمودحجم زیاد داده و کاربردهاي روز افزون آنها در نظامههاي مرتبط با زمین، نظیر منابع طبیعی، محیط زیست، خاك و زمینهشناسی و گگگهاز یک سو و ماهیت پویایی و تغییرپذیري آنها در بعضی از نظامهها از جمله منابع طبیعی و محیط زیست از سویی دیگر، ضرورت استفاده از ابزارهاي کمکی الکترونیکی و روشههاي نوین را مطرح ساخته اند.
