بخشی از مقاله
چکیده
قرآن را می توان از دیدگاه رویکردها و نظریه هایی که در علوم مختلف از جمله زبانشناسی مطرح هست، بررسی کرد . در این مقاله به تحلیل متن آیه - 255 - سوره بقره یا آیه الکرسی براساس رویکرد سیستمی-نقشی هلیدی پرداخته می شود. روش مورد استفاده در این پژوهش،روش تحلیل محتوا است و واحد تحلیل، متن در نظر گرفته شده است که می تواند شامل یک بند باشد.
یراساس رویکرد هلیدی - - 1985، تولید هر جمله یا جمله واره، متضمن ایفای هر سه فرا نقش - اندیشگانی، بینافردی و متنی - است. ، همچنین، تحقق این سه فرانقش در دستور زبان، برعهده سه مولفه ساخت گذرایی، ساخت وجهی و ساخت مبتدایی است.
در مقاله حاضر ابتدا هر آیه - آیه 255 سوره بقره - به بندهایی - جمله واره ها - تقسیم شده است و سپس به تحلیل متن براساس رویکرد سیستمی- نقشی پرداخته می شود. بدین ترتیب، پس از تجزیه و تحلیل داده ها و بر اساس نتایج حاصله مشخص شد که در این آیه 50 کلمهای، 16 بار نام خداوند به صورت ضمیر یا اسم ظاهر آمده و در آن به صفات خداوند از جمله وحدانیت، مالکیت مطلق و علم بیپایان او اشاره شده است و براساس تحلیل گذرایی می توان گفت که بیشتر بندهای آیه الکرسی دارای فرایند رابطه ای - شناسایی و وصفی - است که به وصف و شناسایی - االله - اختصاص دارند.علاوه برآن، در مقاله ی حاضر پس از تحلیل متنی تلاش شده است تا از منظری زبان شناختی به زیبایی های ادبی قرآن در آیه الکرسی پرداخته شود.
.1مقدمه
سوره بقره اولین سوره مدنی است که پس از هجرت پیامبر اکرم صلی االله علیه و آله به مدینه به تدریج و در زمانهای پراکنده نازل شده است. معروفترین نام این سوره، »بقره« است که معنای گاو ماده دارد و برگرفته از آیات 6773 است که داستان گاو بنیاسرائیل را بیان میکند. سوره بقره با تأکید بر اهمیت و نقش ایمان در سعادت فردی و اجتماعی انسان، اعلام میدارد که تنها راه سعادت، ایمان به خدا و پایبندی به تعالیم انبیاست. این سوره ازلحاظ مفاهیم از سه بخش تشکیل شده است:
در بخش نخست اهمیت و جایگاه ایمان و بندگی خدا در زندگی انسان بیان میگردد .بخش دوم به سرگذشت قوم بنی اسرائیل اختصاص دارد و در آن پیامدهای ذلتبار مخالفت این قوم با خدا و پیامبران بیان شده و تلاشهای آنها در شکست دادن پیامبر اسلام خنثی میگردد. سومین بخش سوره نیز به معرفی دین توحیدی اسلام میپردازد و بسیاری از احکام و مقررات دینی را همراه با معارف اعتقادی و اخلاقی اسلام بیان میکند .
سوره بقره مشتمل بر آیاتی است که بر اثر اهمیت و کاربرد فراوان از شهرت خاصی برخوردار شده است، به گونهای که 31 آیه از آیات آن در شمار آیات نامدار ذکر شده است. مشهورترین و بافضیلتترین آیه این سوره آیه 255 آن است که به »آیه الکرسی« شهرت یافته است - خامه گر،365 :1390. - 428 آیه الکرسی برترین آیه قرآن و دربردارنده همه خیرهای دنیا و آخرت است.
خداست که معبودی جز او نیست زنده و برپادارنده است نه خوابی سبک او را فرو میگیرد و نه خوابی گران آنچه در آسمانها و آنچه در زمین است از آن اوست کیست آن کس که جز به اذن او در پیشگاهش شفاعت کند آنچه در پیش روی آنان و آنچه در پشتسرشان است میداند و به چیزی از علم او جز به آنچه بخواهد احاطه نمییابند کرسی او آسمانها و زمین را در بر گرفته و نگهداری آنها بر او دشوار نیست و اوست والای بزرگ. - بقره، - 255
در این مقاله به تحلیل متن آیه - 255 - سوره بقره یا آیه الکرسی براساس رویکرد سیستمی- نقشی هلیدی پرداخته می شود.
.2 پیشینه تحقیق
برای فهم کلام خدا با پدیده ای به نام زبان روبرو هستیم و قرآن را می توان از دیدگاه رویکردها و نظریه هایی که در علوم مختلف از جمله زبانشناسی مطرح هست، بررسی کرد. باتوجه به اینکه زبان شناسی متن بنیاد رویکردی است نقشگرا با تأکید بر نقش ارتباطی زبان که کارکرد اصلی زبان را ایجاد ارتباط و انتقال معنا میان کنشگران زبانی می داند
