بخشی از مقاله
چکیده
موضوع کمبود آب در اکثر مناطق خشک، نیمه خشک از جمله کشور ایران معضل بزرگی به شمار می رود. استفاده بهینه از منابع آبی موجود وتلاش جهت دستیابی به منابع آبی جدید دو راه حل عمده برای رفع نسبی این مشکل به شمار می رود. جمع آوری آب باران یکی از راهکارهای مدیریت آب برای مقابله با کم آبی می باشد که در مناطق مواجه با کم آبی به سرعت در حال توسعه است. جمع آوری آب باران یک تکنولوژی استفاده شده برای جمعآوری و ذخیره آب باران از روی پشتبام، سطح زمین، و یا پنجرهها است که از سیستمهای ساده از قبیل آبپاشها، تانکها و مخازن استفاده میکند.
روش تحقیق در این مقاله کیفی است و از روش مطالعه وبررسی اسناد ومدارک استفاده شده است. این مقاله به بررسی مفاهیم مرتبط با سیستم های جمع آوری آب باران و اجزاء آن، انواع این سیستم ها می پردازد وعملکرد آن ها در صرفه جویی مصرف آب را مورد مطالعه قرار می دهد. دراینجا منظور از جمع آوری آب باران صرفاً به دام انداختن آب روی سطح بام ساختمان است. از آنجایی که مدیریت فاضلاب سطحی حاصل از آب باران فرصتی خاص برای جمع آوری آب باران و استفاده مجدد است، با توجه به شرایط اقلیمی سایت و در نظر گرفتن ویژگی های مکانی و زمانی کاربری موردنظر این سیستم ها می توانند گزینه ای مناسب درجهت کاهش آب آشامیدنی باشند.
- مقدمه
سیستم های جمع آوری آب باران، آب باران را از روی پشت بامف سطح زمین ویا پنجره ها جمع آوری وذخیره می کنند و یه این منظور از سیستمهای ساده از قبیل آبپاشها، تانکها و مخازن استفاده میکنند. بارانی که به سطح زمین میرسد غالباً به عنوان فاضلاب سطحی در نظر گرفته میشود زیرا کیفیت آن اغلب پایینتر است به این دلیل که پتانسیل بیشتری برای آلوده شدن دارد. درمقیاس شهری، مدیریت فاضلاب سطحی یک فرصت خاص برای جمعآوری و استفاده مجدد است. اما این خارج از محدوده اهداف این مقاله است ودراینجا منظوراز جمع آوری آب باران صرفاً به دام انداختن آب روی سطح بام ساختمان است. سه ملاحظه اولیه هنگامی که جمع آوری آب باران درهر مقیاسی داریم وجود دارد.
اول، آب جمعآوری شده باید به قدر کافی برای استفاده مورد نظر، تمیز باشد.
دوم، آب باید به طور فصلی و به اندازهی کافی و مطمئن در دسترس باشد.
سوم، ناحیه بارانگیر - حوزه آبخیز - و حجم جمعآوری باید برای تأمین تقاضا برای هر سیستمی که هدف مورد خدمت قرار گرفتن است، کافی باشد - . - Building Council 2011 بیش از 95درصد از سطح غرب آسیا و شمال آفریقا دراقلیم سرزمینهای گرم وخشک قراردارد. این نواحی دارای اقلیم مدیترانهای، زمستانهای سرد و بارانی و تابستانهای گرم و خشک هستن - . - Owieis, Hachum and Kijine 1999 در مناطق خشک و نیمه خشک بارندگی کم، نامطمئن و دارای توزیع زمانی نامناسب است و عمده بارش به خاطر عوامل مختلفی از جمله کمبود پوشش گیاهی و شدت زیاد بارش به رواناب تبدیل میشود. مثلاً 10میلیمتر بارش در این مناطق قادر است 100 هزار لیتر رواناب درهکتار تولید کند.
از طرفی تبخیر در این مناطق بسیار بالا بوده و همین میزان کمبارش را نیز از دسترس خارج خواهد کرد. جمع آوری این میزان آب میتواند در مناطقی که سایر منابع آب وجود ندارد یا به دلیل هزینه یا کیفیت پایین آب زیرزمینی نمیتوان چاه احداث نمود، بسیار مفید باشد. به همین خاطر است که استفاده از سیستمهای جمع آوری آب از گذشتهای دور در این مناطق رواج یافته تا بتوان به طرق مختلف این آب را جمعآوری کرده و در مواقع نیاز مورد استفاده قرار داد 2003 - . - Anschutz.J.,et al
-2پیشینه جمع آوری آب باران
جمع آوری آب باران در اردن از 850 سال قبل از میلاد استفاده میشده است.مثالهای تاریخی مشخص که به طور مؤثر از سیستمهای جمع آوری آب استفاده کردهاند شامل مخازن سنگ برش بناتین پترا زیرزمینی یافت شده در صحرای اومایا1،قلعههای زمان کروسادر2 و خانههای سنتی روستایی است - . - 2011 Hoffman DQG Bil ,Ghobbano' در فصلهای گرم سال نیز توجه داشته اند و برای تحقق این مساله، »آبانبار« را بنیان گذاشته اند.
-3 انواع سیستم های جمع آوری آب باران
سیستمهای جمعآوری آب باران به 3 نوع اصلی تقسیم میگردند که عبارتند:
- حفاظت و نگهداری رطوبت - حفاظت آب و خاک - برای تولید محصولات زراعی.
- متمرکز نمودن روان آب برای حیوانات اهلی، وحشی و زراعت
- جمعآوری و ذخیرهسازی روانآب به دست آمده از بامها و سطح زمین برای مصارف خانگی و زراعی - احمدی ودیگران . - 1391 که از مواردفوق موردسوم درحوزه معماری می گنجد.
-4 اجزاء سیستم
اجزاء سیستم جمع آوری آب باران درنمودار4 نشان داده شده
در ایران نیز به دلیل اینکه ریزشهای آسمانی، به جز ناحیه شمالی و سواحل دریای مازندران، در بقیه نواحی بسیار کم است، از دیرباز در بیشتر دشتهای وسیع ایران، برای دسترسی به آب، تلاش چشمگیری صورت گرفته و ایرانیان با بهره جستن از تمامی تواناییهای خود، دهها کیلومتر قنات حفر کرده اند. آنها در کنار ساخت قناتها و سدها، به ذخیره سازی آبهای فراوان زمستانی برای به مصرف رساندن آنها است، در زیر به صورت مفصل توضیحاتی راجع به هر جزء داده می شود.
- رویه سقف:
ناحیه بارانگیر آب باران معادل ناحیه سطح تماس لازم سقف است که در مقابل سطح ناحیه ای سقف قرارمی گیرد - به نمودار2 نگاه کنید - .
