بخشی از مقاله
روش های رایج کشت قارچ صدفی در جهان
مروری بر روش های مختلف کشت قارچ صدفی
۱- روش كشت در كيسه پلا ستيكي
۲- روش كشت در جعبه چوبـــــي
۳- روش كشت در جعبه پلا ستيـكي
۴- روش كشـت در پشـــته
۵- روش كشت در قفسـه هـاي فلزي ويا چوبي
۶- روش كشت پـايـه اي ( ستوني )
۷- روش كشت بر روي كنده درختان
۸- روش کشت از طریق تزریق ریسه برکندههای درختان
۱- روش کشت قارچ صدفی در کیسه پلاستیکی
مايه قارچ مورد نیاز برای یک بسته کمپوست حدوداً ۲۵۰ گرم بذر قارچ صدفي جهت تلقيح در ۸الي ۱۰ كيلوگرم ازكاه وكلش گياهان تيره غلات در نظر گرفته شده است وتا لحظهاي كه كمپوست شما آماده نشده است به هيچ عنوان درب بسته را باز نكنيد چون احتمال آلودگي آن خواهد بود.
۱- يك كيسه پلاستيكي به قطرcm ۵۰ و به طول ۱۰۰cm انتخاب كنيد. ( كيسههاي بسته بندي میوه جات مانند خيار و... )
۲- طبق شكل A تعداد سه عددسوراخ به قطر يك سكه ۵۰ ريالي در ته كيسه و چندين سوراخ در بدنه كيسه در نقاط مختلف جهت خروج آب اضافي وتهويه بستر ايجاد كنيد(جمعا حدود ۳۰ سوراخ میشود).
۳- مقدارحدوداً ۸ الي۱۰كيلوگرم گاه یا كلش يكي ازگياهان تيره غلات را تهيه نمائيد.(گندم ـ جو ـ چاودار ـ يولاف ـ برنج ـ ذرت ـ سورگوم و ... )
کلش = اگر محصول غلات را با دستگاه کمپاین برداشت نمایند( درو ) نتیجتا ساقه های غلات به طول ۸ الی ۱۴ سانتیمتر طول خواهند داشت که به آنها کلش کفته میشود . یعنی طول ساقه ها بزرگ خواهد بود
گاه = اگر محصول غلات را با دستگاه خرمن کوب خرمن نمایند ( جدا کردن دانه ها ار پوسته غلات ، کلوم وکلومل ) ساقه های حاصل کوچک خواهد بود که به آنها گاه گفته میشود .
۴ - كلشهاي تهيه شده را در يك ظرف بزرگي ( قابلمه ـ ديك ) ريخته و روي آنها آب معمولی ( سرد ) ریخته بطوری که گاه وگلشها در آب غرق آب شوندوبعدروی شعله گاز(یا هر نوع منبع حرارتي) قرار دهيد واز لحظه به جوش آمدن كامل آب حداقل به مدت ۳۰ دقيقه به كلشها حرارت داده وكلشهاي در حال حرارت را گاهي زير و رو نمائيد.
( جوشانیدن گاه ویا گلشها به سه علت انجام میگیرد A . اگر در داخل گاه ویا گلشها بذر غلات ویا هر بذر دیگری قرار گیرد در اثر حرارت که موقع جوشانیدن به آن داده میشود جنین آن از بین رفته و دیگر به هیچ عنوان اگر در محیط مرطوب قرار گیرد جوانه نخواهد زد B . در اثر حرارتی که به آنها داده میشودهر گونه آلودگی داشته باشد از بین خواهد رفت .Cبا توجه به اینکه دیواره گاه وکلشها در حالت خشک سفت وخشبی هستند لذا نفوذ ریسه های قارچ به دیواره آنها مشکل خواهد بود وبه خاطر اون اگر گاه وگلشها در آب جوشانیده شوند بهتر است . )
۵- بعد از پايان زمان قيد شده كلشها را از يك آبكش ، آبكش نموده و آب اضافي آن را بگيريد.
۶ - بعد از آبكش نمودن چند دقيقهائي اجازه دهيد تا كلشها خنك شوند.
۷- كلشهاي خنك شده را به كيسه پلاستيكي تهيه شده به ارتفاع حدوداً ۱۰-۱۵ سانتيمتر پر نموده وبا كف دست به آنهاکمی فشار داده تا كيسه حالت استوانه بدهيد.
۸ - دهانه بطري یا بسته حاوي مايه قارچ ( بذر قارچ ، اسپان قارچ ) را باز كرده وتوسط يك ميلهاي تميز و آغشته به الكل،محتويات دروني را كه به حالت فشرده و چسبيده به هم هستند، را به هم زده، و از هم جدا نمائيد.
۹-مقدار ۲۰ الي ۲۵ گرم از مايه قارچ(بذر درون بسته) را به كف دستتان(که قبلا حتما با آب وصابون شسته اید) ريخته وخوب از هم جدا نموده و بطور تصادفي بر روي كلشهاي پهن شده در ته كيسه پلاستيكي بپاشيد.
۱۰- مجدداً از كلشهاي سرد شده را به همان ارتفاع و اندازه برداشته و به درون كيسه پر نمائيد تا روي بذور پوشيده شود و با دست روي آنها کمی فشار دهيد تا تماس كامل حاصل گردد.
۱۱- دوباره بذر پاشيده و روي آنها كلش اضافه نمائيد و اين كار را آنقدر ادامه دهيد تا اينكه هم كيسه پر شود وهم بذر و كلشتان تمام گردد.
۱۲- درب كيسه پلاستيكي را محكم بسته و زير آن يك ظرفي (بهتر است پلاستيكي باشد) قرار دهيد تا آب اضافي درون كيسه كه به مرور زمان خارج خواهد شد اطراف را خيس وكثيف نكندالبته اگر فقط ، یک بسته کشت داده ودر آشپزخانه یا راه پله قرار داده اید.
۱۳- كيسه را در يك محيطي با دماي بين ۱۸ الي ۲۴ درجه سانتيگراد تا زماني كه كيسه را ريسههاي قارچ پرنمايد كه معمولاً بين ۱۴ -۱۶ روز طول ميكشد قرار دهيدبطوري كه در معرض تابش نور مستقيم آفتاب نباشد.
۱۴- بذر قارچ كاشت داده شده تا مرحله ظاهر شدن اولين ته سنجاقي ها ( قارچ هاي اوليه ) نيازي به نور – رطوبت – آبياري ندارد و همان مقدار رطوبتي كه موقع جوشانيدن گاه ها در آب به خود جذب كرده اند كافي است ولي بعد از طي مراحل و زمان قيد شده (۱۴ – ۱۶ روز) كيسه سفيدي در اختيار داريد كه حاوي ميسيليومهاي قارچ است ، از اين لحظه به بعدكه اولين قارچها ظاهر ميشوند حتما بايد به محيط رطوبت ، نور و كمپوست را آبياري نمود.
ظاهر شدن ته سنجاقیها
۱۵- بعد از ظاهر شدن اندامهاي بارده قارچ ، روزي در دو نوبت و بسته به ميزان درجه حرارت منطقه پرورش و رطوبت محيط مقدار۴ - ۵ ليتر آب بر روي بستر ريخته تا ضمن آبياري ، رطوبت زير پلاستيك نيز تامين گردد.
۱۶- جهت تامين رطوبت محيط وبستر در منزل كه بايد بين ۸۵ الي ۹۰% باشد ميتوان طبق شكل B يك چهار چوب تهيه نموده وبر روي آن پلاستيك كشيده وبسترتان را زير آن قرار دهيد، و بعد از هر بار محصول دهي و برداشت محصول براي اينكه ته بستر در طي دوره خشك نشود بهتر است بستر را به صورت سروته ( وارونه ) قرار داده و آبياري نمائيد و تا برداشت محصول سري بعد به همان شكل باقي بماند وتا مدت حدود۴ ماه براي شما هر ۱۰ الي ۱۲ روز يك بار قارچ خواهد داد بطوري كه به ازاي هر كيلو گاه خشك كمپوست اگر خوب مراقبت گردد ۸۰۰ الي ۸۵۰گرم در طي دوره محصول قارچ خواهد داد.
۱۷- نظر هموطنان عزيز را به اين نكته معطوف ميداريم كه تا زماني كه قارچ بر روي بستر مشاهده نكردهاند به هيچ عنوان به كمپوست آب ندهيد. مگر اينكه ، كمپوست در حال خشك شدن باشد.
۱۸- در صورت مواجه شدن با هرگونه مشكلي در مراحل پرورش قارچ با ما تماس حاصل نموده و رفع اشكال نمائيد.
توجه :
از همان لحظه اول كار در ته كيسه پلاستيكي،حدوداً سه عدد سوراخ به انداز يك سكه 50 ريالي ایجاد نموده تا آب جمع شده در ته بستر از آنجا خارج شده و باعث گنديدگي آن نشود.
۲- روش كشت در جعبه هاي چوبي: اينروش پرورشقارچ براي اولين بار در سال ۱۹۳۴ در آمريكا آغاز شد و روش كار بدين صورت بود كه ابتدا يك جعبه چوبي تميز را انتخاب كرده و به قسمت دروني آن يك لايه نايلون پــهن ميكنند و بعد مواد اوليه تهيه شده را به داخل جعبه بصورت لايه به لايه كه بين دو لايه مقدار كمي مايه قارچ ريخته و مجدداً كمپوست را روي آنها اضافه ميكنند تا اينكه جعبه پر شود وپس از پر كردن جعبه درب آن را نيز بسته و به يك گوشه ازاطاق پرورش بصورت مايل قرار داده تا آب اضافي آن خارج شود و روی همه جعبهها یک ورق نایلونی کشیده تا از تبخیرآب ازسطحکمپوست جلوگیری شودوحتی گاهینیزهرسهاليچهار روز يكبار مقداركميآب بر روي آن اسپري ميكنند تا ميسيليومها تمام قسمتهاي دروني جعبه را پرنمايد پس از تكميل شدن رشد ميسيليومها در داخل جعبه كه معمولاً حدود۱۴ الی ۱۸روز طول ميكشدورقه نایلونی را برداشتهوآنها را ازجعبه خارج كرده وبه صورت ردیفی چیده و يا از سقف آويزان ميكنند تا شروع به محصـول دهـي كند. مشكلي كه در اين روش كشت وجود دارد رشد انواع كپكهاي آلوده كننده و قارچهاي مضرميباشدروی کمپوست است .
۳- روش كشت در سبدهای پلاستيكي: جعبههاي پلاستيكي رايج در بازار كه براي حمل ميوه وسبزيجات بكار ميروند براي اين كار مناسب بوده و اين روش كشت نيز عيناً همانند پرورش قارچ درجعبه هاي چوبي بوده وبا اين تفاوت كه اولاً ميزان آلودگي جعبه هاي پلاستيكي نسبت به چوبي كمتر بوده و ثانياً دوره استفاده يا عمر آنها از جعبه هاي چوبي بيشتر است ولي به هر حال روش كار عين روش قبلي است.
۴_ روش كشت پـايهاي يا(ستوني):به منظور افزايش در ميزان توليد و بهرهگيري هر چه بيشتر و بهتر از جريان هوا در مرکز ( وسط) کیسه پلاستیکی يك لوله فلزي و يا پلاستيكي P.V.C كه بدنه آن سوراخدار است قرار داده واز قسمت پایین شروع به پر کرده کیسه با کمپوست وتلقیح آن با اسپان ( بذر قارچ ، مایه قارچ ) نمودهواز كف كيسه وستون،كشت به صورت لايه به لايه انجام ميگيرد ودر لايه آخر بعد از پر نموده كمپوست درب كيسه را بسته و تا زمان سفيد شدن كمپوست كيسه را در نميآورند.
۵- روش كشت بـرروي قفسههاي فلزي ياتورهاي فلزي: براي ساخت قفسههاي فلزي ابتدا توسط لولههاي فلزي چهار پايههاي فلزي (چهارچوب فلزي) را برپاكرده وبعداً روي آن توري مشبك يا همان توري مرغـي نصب ميكنندو نهايتاً بر روي آن توري كمپوست به اندازه مورد نظر پهن كرده ومايه قارچ روي كمپوست اضافه كرده و درپايان روي بستريك لايه پلاستيكپهـن ميكنندتاجلوتبخيرآب بسترگرفته شودومعمولاً هردو روز در ميان يك بار آبياري ميكنند
۶- روش كشت بر روي زمين يا سكو بصورت پشتهاي : يكي از روشهاي قديمي بوده و مواد بستري(کمپوست ) را در روي زمين به شكل پشته در آورده و به صورت لايه به لايه مايه قارچ را به كمپوست تلقيح مينمايند ودر نهايت بستر به صورت پشته در آمده و روي آن را با پلاستيك جهت جلوگيري از تبخير آب ميپوشانند تا زماني كه اندامهاي قارچ ظاهر شود و آن موقع اقدام به برداشت روكش پلاستيكي مينمايند، البته در صد آلودگي در اين روش بالاست.
۷- روش كشت بر روي كنده درختان:
پرورش قارچ بر روي كنده درختان يكي از قديميترين روشهاي پرورش قارچ به شمار ميرود و در كشور مجارستان ابداع شده وبه ساير كشورها كسترش يافته ونحوه عمل بدين شكل است كه ابتدا چوبهايي به قطر ۲۵ الي۳۰ سانتيمتر از نوع تبريزي ، بيد ، آلش ، ممرز ، بلوط وغيره را به ارتفاع ۳۰ الي ۴۰ سانتيمتـر در اوايل فصل بهار تهيه ميكنند بطوري كه كندهها بايد به حد كافي رطوبت داشته باشند ويا اينكه بطور مصنوعي مرطوب گردند بعداً يك گودالي كه عمق آن حدوداً ۱۰ الي ۱۵
سانتيمتر بيشتر از ارتفاع كندههاست در سطح زمين حفر مينمايند البته طول وعرض گودال بستكي به تعداد كنده و عرض آنها دارد سپس به كف گودال مايه قارچ را پخش كرده و بعداً كندههاي تهيه شده را به صورت ايستاده در گودال بر روي مايه قارچ قرار داده و طبق شكل ذيل روي قسمت بالاي كنده ها نيز مقداري مايه قرار ميدهند سپس روي كندهها و گودال را به وسيله شاخه و برگ وساقههاي خشك گياهاني مانند ذرت وغيره بطور كاملا" فشرده پوشانيده ودر نهايت از روي آنها نيز يك لايه خاك به ضخامت ۱۰ الي ۲۰ سانتيمتر ميريزند، و همانطوري كه متذكر شديم همه اين عمليات در فصل بهار انجام ميگيرد وتا فصل پائيز با توجه به دماي محيط ۳ الي ۴ بار بايد اقدام به آبياري خاك اطراف گودال نمود كه رطوبت داخل گودال تامين شود وطي ۴ الي ۵ ماه تا فصل پاييز ريسهها شروع به گسترش در روي كندههـا نموده و در فصل پاييز حدوداً اواسط مهر ماه كندهها را از داخل گودال خارج كرده و در محلي تقريباً روشن و دور از تابش مستقيم آفتاب و وزش باد، در زمين جوبي به عمق ۱۰ الي ۱۵ سانتيمتر ايجاد كرده و كندهها را بطور ايستاده در داخل آن جوب خاك ميكنند كه در آينده كندهها از طريق همين جوي آبياري شده و رطوبت لازم براي ريسهها را تامين نمايند و معمولاً يكي دو بار آبياري در هفته كافي خواهد بود .با فرا رسيدن سرما وفصل پاييز ظهور اولين قارچها آغاز ميشود ومعمولاً ۳ الي۵ سال متوالي ميتوان از آنها قارچ برداشت نمود واين روش اكثراً در مورد پرورش قارچهاي مانند پلوروت و شيتاكه مورد استفاده قرار ميگيرد كه قارچهاي چوبخوارند .
۸- روش کشت از طریق تزریق ریسه های قارچ برکنده های درختان
يكي ديگر از روشهاي كشت وپرورش گونه هايي از قارچ صدفي همانندروش قبلي ( 7 ) پرورش قارچ بر روي تنه و كنده درختان ميباشد منتهي با اين تفاوت كه در روش قبلي كنده ها را در داخل گودالي دفن ميكردند و اسپان قارچ را در زير وروي كنده ها ميپاشيدند ولي در اين روش ابتدا در محيط آزمايشگاهي اقدام به رشددادن ميسليومهاي قارچ بر روي قطعات چوبي به طول حدود 3 سانتيمتر و قطر يك سانتيمتر بجاي تكثير بر روي بذور غلات نموده واين قطعات حاوي ميسليومها را در بسته بندي هاي پلاستيكي به بازار عرضه ميگردد.
سپس افراد علاقمنداقدام به خريد اين بسته ها نموده وكندههاي درختاني مانندبيد ،تبريزي ، افرا ، توسكا ، سپيداروبلوط به قطر حدود 3۰ سانتيمتروبه طول دلخواه مثلا از5۰ سانتيمتر الي 2 متر را تهيه كرده و توسط يك دستگاه دريل اقدام به سوراخكاري در تنه اين درختان به فاصله حدود ۱۲ سانتیمتر و به عمق ۴ الی ۵ سانتیمتر نموده بطوري كه قطعات حامل ميسليوم بتواند در اين سوراخها جاگيرند
بعد از ايجاد سوراخ در تنه كنده ها اقدام به قرار دادن قطعات چوبی( میخ های چوبی ) حامل ميسليوم در تنه و سورخهاي ايجاد شده در كنده ها انتخاب شده كرده و توسط چکش یک ضربه آرامی میخهای چوبی را در جایشان محکم میکنیم.
كنده ها را در يك محيط مساعد از نظر درجه حرارت ورطوبت مرتب در كنار يكديگر قرار داده و مراقبتهاي لازم از نظر رطوبت ، درجه حرارت ، تهويه ، نور را انجام ميدهند تا ريسه ها ي قارچ در تنه اين كنده ها نيز شروع به فعاليت نمايند وتوليد قارچ نمايند و لازم به ذكر است كه طول دوره باردهي اين روش با توجه به اينكه از كندها تغذيه ميكنند طولاني است .
