بخشی از مقاله
حجامت چیست و چه نقشی در طب سنتی دارد
حجامت يعني چه ؟
حجامت اصطلاحا به روشي ازخونگيري اطلاق مي شودكه جهت درمان بعضي ازبيماريها بكار مي رود وداراي سابقه تاريخي هفت هزارساله مي باشدوبه عنوان يك سنت الهي درروايات وسيره پيامبران وائمه اطهار(ع) مطرح گرديده وجزءاحكام امضائي اسلام است ودرطب سنتي به عنوان ركن درمان به حساب مي آيد به زبان علمي ازحجامت به (scarification؛wetcuppinq؛bloodiettinq؛drycuppinq )تعبير مي شود كه البته باتوجه به مفاهيمي كه ازديدگاه اسلام به دست مي آيد واژه هاي نامبرده كامل نيستند.
روش انجام حجامت چگونه است ؟
پس ازمعاينه واخذ شرح حال ازبيمارموضعي كه براي حجامت تعيين شده است ضدعفوني گشته سپس باليوان حجامت كه بصورت يكبارمصرف ساخته شده به مدت چنددقيقه بادكش مي شود بعدازايجادانبساط چندخراش سطحي ايجادمي گردد آنگاه به تناسب وضعيت جسمي ؛باليني وعروقي بيماردرسه الي پنج مرحله ازوي خون گرفته مي شود.اين عمليات مجموعادرمدت حدود20دقيقه انجام مي شود كه خون گرفنه شده حداكثر به 50تا70سي سي بالغ مي گردد.درحجامت خشك مرحله خونگيري انجام نمي شود.
حجامت تاچه حدجنبه علمي دارد؟
تلاش علمي براي توجيه حجامت درجهان شروع شده است وتاليفاتي نيزدراين زمينه منتشر گرديده است ((حجامت يك روش درماني آزموده ))حاصل پژوهشي است كه آقاي دكتريوهان آبله دركشورآلمان انجام داده است .برخي ازمتخصصين آمريكايي نيزتحقيقاتي دراين موضوع منتشر ساخته اند ويكي ازكلينيك هاي مجهزپژوهشي پيرامون حجامت درآمريكا تاسيس گرديده ودرحال
بررسي علمي روي حجامت مي باشد دربرخي ازكشورهاي آسيايي نيز اثردرماني حجامت مي باشد.دربرخي ازكشورهاي آسيايي نيزاثرحجامت برروي بيماريهاي خاص موردمطالعه قرارگرفته است وگزارش آن منتشر گرديده است .دردانشگاه شهيد بهشتي ايان هم درسالهاي 71-72چندطرح پژوهشي پيرامون حجامت اجراگرديده است ازآن جمله ((مقايسه خون وريدوخون حجامت ازنظر فاكتورهاي بيوشيميايي ))؛((مقايسه مواضع حجامت بامسيرمريديان هاي طب سوزني ))؛((بررسي تاثير حجامت بربيماريهاي عصبي سردردهاي ميگرني))؛به صورت پايان نامه دكتري مي باشد.
((بررسي اثر حجامت برسروتونين خون ))نيزپژوهشي ديگراست كه دردانشگاه تهران درشرف انجام است وگزارش اوليه آن درپنجمين كنفرانس بين المللي طب اسلامي درهندوستان درسال 1999ارائه گرديده است .دانشجويان سال آخرپزشكي ورشته هاي مرتبط؛موضوعات متعددي رادراين زمينه به صورت پايان نامه تدوين كرده اند.پزشكان ومحققان عضوشده ودرمان بيماري هاي گوناگون راباروش حجامت موردتحقيق قرارداده اندودراين زمينه اطلاعات ارزشمندي رابه دست آورده اند. www.zibaweb.com سايت زيبا وب
حجامت تاچه حدارزش درماني دارد؟
درمنابع طب اسلام وطب سنتي حجامت به عنوان يكي ازاركان مهم درمان ذكرگرديده است وبيماري هاي گوناگون رادرمان مي كندوبه صورت اختصاصي درمنابع طب اسلامي به شكل پيشگيرانه درمان همه بيماريها شمرده شده است ودرموردبيماريهاي خاص درمان تمامي بيماريهاي ناشي ازغلبه خون گفته شده است .بوعلي سينااعتقادداردصفراوسودانيزازطريق حجامت قابل دفع است .
آياهمه پزشكان حجامت رابه بيماران توصيه مي كنند ؟
خير-اطلاعات پيرامون حجامت درجامعه پزشكي محدوداست .به طوركلي دردانشكده هاي پزشكي ايران اين موضوع تدريس نمي شود.فقط دربعضي ازدانشگاههاي آمريكا؛انگليس ؛آلمان ؛وچين اين موضوع به شكل كلاسيك تدريس مي شود.طبيعي است كه وقتي پزشكان ماازويژگي هاي درماني آن بي اطلاع هستند همه اقدام به اين عمل نمي كنند.ازسوي ديگراطلاعاتي كه مطرح گرديده است بسيارجديداست وبيش ازپنج هزارسال ازعمران نمي گذرد.پزشكاني كه درايران بااين موضوع آشناهستندبه هزارنفرنمي رسند.
حجامت دردرمان چه بيماريهاي بكارمي رود؟
حجامت درموردبيمارهاي هايپرليپيدمي (چربي خون بالا)؛ديابت غيروابسته به انسولين ؛دردهاي عضلاني ؛سردردهاي عصبي ؛وميگرني ؛بيماريهاي پوستي شامل آكنه ؛پسوريازيس ؛آلرژي هاي دارويي ؛غذايي ؛فصلي ؛اعتيادبه مواد مخدر؛بيماريهاي انسدادي عروق كرونر؛عوارض بعدازيائسگي (منوپوز)دردهاي قاعدگي درزنان ودوشيزگان (ديسمونوره)وبرخي بيماريهاي عفوني ؛هورموني وغددكاربردارد.
آيا استفاده ازفوايدحجامت تنهابراي درمان بيماريهاست ؟
بيشترين كاربردانواع حجامت دربعدازبيماريهاست وبامكانيسم مختلفي ازجمله تنظيم سيستم ايمني موجب پيشگيري ازبيماريها مي گرددوبدين ترتيب مي توان نتيجه گرفت كه كاربردحجامت فقط براي درمان بيماريهانيست .
حجامت نسبت به سايرروشهاي درماني متداول چه مزيتهايي دارد؟
بطوركلي حجامت يك روش درماني بدون عوارض جانبي است واگربه صورت تخصصي ازآن استفاده شود برتري هاي فراوني نسبت به روشهاي درماني جاري مانند مصرف داروهاي شيميايي وجراحي دارد.مزيتهاي درمان باحجامت مي توان بطورخلاصه بدين شرح بيان كرد:
1-حجامت يك روش درماني بدون عوارض جانبي است .
2-حجامت براي تمامي سنين (به جزچهارماه اول زندگي )كاربرددارد.
3-حجامت باحداقل توان فني وتجهيزات اجرايي مي تواند بيماريهاي سخت ومزمن رادرمان كند.
4-حجامت هيچگونه وابستگي فني ؛علمي وابزاري به خارج ازكشورندارد.
5-حجامت يك رفتاردرماني سرپايي است ونيازي به تجهيزات بيمارستاني ندارد.
6-درحجامت فاكتورهاي مداخله گروجودنداردويك رفتاركامل موجب درمان مي شود.
7-حجامت يك دستورديني است توان جلب تاثيرات رواني درآن بالاست وازاين طريق علاوه برافزايش سطح درمان پذيري موجب تقويت فرهنگ واعتقادات مذهبي وارتباطانسان باخدامي شود.
درموردچه افرادي نبايدحجامت كرد؟
حجامت پيشگيرانه خطرافرين نيست وبه منظورپيشگيري ازبيماريها مي توان هرسال حداقل درفصل بهار حجامت كردوحداقل فاصله زماني براي حجامت ازيك ماه شروع مي شود تاسن روزفاصله يعني چهل ساله چهل روزيك بار؛پنجاه ساله وپنجاه روزيكبارو000ولي حجامت درماني اگرتوسط افرادغير مطلع انجام شودممكن است موجب درمان نگرديده ويااشكالاتي راپديد آورد.درموردافرادزيرنبايدحجامت كرد:
1-افرادي كه باتعريف طب اسلامي وطب سنتي دچارغلبه شديدبلغم هستند.
2-كودكان ازبدوتولدتاچهارماهگي
3-زنان باردارتا ماه چهارم بارداري
4-زنان درمدت ايام عادت ماهيانه
5-افرادداراي كمبودپلاكت خون
6-افرادي كه دچارفشارخون مقطعي بالاهستند(دراين افرادابتدابايد بااستفاده ازحجامت گرم وخشك به طريق مخصوص فشارخون راكاهش داده وسپس اقدام به حجامت كرد)
انجام چندمرحله حجامت درسال بي خطراست ؟
براي طبايع بلغي وصفراوي انجام 1الي 3مرحله درسال مفيدوبي خطراست وبيشترازآن نبايدتجويزنگردد.براي طبايع سوداوي به همراه يك سلسله تمهيدات درماني ديگر تعدادرامي توان افزايش داد .سقف حجامت موردنيازطبايع دموي ؛سن روزفاصله است .يعني فردسي ساله سي روزيكبار؛چهل ساله چهل روزيكبار؛و000والبته كمترازسي روزيكبارنبايدتجويزگردد.
بيماران جهت انجام حجامت بايدبه چه اشخاص ومراكزي مراجعه كنند؟
پزشكاني كه دوره آموزش اجراوروش تجويزراگذرانده باشند صلاحيت انجامت رادارند.پيراپزشكان نيزدرصورت گذراندن دوره آموزشي مي توانندحجامت نمايند ولي تجويزحجامت بايدبانظرپزشك آشنا بااين روش درماني صورت گيرد.لازم به تذكراست كه بخشنامه هاي اخيروزارت بهداشت ؛حجامت رايك رفتاردرماني نيازمند به پژوهش علمي توصيف كرده است واين امررادرغالب طرح هاي پژوهشي زير نظرمراكزتحقيقاتي ودانشگاههاي ميسر مي داندبيماران براي انجام حجامت مي توانند به بيمارستانهاي مجري اين طرح مانندبيمارستان لقمان حكيم (تهران )وشعبات موسسه تحقيقات حجامت ايران وپزشكاني كه عضوموسسه تحقيقات حجامت ايران هستند ودوره آموزشي خودراطي كرده اندمراجعه نمايند.
حجامت درجامعه علمي ماتاچه حدپذيرفته شده است ؟
به طوركلي جامعه علمي يك بازنگري اساسي به رفتارهاي درماني اسلامي وسنتي دارد واين حركت بسيارپرشتاپ پيش مي رود ودرزمينه حجامت نيز جامعه علمي جهاني درمراكزعلمي دردانشگاههاي آمريكا اروپاوچين به اين امرتوجه كرده است وكارشناسان امرنيزاطلاعات خودرادرمعرض نشر عمومي قرارداده اندووسايل سمعي بصري نيزبه اطلاع رساني پرداخته اندلكن درجامعه علمي ايران اين موضوع به شكل يك باورعلمي متولد نشده است وبيشتر كارشناسان منتظر هستند تاگزارشات كشورهاي خارجي منتشر گرددوزماني كه گزارشي ازآن سوي مرزمي بينيد به اين موضوع روي مي آورند .
آگاهي جامعه سنتي نسبت به اين روش تا چه حداست ؟
افراد بالاي چهل سال معمولا بااين روش آشنايي دارند وبرخي نيز ازكارآايي آن اطلاعات سطحي وبسيار كم اهميت است ولي مي توان ايده هاي درماني مناسبي راازآن ميان استنباط كرد وبه عرصه توجيه عملي برد در حال حاضر مجموعه اطلاعاتي دراين زمينه جمع آوري شده ودرشرف انتشار است
شيوه سنتي حجامت درايران چه قدمتي دارد؟
قدمت حجامت درايران به قبل ازاسلام مي رسد بهرام گوريكي ازپادشاهان ساساني چون درمان بيماري خودرا منحصر به حجامت يافت دستوردادتااين روش درايران رايج گردد براساس استنادات تاريخي اين روش درمانبي دردانشگاه جندي شاپورتدريس مي شده است وردپاي فرهنگي آن درادبيات كشورمشاهده مي گردد سالانه درفصل بهار مردم ؛كودكان وميان سالان خودراحجامت مي كردند واصطلاحا اين مراسم را عيد خون مي ناميده اند ومعتقد بودند بادفع فضولات وسموم ازبدن موجبات سلامتي فرد را فراهم مي نمايد ابزار حجامت سنتي درموزه ها ودرمراكز آثارباستاني تازمان هزارسال قبل به چشم مي خورد.
جايگاه حجامت درطب سنتي ماكجاست ؟
تمامي بزرگان طب سنتي ايران ازحجامت به عنوان يكي از اركان مهم درماني ذكر كرده اند محمدذكرياي راضي در كتاب الحاوي شيخ الروئس ابوعلي سينا دركتاب قانون در طب سيد اسماعيل جرجاني دركتاب ذخيره خوارزمشاهي عقيلي خراساني دركتاب خلاصه الحكمه في مجمع الجوامع به شيوه گسترده اي پيرامون حجامت وكاربردآن دردرمان صحبت كرده اند واز حجامت براي درمان بيماريهاي فراگير ومهمي مانند سكته قلبي ؛ماليخوليا ؛سردردهاي ميگرني وبخشي ازبيمايهاي پوستي بهره مي گرفته اند .در طب اسلامي ومنابع مذهبي نيز توصيه هاي فراواني به انجام حجامت شده است .رسول اكرم (ص)وائمه اطهار(ع)خود حجامت مي كرده اند وروش انجام
آن را بيان فرموده اند وويگيهاي درماني آن رابرشمرده اند يكي ازمهمترين رواياتي كه درزمينه حجامت درمنابع معتبر روايي آمده است ودرذيل آيه يك سوره اسري درتفسير الميزان وبرخي ازتفاير آمده است .درحديث شب معراج كه رسول اكرم (ص)مي فرمايند ((وقتي كه به آسمان هفتم صعود كردم برهيچ ملكي ازملائك گذرنكردم مگراينكه گفتند يامحمدحجامت كن وامتت رابه حجامت كردن امرفرما)).
تفاوت خون حجامت با خون اهدا شده
خلاصه : در این خبر با تفاوت این دو آشنا شوید.
متن کل خبر : پاسخگوي سئوالات زير آقاي حسين خيرانديش، رئيس انجمن تحقيقات حجامت ايران مي باشد.
- جناب آقاي خيرانديش، بفرماييد با وجود شتاب علم در دنياي امروزي، مي توانيم از "حجامت" به عنوان يك روش درماني استفاده كنيم؟
هر روش درماني كه سابقه ي بيشتري داشته باشد، از نظر علمي معتبرتر به حساب مي آيد، زيرا تجربيات درماني مثبت يا منفي به معناي حيات انسان ها يا اتلاف جان انسان هاست.
وقتي گفته مي شود يك روش درماني هزار ساله يا هفت هزار ساله، يعني ميلياردها انسان در طول سال هاي متمادي، اين روش درماني را تجربه كرده اند و از آن بهره گرفته اند، بنابراين ما حق نداريم تجربياتي را كه به قيمت جان انسان ها تمام شده است، به راحتي زير پا يا كنار بگذاريم.
اين كه برخي مي گويند روش درماني قديمي به جرم قديمي بودن منسوخ است، از نظر علمي
استدلال غيرعقلايي و غيرعلمي است، زيرا اگر بخواهيم هر روشي را جايگزين كنيم، بايد دوباره جان انسان ها را ملاك تجربه قرار دهيم تا بعد از سال ها بفهميم اين روش درماني مفيد هست يا خير؟
2- در بين روش هاي طب سنتي، چه روشي مي تواند براي درمان همواره مورد استفاده قرار گيرد؟
در بين مجموعه ي روش هاي طبي كه شامل استفاده از گياهان دارويي، داروهاي معدني و حيواني و رفتارهاي درماني است، تنها رفتار استراتژيك، فراگير و عميق مورد استفاده در تمامي طول عمر از طفوليت تا كهنسالي، "حجامت" است كه به منظور درمان يا پيشگيري انجام مي شو
د.
انسان براي پيشگيري از ابتلا به بيماري ها مي تواند با سالي حداقل يك يا دو مرتبه حجامت کردن، بسيار كمتر در معرض بيماري قرار گيرد و براي درمان به تناسب نوع بيماري، مزاج و طبع خود مي تواند از يک نوع حجامت خاص به صورت حجامت گرم و خشك (بادكش) يا حجامت تر(خون گيري) استفاده کند.
در مؤسسه ي تحقيقات حجامت ايران بيش از40 طرح براي حجامت گرم و خشك و حدود 70 طرح براي حجامت تر طراحي شده و هم اكنون توسط پزشكان اجرا مي شود.
بنابراين اولاً همه ي حجامت ها خون گيري نيست. ثانياً ميزان دفع خون نقش اساسي در درمان ندارد، به طوري كه حتي با گرفتن تنها 3 سي سي خون مي توانيم به درمان برسيم و بالاترين حجم خون در حجامت 30 تا 50 سي سي است و جريان خون بعد از آن قطع مي شود.
پس نگراني در مورد كاهش حجم خون بي مورد است. ضمن اين كه درمان به وسيله ي حجامت براي بيماري هاي مختلف فرق دارد. مثلاً حجامت بيمار مبتلا به سردرد ميگرني با بيمار ديابتي يا بيمار داراي ديسكوپاتي (بيماري هاي مربوط به ديسک) با بيمار سياتالژي(مربوط به عصب سياتيک) متفاوت است.
خون اهدا شده هم مورد استفاده قرار مي گيرد، در حالي كه خون حجامت دور ريخته مي شود؟ آيا خون وريد(اهدا شده) با خون حجامت تفاوتي دارد؟
در طرحي پژوهشي كه در بيمارستان لقمان حكيم تهران انجام شد، فاكتورهاي
بيوشيمي موجود در خون وريدي(خون اهدا شده) را با خون حجامت، هم زمان مقايسه کرديم كه تفاوت هاي فاحشي مشاهده گرديد. طوري كه فقط ميزان كلسترول خون حجامت، 5/2 برابر بيشتر از خون وريد بود، بنابراين براي كاهش ميزان كلسترول خون، انجام حجامت بسيار مفيد است.
هم زمان سم موجود در خون حجامت را با سم خون وريدي مقايسه كرديم كه دريافتيم سم موجود در خون حجامت 23 برابر سم خون وريدي بود كه با توجه به فراواني مسموميت هاي غذايي، شيميايي، آلرژيك و تنفسي كه بر اثر پراكندگي سرب و آلاينده هاي ديگر در محيط هاي
صنعتي و عمومي و شهرهاي بزرگ وجود دارد، حجامت براي مقابله با اين تهديدات جاني كافي است.
جالب است بدانيد كه پيامبراكرم(ص)، حضرت علي(ع) و امام صادق(ع) اين موضوع را متذكر شده اند كه "سم از هر كجا وارد بدن شود، از محل حجامت خارج مي شود" يا "از موضع حجامت، چيزي جز سم دفع نمي شود".
ميزان كلسترول خون حجامت، 5/2 برابر بيشتر از خون وريدي است، بنابراين براي كاهش ميزان كلسترول خون، انجام حجامت بسيار مفيد است. همچنين سم موجود در خون حجامت 23 برابر سم خون وريدي است.
بر اساس طب سنتي انسان هاي داراي مزاج دموي، صفراوي و معتدل بيشتر به حجامت تر (خون گيري)، انسان هاي بلغمي به حجامت گرم و خشك (بادكش) و انسان هاي سوداوي مزاج با تمهيدات دارويي به حجامت تر نياز دارند.
نمونه هاي ديگري از بيماري ها وجود دارد که با حجامت درمان شده اند؛ مثلاً براي درمان يک كودك 2 ساله که داراي بيماري هيدروسفاليك (سر بچه بزرگ مي شود و در طب كلاسيك با گذاشتن "شنت" آب مغز را به طور مستمر دفع مي كنند) بود، سه مرحله حجامت در طول سه ماه، با حجم خون گيري 3 سي سي در هر مرحله انجام شد و كودك درمان گرديد.
در مورد ديگري حجامت باعث تقويت هورمون رشد براي افزايش قد در 50 نفر شد.
بسياري از پزشكان تعجب مي كنند و مي گويند: " مگ
ر مي شود چنين بيماراني را درمان كرد؟" جواب اين است كه بله، اين کار شدني است.
بنابراين حجامت روشي به ظاهر ساده و در واقع فوق العاده پيچيده است كه مزاج فرد، موضع حجامت، تعداد خراش، ميزان خراش، ميزان بادكش، زمان حجامت و تمهيدات آن نقش مهمي در درمان و پيشگيري از بيماري دارند.
