بخشی از مقاله
چکیده
به منظور تعیین اثر دو گونه قارچ، Coriolus versicolor - CV - و - Pleurotus ostreatus - PO بر روی اجزاء کربوهیدرات ارزن دم روباهی تحقیقی در قالب طرح آماری کاملا تصادفی به روش فاکتوریل 2 - 3×2 تیمار بیولوژیکی قارچ، 3تاریخ کاشت 1، 16 و 31 تیر ماه - و چهار تکرار انجام گرفت.اندازهگیری اجزاء کربوهیدرات ارزن دم روباهی به روش CNCPS نشان داد که کشت قارچ بر روی بخش های A، B2 و C کربوهیدرات تأثیر معنیداری داشته است .
در تاریخ کاشت 1 تیر ماه قارچ های گونهCV و PO اثر کاهشی بر روی درصد جزء C کربوهیدرات علوفه ارزن دم روباهی داشته است. در تاریخ کاشت 16 تیر ماه قارچ گونه CV موجب افزایش درصد بخش A و B2 به ترتیب از 8/15 به 8/76 و از 64/53 به 68/72 درصد و کاهش بخش B1از 19/92 به 17/27 درصد شده است.
در همین تاریخ کاشت قارچ گونه PO موجب افزایش بخش B2 از 64/53 به 66/54 درصد و کاهش بخش C از7/39 به 4/96 درصد شده است . - P<0/05 - در تاریخ کاشت 30 تیر ماه قارچ گونه CV موجب افزایش بخش A از 7/06 به 8/48 درصد و B2 از 64/60 به 66/92 درصد و کاهش بخش C از 11/42 به 7/45 درصد شده است . - P<0/05 - در همین تاریخ کاشت قارچ گونه PO موجب افزایش بخش A1 از 7/06 به 8/56 درصد و کاهش بخش C از 11/42 به 7/45 درصد شده است .
اثرات کشت قارچ، تاریخ کاشت و اثرات متقابل این دو عامل بر روی اجزائ کربوهیدرات علوفه ارزن دم روباهی نیز معنیدار بوده است . - P<0/01 - بطور کلی قارچ های آزمایشی، عامل پوسیدگی سفید چوب، موجب افزایش تجزیهپذیری دیواره سلولی شده اند.
مقدمه
یکی از راههای ارتقائ کیفی علوفه استفاده از روش های عمل آوری بیولوژیکی می باشد. میکروارگانیسم ها توانایی تولید آنزیمهای مختلفی را دارند که قادر به تجزیه مواد آلی طبیعی می باشند. اکثر قارچها می توانند بصورت انگلی و گندرو در داخل و سطح اندام میزبان رشد کنند و با ترشح آنزیمهای مختلف بسته به گونه امکان نفوذ و رشد ریسه ها در فضاهای بین و درون سلولی فراهم می نماید.
در تمام مواردی که مواد خوراکی با قابلیت هضم پایین با قارچهای بازیدیومیست خصوصا پلیوتروس تیمار شده بودند، قابلیت هضم به طور معنی داری افزایش یافته بود. که این به دلیل کاهش میزان NDF،ADF ،ADL، سلولز و همی سلولز در نمونه های فرآوری شده بود. همچنین در این نمونه ها سرعت هضم افزایش می یابد و مواد خشبی سریعتر از شکمبه عبور می نماید، بدین طریق مواد مغذی مورد نیاز میکروارگانیسمهای شکمبه جهت حداکثر رشد وفعالیت فراهم می شود
یکی از بهترین روش های ارزیابی کیفیت مواد خوراکی استفاده از سیستم پروتئین و کربوهیدرات خالص کرنل - CNCPS - می باشد
این سیستم با در نظر گرفتن اصول پایه ای همچون عملکرد شکمبه، رشد میکروبی، هضم خوراک، عبور خوراک و فیزیولوژی حیوان، قادر به پیش بینی نیازهای حیوان به مواد مغذی، میزان بهره برداری از خوراک و میزان دفع مواد مغذی در شرایط تولید می باشد که این پیش بینی ها متخصصان تغذیه را در تشخیص مناسب ترین نحوه تنظیم جیره از نظر اقتصادی و محیط زیست یاری می نماید. .
هدف از انجام این تحقیق بررسی امکان افزایش ارزش غذایی علوفه ارزن دم روباهی حاصل از سه تاریخ کاشت متفاوت با یکی از روش های عمل آوری بیولوژیکی - کشت قارچ خانواده بازیدومیست - می باشد تا با توجه به نتایج آن بتوان نحوه استفاده بهینه از این روش را در تهیه خوراکهای دامی حاوی علوفه ارزن دم روباهی در استان گلستان و کشور پیشنهاد نمود.
مواد و روشها
در این آزمایش از بذر ارزن دم روباهی رقم KFS1 که از مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گلستان ، محل انجام آزمایش، تهیه شده بود استفاده شد. پس از آماده نمودن زمین و اجرای نقشه کاشت اولین تاریخ کاشت - اول تیر ماه - و تاریخهای کشت بعدی 16 - تیر و 31 تیر - در موعد مقرر صورت گرفت. عملیات داشت برای همه تیمارها بطور یکسان انجام گرفت.
به منظور تهیه نمونه علوفه زمانی که خوشه ها به صورت شیری - خمیری بودند برداشت و سپس از هر تیمار نمونه علوفه تر در آون با 70 درجه سانتیگراد بمدت 48 ساعت خشک و جهت کشت قارچ، آنالیز شیمیایی و تعیین پارامترهای CNCPS، در کیسه های پلاستیکی عاری از هوا نگهداری شد.
نمونه های تهیه شده از سه تاریخ کشت که بوسیله آسیاب به قطر حدود 2 میلی متر خرد شده بودند برای عمل آوری با دو نوع قارچ Coriolus versicolor - CV - و Pleurotus ostreatus - PO - آماده شدند. بمنظور کشت قارچ بر روی نمونه ها از متد جونگ و همکاران استفاده گردید.پس از پایان فرایند عمل آوری نمونه ها خشک گردیده و برای تعیین اجزای CNCPSدر آزمایشگاه مرکز کنترل کیفیت مواد غذایی و تغذیه آزمایشگاه تخصصی تحقیقاتی مازندران و به روش ون سوست مورد آزمایش قرار گرفت.
این آزمایش در قالب یک طرح کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل 2 x 3 شامل 2 تیمار بیولوژیکی و 3 تاریخ کاشت و با 4 تکرار انجام گرفت.داده ها با نرم افزار - 6 - SASمورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت.
نتایج و بحث
جدول 1 نشان می دهد که در تاریخ کاشت 1 تیر ماه قارچ گونه CV موجب کاهش درصد جزء C - بخش فیبری غیر قابل هضم - کربوهیدرات علوفه ارزن دم روباهی شده است. در تاریخ کاشت 1615 تیر ماه قارچ گونه CV موجب افزایش درصد بخش A1 و - B2 به ترتیب از 8/15 به 8/76 و از 64/53 به 68/72 درصد - و کاهش بخش B1 - از 19/92 به 17/27 درصد - شده است.
در همین تاریخ کاشت قارچ گونه CP موجب افزایش بخش B2 - از 64/53 به 66/54 درصد - و کاهش بخش C از 7/39 - به 4/96 درصد - شده است . - P<0/05 - در تاریخ کاشت 30 تیر ماه قارچ گونه CV موجب افزایش بخش - A1از 7/06 به 8/48 درصد - و - B2از 64/60 به 66/92 درصد - و کاهش بخش - Cاز 11/42 به 7/45 درصد - شده است . - P<0/05 - در همین تاریخ کاشت قارچ گونه PO موجب افزایش بخش - A1 از 7/06 به 8/56 درصد - و کاهش بخش C - از 11/42 به 7/45 درصد - شده است
بطور کلی نتایج حاصل از جدول 1 نشان می دهد که تاریخ کاشت اثر معنی داری بر روی بخش های B1، B2 و C داشته است - P<0/01 - در حالیکه کشت قارچ فقط اثر معنی داری بر روی بخش C داشته و موجب کاهش درصد این بخش شده است
. - P<0/01 - این تحقیق بر روی علوفه ارزن دم روباهی و با استفاده از سویه های قارچی که قبلا مورد استفاده قرار نگرفت انجام گردید.
در حقیقت استفاده از این قارچ ها در عمل آوری مواد خوراکی معمول نبوده است.
در این تحقیق فقط مقدار کمی از دیواره سلولی - بخش C کربوهیدرات ها - کاهش یافت. کاهش در بخش C بطور طبیعی در ارتباط است با مصرف اولیه کربوهیدرات در خلال رشد میسل قارچ مخصوص مصرف همی سلولز. در مطالعه ما فعالیت های قارچ بر روی بخش زایلوز که مونومرهای همی سلولز می باشد انجام نشد، اما به نظر می رسد که ترجیحا این جزء مورد تجزیه قارچ ها قرار می گیرد.
مشابه این نتیجه در تحقیقات دیگران نیز به دست آمده است 5 - - ، که بیان نمودند که در خلال فعالیت قارچی گونه Cyathus stercokeus، تجزیه همی سلولز بر سلولز ترجیح داده شد. همچنین تحقیقی بر روی 6 گونه قارچ خانواده پوسیدگی سفید چوب - 3 - نشان داد که اجزاء NDF همی سلولز با وسعت بیشتری مورد تجزیه قرار گرفت. به علاوه در تحقیقی - 3 - گزارش شده است که با عمل آوری کاه چاودار با 5 گونه از قارچ های عامل پوسیدگی سفید چوب درصد NDF دیواره سلولی کاهش یافت و به جز لیگنین در دیگر اجزاء آن تغییری صورت نپذیرفته است. تحقیق حاضر نیز با نتایج ذکر شده مطابقت دارد
در این تحقیق در برخی از تیمارها لیگنین تحت تاثیر قارچ های آزمایشی قرار نگرفت. به نظر می رسد قابلیت تغییر ترکیبات لیگنین به نوع قارچ بستگی دارد. در هر حال در برخی از تحقیقات - 3 - مشخص شد که NDF و ADF می تواند تحت تاثیر قارچ های مختلفی کاهش یابد. همانطوری که در نتایج مشاهده می شود - جدول - 1 در برخی از موارد عمل آوری قارچی موجب کاهش بخش NDF و در موارد دیگر باعث کاهش ADF و ADL شده است. احتمال می رود که تجزیه لیگنین در تاریخ کاشت 16 تیر کاهش بیشتری را نشان داده باشد.
بطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که استفاده از قارچ های گونه CV و PG بطور کلی موجب افزایش تجزیه پذیری دیواره سلولی می شوند. با تاخیر در تاریخ کاشت و کاهش طول دوره رشد به دلیل افزایش دما از میزان فیبرگیاه کاسته و سبب بهبود کیفیت علوفه می شود
