مقاله در مورد کار اموزی عمران

بخشی از مقاله

فصل اول:آشنايي كلي با مكان كارآموزي
1-1-محل كار آموزي اينجانب بنا به درخواست خود و راهنمايي استاد محترم جناب آقاي مهندس مشيدي كه از طرف سازمان مسكن انقلاب اسلامي نيز تعيين شده در كوي رضوي و همچنين مكانهاي فرعي ديگر كه در كمك به شناخت انواع ساختمان و رشته ي مربوطه كه ساختمانهاي بتوني مي باشد در كوي امين ومكان ديگر دانشگاه در حال احداث سردشت مي باشد كه كليه اين كارگاهها در شهر اراك مي باشد كه هر كدام از اين موارد به طور كامل توضيح داده مي شود
1-2-پروژه كوي رضوي

پروژه كوي رضوي كه يك پروژه 142 واحدي ميباشد كه حدود 85-80 درصد آن به اتمام رسيده كه شامل 6 بلوك 4 طبقه با پيلوت كه دو بلوك آن به طور كامل ساخته شده و3 بلوك ديگر در مراحل سفت كاري و نازك كاري و... مي باشند وبلوك آخر در مراحل ساخت سقف وكف و ديوارچيني مي باشد هستند . عوامل اين شركت و پروژه غبارتند از:
1-پيمانكار:شركت قدر ساز اراك به مدير عاملي محمد جعفري 2-رييس هييت مديره: مهندس معمار آقاي شعبان جعفري 3-كار فرما:بنياد مسكن انقلاب اسلامي 4-ناظر پروژه: مهندس افشار 5-سرپرست كارگاه :مهندس رفيعي 6-معاون بخش مسكن :مهندس اطهري 7-رييس بنياد مسكن :جناب آقاي مهندس ملكي

توضيحات ديگر:
در اين كارگاه كه مربوط به سازمان مسكن انقلاب اسلامي مي باشد كليه سقف ها از نوع سقف كامپوزيت يا سقف كاذب مي باشد كه ديگر اجزاء ساختمان مانند ساختمان هاي مثلا اسكلت فلزي با ديوارهاي آجر بلوكي سفالي و گچ كاري و سفت كاري معمولي به كار برده شده است.درقسمت ديگر اين كارگاه اسكلت فلزي ساخته شده اي قرار دارد كه به دليل عدم مقاومت درتيرهاوستون ها وديگر عواملي چون :تغيير نقشه‌‌،،طولاني شدن ساخت آن و درنتيجه زنگ زدن كل اسكلت وديگر عوامل،در حال تخريب مي باشد .در مورد اين نوع ساختمان ها(ساختمان هاي فلزي )با سقف كامپوزيت به طور كامل شرح داده خواهد شد.
فصل دوم:كليات انجام يك پروژه ساختماني
2-1-آماده كردن كارگاه:
پس از تحويل كارگاه ،پيمانكار بايد بر اساس ظوابط و مندرجات قرارداد نسبت به آماده سازي كارگاه اقدام كند. آماده سازي اوليه به منظور استقرار عوامل اجرايي و شروع كار به شرح زير است:
2-1-1 تخريب ساختمان هاي موجود
ساختمان هاي موجود و قديمي كه در محدوده عملياتي پروژه و

در محل اجرا و استقرار بنا هاي جديد بوده و به منظور انجام كار ،تخريب آنها ضروري است،بايد با نظر كارفرما طبق دستورات دستگاه نظارت اندازه گيري ،صورت مجلس و تخريب شوند .اين موارد بايد در مشخصات فني خصوصي ذكر گردند.قبل از شروع به تخريب ساختمان ها بايد مسايل ايمني واصول فني در مورد قطع و كنترل انشعابات خطوط آب،برق،تلفن و... با هماهنگي سازمان هاي مسئول مراعت گردد.در صورت لزوم بايد مصالح حاصل ار تخريب مطابق نظر دستگاه نظارت دسته بندي و در محل هاي مناسب انبار شوند.
2-1-2 تسطيح محوطه ،گودبرداري ها و زهكشي
چنانچه محوطه كارگاه داراي پستي و بلنديهاي زياد باشد به نحوي كه مانع از شروع اجراي عمليات گردد پيمانكار بايد با نظر دستگاه نظارت نسبت به تسطيح محوطه تا تراز مورد نظر و پاك كردن آن اقدام نمايد.گودبرداري محل سازه ها بايد با توجه به رعايت نكات ايمني و حفظ ساختمان هاي موجود همجوار و رعايت مقررات و دستورالعملهاي شهرداريها و وزارت كار صورت گيرد و تدابير لازم هنگام گودبرداريها و حين عمليات ساختماني در مورد حفاظت ساختمانهاي همجوار اتخاذ گردد.

2-1-3 نقاط نشانه و مبدا

براي پياده كردن قسمت هاي مختلف پروژه وتعيين حدود قانوني كار و مرز عمليات قرارداد بر اساس نقشه هاي اجرايي ،مقدار كافي نقاط نشانه و مبدا از طرف كار فرما و دستگاه نظارت طي صورت جلسه اي هنگام تحويل زمين در اختيار پيمانكار قرار داده خواهد شد.
پيمانكار موظف است نسبت به حفظ و حراست اين نشانه ها ضمن عمليات اجرايي و تا پايان كار و تحويل موقت اقدام نمايد .در صورت نياز پيمانكار موظف است بر اساس نشانه هاي اصلي نسبت به ايجاد نشانه هاي فرعي و كمكي اقدام نمايد .اين نشانه ها بايد توسط پايه هاي بتوني حداقل 15*15 و ارتفاع 70 سانتيمتر ساخته شود و حداقل 20 سانتيمتر از آن ، از سطح زمين تسطيح شده اجراي عمليات بالاتر باشد
2-1-4 پر كردن چاهها ،قنوات و قطع اشجار

چاههاي آب و فاضلاب و قنوات متروكه كه در محوطه عملياتي پروژه واقع شده اند وپر كردن آنها ضروري است بايد با نظر دستگاه نظارت پر و ساخته شوند.پاك كردن محوطه از ريشه درختان و اشجار بايد بانظر دستگاه نظارت صورت گيرد .
2-1-5 ساختمان ها و تاسيسات تجهيز كارگاه
پيمانكار بايد بر اساس دستورالعملها و مشخصات مندرج در مشخصات فني خصوصي و فهرست مقادير وبها نسبت به اجراي ساختمان ها و تاسيسات مربوط به تجهيز كارگاه اقدام نمايد .ساختمان هاي مربوط يه تجهيز كارگاه و تاسيسات مربوط بايد داراي استحكام كافي و از نظر فضا جوابگوي نيازهاي پروژه بوده و اصول ايمني در آنها رعايت شده باشد.
2-1-6 تحويل وكنترل مصالح
محل دپوي مصالح ساختماني نظير آجر،سيمان،شن و ماسه و آهن آلات بايد در نقشه جانمايي كارگاه مشخص شود. كالاهاي بسته بندي شده بايد در محلهاي سرپوشيده و انبارهاي مناسب نگهداري و دپو شوند.مصالح خراب و نامرغوب كلأ نبايد به كارگاه وارد شود،در صورت ورود مصالح نامرغوب پيمانكار بايد بلافاصله آن را از كارگاه خارج سازد.مصالحي كه در مرغوبيت آن شك وترديد باشد نيز بايد مورد ارزيابي و آزمايش قرار گيرد تا در صورت اثبات عدم مرغوبيت سريعأ از كارگاه خارج شود.ممكن است مصالح پاي كار به هر دليل بر اثر توقف زياد در كارگاه بموقع مصرف نشود و در نتيجه خواص خود را از دست بدهد يا كلأ درمشخصات آن تغيير حاصل گردد. در اين قبيل موارد بايد با حصول اطمينان از كيفيت اين مصالح نسبت به استفاده از آنها اقدام گردد.به طور كلي تمامي مصالح بايد قبل از مصرف، كنترل و مناسب بودن آن مورد تاييد قرار گيرد.
2-1-7 ساير موارد
چنانچه مواردي در طرح پيش بيني شده باشد و شرايط خاص پروژه رعايت آن موارد را الزامي نمايد، بايد اين موارد در مشخصات فني خصوصي منعكس گردد

فصل سوم:توضيح وانتقاد از كارگاه كوي رضوي بر اساس عكسها

عكس شماره 3-1:موقعيت قرارگرفتن دستگاه برش قطعات چوبي و قالبهاي چوبي جهت قلب بندي در ساختمان. اين دستگاه بايد در محل مناسب در كارگاه قرار گيرد كه به آساني بتوان از آن استفاده كرد و در معرض مصالح ساختماني و راه عبور و مرور كارگران قرار نگرفته باشد تا در هنگام نياز بتوان از آن بطور مفيد استفاده كرد. در هنگام كار كردن با آن بايد دو نفر جهت اندازه گيري و برش قالب ها حضور داشته باشند. نكته:در هنگام كار كردن با اين دستگاه كه خطر پرش براده هاي چوب به اطراف را دارد بايد نكات ايمني مخصوصاً دستكش و كلاه ايمني و عينك مخصوص همراه

داشته باشند و در هنگام كار نكردن با آن روي آنرا بپوشانيم.در عكس گرفته شده نكته قابل توجه اين است كه دستگاه را بر روي قالب هاي هنوز بتن ريزي نشده قرار داده اند در هنگام روشن شدن دستگاه، باعث لرزش و لغزش قالب هاي زير دستگاه مي شود كه اين امر طبق قوانين ، ايمني نميباشد
عكس شماره 3-1

عكس شماره 3-2:چگونگي قرار گرفتن و قالب بندي در نماي زيرين به اين گونه ميباشد، كه قالبهاي چوبي به كمك قطعه چوبي عريض بين دو تير (پل)توسط قطعات مكعب مستطيل بنام چهار تراش به ارتفاع 15سانتيمتر مي باشند حايل مي شود.تيرها و پل هاي مرتبط به يكديگر در هنگام بتن ريزي كه در لابلاي بتن قرار مي گيرند، بايد توسط موادي به نام پرايمر (نوعي قير رقيق)كه از مشتقات قير مي باشد به عنوان ضد زنگ آغشته شوند . نكته:قالبهاي چوبي بايد دقيقاً دركنارهم قرارگيرند و هم تراز باشند و از قالب هاي تركدار و شكسته و پوسيده استفاده نشود فاصله بيش از حد ما بين قالب ها باعث ريزش بتن از اين فواصل به طبقات پايين مي شود

عكس شماره 3-3:بتن ريخته شده و خشك شده بايد سطحي صاف و هموار را داشته باشد. بعد از بتن ريزي سقوف به ديوارهاي اطراف و داخلي مي پردازند.ميزان ضخامت بتن حدود 7سانتيمتر مي
باشد.نكته:پس از هموار كردن و هم سطح كردن بتن تازه بايد از راه رفتن و قرار دادن اشياء روي بتن خود داري شود تا بتن سوراخ ويا نا هموار نشود.

عكس شماره 3-4:قالب هاي استفاده شده پس از جدا سازي از بتن خشك شده بايد دوباره تميز شده و اگر شكسته شود كنار گذارده شود و اگر گوشه و كنار آن نياز به برش پيدا كرد، برش زده شود و اگر بتن به آن چسبيده شده بايد تميز شود و به مكاني مناسب به دور از چوب هاي ناسالم جمع آوري شود. از چوبهاي شكسته شده در موقع سرما مي توان براي گرم كردن كارگاه استفاده كرد. نكته:در هنگام جابجا كردن بايد مراقب ميخ ها و تراشه هاي قالب هاي چوبي باشيم و حتماً به دستكش مجهز باشيم.

عكس شماره 3-5: و اما بلوكهاي سفالي در اندازه هاي متفاوت و نحوه انبار آنها :بلوكهاي سفالي مصرفي در كارگاه هاي مختلف به اندازه هاي گوناگون مي باشد. كه به نوع مصرف در ديوارهاي كناري،خارجي،داخلي ،تيغه اي و... مورد مصرف قرار مي گيرند.
بلوكهاي سفالي در ديوارهاي تيغه اي از سفالهايي با ضخامت كمتر مصرف مي شوند و ديوار هاي خارجي از بلوكهاي سفالي ضخيمتر و حجيمتر استفاده مي شود. طريقه انبار كردن بلوكهاي سفالي بايد به طريقي باشد كه هر نمونه از بلوكها در مكان مورد نظر خويش انبار شود و بگونه اي كنار هم چيده شوند كه پس از مرتفع شدن (روي هم گذاشتن)آنها شيبدار نباشد و با اندكي حركت و لرزش نريزند.
بلوكهاي سفالي نوعي آجر مي باشند كه در ديوارهاي جدا كننده حكم آجر را بازي مي كنند. بلوكهاي سفالي كارايي بالاتري نيز دارند (در بعضي مكانها) چون هم حجم ترند و حجم بيشتري از ديوار كشي را انجام مي دهند و هم عايق حرارتي و صوتي مناسب تري نيز مي باشندو همچنين داراي وزن كمتري هستند.پس مي توانند كارايي بيشتري نسبت به آجرهاي فشاري،جوشي و ماشيني داشته باشند.امروزه از اين نمونه سفالها بيشتر استفاده ميشود به خاطر مزاياي ذكر شده.
نكته:در هنگام استفاده از بلوكها بايد توجه داشت كه از بلوكهاي تركدار،شكسته درديوار گزارده نشود زيرا هم كيفيت عايغي آن را پايين مي برد و هم امكان فرو ريختن ديوار ايجاد مي شود.و در هنگام انبار كردن، قطعات خرد شده وتركدار بلوك را به دور از انبار بلوكها قرار دهيم.

عكس شماره 3-6: در بعضي از نقاط كه نيازمند ملات ماسه سيمان مي شويم جهت بر طرف كردن نياز ملات مي توان از ميكسرهاي دستي و يا برقي كوچكتر جهت مخلوط كردن ملات در محوطه كارگاه استفاده كرد.در اين كارگاه نيز از تعدادي ميكسر كوچك جهت تامين ملات به منظور ملات نماساز،ملات ديوار چيني،ملات شيب سقف كشي و ملات جهت كارهاي مختلف استفاده مي شود . در اينجا بايد توجه داشت كه ميزان ماسه و شن و سيمان و آب جهت مخلوط كردن (درون ميكسر)به نسبت مناسب براي مكانهاي مورد نياز ريخته شود و اين امري مهم در ساختن ملات در كارگاه مي باشد.آب مورد نياز ابتداعاًدر بشكه هاي 200 ليتري جمع آوري مي شود تا در هنگام استفاده هم ميزان مورد نياز كنترل شود و هم سرعت بالا رود.نكته:ميكسر بايد به طور صحيح در جهت دپوي ماسه قرار گيرد تا كارگران به منظور كار و باركيري ميكسر دچار مشكل نشوند. بايد توجه داشت نكات ايمني در مورد استفاده با ميكسر رعايت شود.كرگران بايد از حدر رفتن ملات در اطراف ميكسر جلو گيري كنند

عكس شماره 3-7 :براي انبار كردن وسايل و لوازم جهت ساختن درب و پنجره ها در ساختمان مي توان از يك مكان استفاده كرد. در اين مكان كه جزءي از كارگاه است ميتوان محلي براي نگهداري تيرآهن ها،نبشي ها و ميله گردهاي حرارتي(كه به صورت كلاف و توپي وجود دارد)و شاخه اي اند كه اين ميله گرد ها مي تواند عاجدار و بدون عاج باشند كه با توجه به موقعيت استفاده مي شود.

عكس شماره 3-8 :سقف نمونه كامپوزيت كه شامل دو سقف مي شود ،يكي سقف بتني كه توسط ميله گرد مسلح مي شود و بتني به ضخامت 9 سانتيمتر مي باشد. و سقفي كم ضخامت كه توسط صفحه اي توري بنام لاويز(رابيت)و گچ وخاك مي باشد.در مابين اين دو سقف فاصله اي به اندازه 15سانتيمتر خالي ميماند كه جهت سبك شدن سقف و مكاني جهت عبور عوامل تاسيساتي و لايزرها و... .سقفي كه صفحه هاي لاويز به آن اتصال داده مي شود توسط شبكه هاي ميله گرد و نبشي هاي نازكتر تشكيل شده.سقف كامپوزيت به خاطر كاذب بودنش (توخالي بودنش)عايق صداي خوبي است.معمولاً بعد از اينكه كارهاي تاسيساتي به اتمام رسيد بعد صفحه بندي لاويز و گچ و خاك و... شروع مي شود

عكس شماره 3-9: معمولاً آشپزخانه چون حالت OPEN دارد و داراي فضاي بازي مي باشد براي اينكه حالت جالبتري پيدا كند در بالاي ديوار OPEN سقف كاذب نيز به پايين تر كشيده شده و هالوژن كاري مي كنند تا زيباتر شود.به منظور عبور تاسيسات برقي از درون آك آشپز خانه اطراف آنرا ميله گردهاي شبكه اي قرار مي دهند.سپس لاويز بندي شده و گچ كاري مي كنند. براي اتصال ميله گردها به سقف كاذب از جوش استفاده مي شود و براي اينكه سراميكهاي اطراف جوشكاري آسيب نبينند با ملات گچ و خاك يا گل رس سطح سراميكها را اندود مي كنند تا با پرتاب قطعات مذاب نسوزند .

عكس شماره 3-10: در نمونه سقف كامپوزيت از سقفي به ضخامت 9سانتيمتر بتن مسلح شده با دالبندي ميله گرد حرارتي با فاصله هاي 20 تا 25سانتيمتر كه حالت چپ و راستي وزير وروي تركيب بندي مي شوند اين ميله گرهاي حرارتي كلافي شكلند كه توسط كارگر به متراژهاي بالا بر روي سقف پياده مي شود.و بوسيله سيمهاي مفتولي در نقاط اتصال متصل مي شوند و در بعضي نقاط جوش داده مي شوند .در زير اين شبكه هاي ميله گرد (دالهاي ميله گرد)قالبهاي چوبي كه در فواصل تيرهاي اصلي وفرعي اند قرار دارند كه با گازئيل و مواد چرب ناك اندود مي شوند تا از اتصال بتن به اين قالبها جلوگيري شود. فاصله بين ميله گردها و قالبهاي چوبي بوسيله كاور(از جنس موزائيك و قطعه هاي بتني)بالا ميرود تا زير ميله گرد ها نيز بتن پر شود.در فواصل 40 سانتيمتر از قطعات ناوداني بر روي پلها جوش داده مي شود تا بتن در اين فواصل مسلحتر شود و نگهدارنده سقف بتني باشد.پلهاي سقوف كه با بتن اتصال مي يابد بايد توسط موادي ضد زنگ بنام پرايمر و… اندود شوند تا بر اثر اتصال با آب بتن در دراز مدت ايجاد زنگ زدگي نشود.بتن ريخته شده بر روي قالبها تا ارتفاع3 الي 4سانتيمتربر روي ناوداني ها بتن ريخته مي شود

عكس شماره 3-11: نكته مهم در امر اسكلت بندي ساختمان اين است كه بر اساس قوانين آيين نامه و قوانين زلزله و… ساختمان بايد نسبت به تعداد طبقات و ميزان بار اصلي وارده به طبقات پايينتر ،بايد محاصبات به طور صحيح باشد تا در ادامه كار دچار مشكل نشويم.در اين عكس ميزان مقاومت تيرهاي اصلي و بولت ها در پايه ساختمان جهت 9 طبقه كم است و بايد به طور كامل تخريب شود و يك فونداسيون ديگر روي فونداسيون قبلي اجرا شود.در طبفات پاييني بايد ميزان درجه تير آهن بالاتر رود و تقويت شود تا بتواند بار وارده بر روي آنرا تحمل كند در بعضي مواقع جهت مقاومت بيشتر تيرآهن 14 را به حالت زنبوري برش زده و دو تاي آنها را كنار هم گذاشته و تير آهن

زنبوري را تشكيل مي دهد كه مقاومت بيشتري دارد و بر اساس موقعيت استفاده مي شود و در مواقعي جهت تقويت تيرآهن از صفحه پليت استفاده مي شود.

عكس شماره 3-12: در تمام مدت بتن ريزي هميشه از طبقات بالايي به پاييني مثلاً از طبقه چهارم به طبقه سوم بتن ريزي شروع مي شود.در مكان آماده بتن ريزي،از گوشه مقابل كه ديگر رفت و آمد براي بتن ريخته شده نداشته باشيم شروع مي شود و شيب مخصوص را نيز را رعايت مي كنيم. بتن ريخته شده تا 3 سانتيمتر بر روي ناوداني هاي جوش داده شده بر روي پلها و تيرها مي باشد. بتن با فشار زياد توسط لوله به مكان مورد نظر منتقل مي شود . انتهاي لوله ي فلزي لوله هاي لاستيكي خرطومي شكلي است كه جابجايي آن آسانتر باشد. در مكاني كه بتن به اندازه كافي ريخته شده توسط دستگيره سر شلنگ به مكان ديگر گرفته مي شود. بتن ريخته شده(به حالت كوپه كوپه)توسط كارگران به نقاط مورد نظر منتقل شده و صاف و هموار مي شود . بتن ريخته شده بر روي سقوف قالبي ،توسط دستگاه ويبره ،ويبره شده و حبابهاي هوا بيرون آمده و صاف و هموارتر مي شود.

عكس شماره 3-13: ملات ريزي وعايقبندي سقوف:براي سيمان كاري كر

ن بر روي پوكه هاي ريخته شده براي بتن بر روي پشت بام ،بايد توجه داشت كه كرم بندي پشت بام بايد توسط درصد شيب مورد نياز ،بايد خيلي دقيق انجام شود.به اين صورت كه جهت كرم بندي هميشه پشت بام را به چند قطعه 50 متري و يا كوچكتر تقسيم بندي مي كنيم و اين عمل از كنار به سمت داخل انجام مي شود . نقاط علامت گزاري شده توسط پوكه معدني و خاك (به خاطر سبك بودن پوكه معدني )استفاده مي شود و به اين حالت شيب مورد نياز را تراز مي كنند . سيمان بر روي مكان مورد نياز توسط بالا بر ب سطح پشت بام بالا آورده مي شود و نقطه نقطه جلو مي رويم و توسط وسيله اي به نام شمش صاف مي كنيم . در سيمان كردن بام بايد از كنار به داخل عمل كرد و كناره ها را نيز ارتفاع دهيم . پس از انجام بتن ريزي سقوف و عمل شيب بندي و سيمان كاري بام به مرحله ايزوله كردن بام مي رسد كه بدين ترتيب صورت مي گيرد:پس از تمي

ز كردن سطح باممصالح اضافي را برداشته بام آماده است جهت ايزوله كردن . با موادي به نام پرايمر كه يكي از مشتقات قيراست وحالت رواني را دارد و خواصي چون چسبندگي زياد،عايق صدا و حرارت را دارا مي باشد . پس از پرايمر كشي از گوني هاي كنفي جهت استحكام بيشتر حالت رولي مي كشند و بام آماده براي ايزوكام يا آسفالت مي باشد .آب بندي در ساختمان: آب بندي يا جلو گيري از نفوذ آب كه در برخي موارد ممكن است تحت فشار نيز باشد ،مانند بام ساختمانها ،بدنه و كف استخرها و برخي زير زمينها در نقاطي كه سفره آب زيرزميني بالا است .

عكس شماره 3-14: مجموعه قالب و داربست كه شامل رويه قالب ،بدنه قالب ،پشت بندها ،حايل ها،چپ و راستها،پايه هاي قائم و كمر كشهاي افقي است . بايد بتن را در شكل مورد نظر و در محدوده رواداريهاي مجاز نگه داشته، نماي دلخواه را به سطح بتن بدهد و وزن بتن را تا هنگام

سخت شدن و كسب مقاومت كافي تحمل نمايد. همچنين قالب بايد بتن را در مقابل صدمات مكانيكي حفظ كرده ،از كم شدن رطوبت بتن و نشست شيره آن جلوگيري نمايد،در مقابل سرما وگرماي محيط عايقي مناسب باشد،ميلگردها و ساير اجزاء و قطعاتي را كه در داخل بتن قرار مي گيرند در محل مورد نظر نگه داشته، در برابر نيروهاي ناشي از لرزاندن و مرتعش ساختن بتن

مقاومت نمايد و از بتن ،بدون آسيب رساندن به آن، جدا گردد.قالبها بايد چنان ساخته شوند كه با رعايت رواداريهاي مجاز عضو و قطعه بتني، مطابق نقشه هاي اجرايي ريخته شود . قالبها بايد پس از هر بار مصرف، تميز شده و در محلي دور از تاثير سوء عوامل جوي و صدمات مكانيكي نگهداري شوند . چنانچه كيفيت سطح تمام شده بتن حائز اهميت باشد ،نبايد از قطعات قالب كه در م

راحل قبلي صدمه ديده اند ، براي اينگونه سطوح استفاده شود.

فصل چهارم : نماسازی :
7 11-1 كليات
نقشه‌هاي اجرايي بايد دربردارنده جزئيات مربوط به رنگ، بافت و شكل نماسازي بوده و در تعيين آنها به مسائل اقتصادي، اقليمي و نوع استفاده از ساختمان توجه شده باشد. چنانچه در خصوص جزئيات نماسازي كمبودهايي در نقشه‌ها و مشخصات مشاهده گردد، پيمانكار موظف است در خصوص تعيين تكليف اين موارد نظر دستگاه نظارت را جلب نمايد. به هر حال نماسازي بايد دقيقاً مطابق نقشه‌هاي اجرايي صورت پذيرد.
مصالح مورد مصرف در نماسازيها بايد پاسخگوي موازين استاندارد كه در فصل مصالح آمده است باشد.
انواع نماسازی :
11-2-1 نماسازي با سنگ
نماسازي با سنگ شامل نماسازي با سنگهاي غيرمنظم مانند لاشه، لاشه موزائيكي، لاشه موزائيكي درز شده و نماسازي با سنگهايي منظم مانند بادبر، بادبر سرتراش، بادكوبه‌اي، تيشه‌اي، صيقلي و نماسازي با سنگهاي پلاك از لوحه سنگ مي‌باشند. مقاومت فشاري سنگها، ميزان جذب آب، تاب در برابر يخبندان، ثبات در مقابل نور و ساير ويژگيهاي سنگ طبق مشخصات مندرج در فصل مصالح خواهد بود

11-2-1-1 نماسازي با سنگهاي غيرمنظم
در اين نوع نماسازي استحكام ملات، بايد در حد استحكام سنگ باشد تا پيوستگي و يكپارچگي اجزاي متشكله تأمين گردد، بدين منظور مي‌توان از ملاتهاي ماسه سيمان و باتارد و ماسه آهك استفاده نمود. حداقل ضخامت ديوار هنگامي كه نماسازي با سنگهاي غيرمنظم صورت مي‌پذيرد، 60 سانتيمتر خواهد بود. در اجراي نماسازي با سنگهاي غيرمنظم، بايد از ايجاد درزهاي ممتد

خودداري شود. درزهاي قائم در رجهاي متوالي نبايد در امتداد هم قرار گيرند، حداقل فاصله درزهاي قائم از يكديگر 10 سانتيمتر است. در ديوارهاي نيمه‌سنگي متشكل از سنگ و آجر، چنانچه بيش از ضخامت ديوار يا آجر احداث شود، بايد از تقليل سريع حجم آجركاري جلوگيري به عمل آيد. بدين منظور لازمست از ملات با استحكام زياد مانند ملات ماسه سيمان استفاده شود و با اجراي تدريجي امكان خشك شدن رديف زيرين فراهم آيد، تكيه تيرهاي سقف بايد روي قسمت آجري

باشد.
ايجاد پيوستگي بين بخشهاي آجري و سنگي، بايد با بهره‌گيري از مهارهاي فلزي صورت پذيرد. نماسازي با سنگهاي غيرمنظم شامل نماسازي با سنگ لاشه، لاشه موزائيكي، لاشه موزائيكي درز شده مي‌باشد.
در مورد لاشه‌چيني بايد حداقل طول ريشه، براي سنگهاي كله 40 سانتيمتر، سنگهاي راسته به اندازه ارتفاع سنگ و سنگهاي يكسره يا سرتاسري كه معادل عرض ديوار هستند، به اندازه 50 سانتيمتر باشد.
حداقل ارتفاع سنگ در نما 20 سانتيمتر است.
ابعاد سنگهاي لاشه موزائيكي مانند سنگهاي لاشه مي‌باشند، با اين تفاوت كه بايد درز بين سنگها اندازه معيني داشته باشند.
در خصوص سنگهاي موزائيكي درز شده علاوه بر آنكه درز بين سنگها بايد داراي اندازه معيني باشد، كناره‌هاي سنگها بايد چكش‌كاري شوند.
11-2-1-2 نماسازي با سنگهاي منظم
اين نوع سنگها كه به صورت طبيعي از معدن، حمل و با پتك به صورت مكعبي درمي‌آيند، بايد داراي سطوح مستطيل در نما باشند. سطوح تحتاني و فوقاني سنگها، بايد صاف باشند تا انتقال نيرو موضعي نبوده و ناهمواريها موجب خرد شدن سنگها نشوند و لب‌پريدگي در نماي سنگها ظاهر نگردد. در نماسازي با سنگهاي منظم از انواع سنگهاي زير استفاده مي‌شود:
الف: سنگ بادبر
در مورد سنگهاي بادبر حداقل طول ريشه براي سنگهاي كله 40 سانتيمتر، سنگهاي راسته 20 سانتيمتر و سنگهاي سرتاسري 50 سانتيمتر است. حداقل عرض سنگها 20 سانتيمتر، حداقل ارتفاع آنها 15 سانتيمتر و حداكثر بار سنگ در نما 4 سانتيمتر خواهد بود. درز بين سنگها اعم از افقي و قائم، بايد از 2 سانتيمتر كمتر باشد. سنگهاي بادبر مي‌توانند با ارتفاع مساوي در يك رديف اجرا شوند. تساوي ارتفاع در رجهاي متوالي الزامي نيست، ليكن حداقل ارتفاع 15 سانتيمتر براي هر رج بايد رعايت شود.

ب: سنگ بادبر سرتراش
ابعاد اين سنگها مانند سنگهاي بادبر هستند، با اين تفاوت كه حداكثر بار سنگ 5/1 سانتيمتر و حداقل ارتفاع 18 سانتيمتر است. سطوح فوقاني و تحتاني بايد حداقل 12 سانتيمتر و سطوح جانبي آنها حداقل 8 سانتيمتر با قلم صاف و بدون بار شوند.

پ: سنگ بادكوبه‌اي
ابعاد اين سنگها مانند سنگهاي بادبر مي‌باشند با اين تفاوت كه حاشيه سنگها در نما با قلم تراش داده مي‌شوند.
ت: سنگ تيشه‌اي
ابعاد اين سنگها مانند سنگهاي بادبر مي‌باشند با اين تفاوت كه سطوح سنگها بايد به وسيله قلم تراشيده، صاف و بدون بار شوند. سطح نماي اين سنگها بايد تيشه‌داري گردد.
ث: سنگهاي صيقلي
ابعاد اين نوع سنگها مانند سنگهاي تيشه‌اي هستند. نماي اين سنگها در كارگاه به وسيله گرد سرب و سمباده و يا در كارخانه با ماشين صيقل داده مي‌شود.
11-2-1-3 نماسازي با سنگ پلاك (لوحه سنگ)
سنگ پلاك بايد در مقابل يخبندان، حرارت و رطوبت مقاوم بوده و در مقابل نور (پديده رنگ به رنگ شدن) از پايداري و ثبات برخوردار باشد. ميزان جذب آب سنگها و خاصيت صيقل‌پذيريشان، بايد مطابق مشخصات باشد. ضخامت سنگهاي پلاك به مقاومت سنگ بستگي دارد. حداقل اين ضخامت، 2 سانتيمتر است.
حداكثر مساحت سنگهاي پلاك 1800 سانتيمترمربع خواهد بود. استخراج سنگهاي تزئيني نما از معدن بايد چنان صورت گيرد كه سنگهاي مورد مصرف پاسخگوي الزامات مندرج در بند 2-1-2 بوده و از ايجاد تركهاي مويي كه به هنگام نصب باعث خرد شدن قطعات مي‌شود، جلوگيري به عمل آيد.

در مواردي كه از صفحات سنگها براي ايفاي نقش عايق حرارتي استفاده مي‌شود، فاصله صفحات از ديوار بايد حداقل 2 سانتيمتر باشد تا نقش ديوار دوجداره، ايفا و هواي بين دو جدار مانع تبادل حرارتي گردد. در اين حالت قلابها بايد از جنس فولاد زنگ‌نزن باشند و چند منفذ در زير و بالا براي جلوگيري از تعريق در پشت سنگها تعبيه گردد.
در صورت استفاده از مهار فولادي معمولي، بايد بين دو جدار در محل مهار با دوغاب سيمان پر شود، در مواردي كه اختلاف درجه حرارت زياد روزانه يا فصلي و اختلاف ضريب انبساط حرارتي

سنگ، مصالح زيرسازي و مواد چسباننده موجب ايجاد ترك در ملات و نفوذ رطوبت و يخزدگي و جدا شدن سنگها و زنگ زدن مهارها مي‌گردد، بايد از مهارهاي فلزي ضد زنگ استفاده شود.
نصب سنگهاي پلاك به دو روش صورت مي‌پذيرد:
الف: اتكاي طره‌اي
براي تحمل وزن سنگهاي پلاك در نماهاي سنگي، لازمست حداقل 2 تكيه‌گاه طره‌اي در ارتفاع هر طبقه ايجاد گردد. اين تكيه‌گاهها از نوع سنگ نما به صورت بلوك سنگي به جاي سنگ پلاك بتن‌آرمه و نظاير آن خواهد بود. به علاوه سنگها بايد به كمك مهارهاي فولادي زنگ‌نزن به ديوار محكم شوند، در مورد تعداد مهاريها در هر مترمربع، نحوه كاربرد آنها و ديگر جزئيات اجرايي، بايد مطابق مندرجات نقشه‌ها و نظر دستگاه نظارت اقدام شود.
ب: اتكاي جانبي
در اين روش وزن هر لوحه سنگ به وسيله مهار فلزي كه در پشت سنگ نصب شده به ديوار منتقل مي‌گردد. در اين روش نيز كاربرد اتصالات و جزئيات اجرايي مطابق نقشه‌ها و نظر دستگاه نظارت خواهد بود. جهت روشن شدن مطلب نمونه‌اي از اتصالات فلزي در اتكاي طره‌اي و اتكاي جانبي ارائه شده است.

نماسازي با آجر
كليات
در نماهاي آجري، ديوارها بايد كاملاً شاقولي اجرا شوند، انحراف نما از امتداد قائم براي هر طبقه به ارتفاع 3، متر نبايد از 6 ميليمتر تجاوز كند. انحراف از امتداد قائم در كل ارتفاع، نبايد از 30 ميليمتر بيشتر باشد. رواداري پهناي بندها در نماسازي آجري، بايد برابر 1± ميليمتر اختيار شود. در نماسازيهاي آجري براي اجراي ملات با ضخامت يكنواخت، استفاده از شمشه ملات در دو انتهاي

ديوار ريسمان‌كشي بين آنها الزامي است. ضخامت اين نبشيها كه معمولاً از چوب ساخته مي‌شوند، بايد برابر ضخامت بندها اختيار شود. حداكثر انحراف مجاز بندهاي عرضي از حالت افقي در سطح ديوار، 6 ميليمتر براي ديوارهاي به طول تا 6 متر و 12 ميليمتر براي ديوارهاي طويل‌تر خواه

د بود. حداكثر انحراف مجاز از امتداد قائم براي بندهاي عمودي در مورد ديوارهايي به ارتفاع تا 6 متر، 6 ميليمتر و براي ديوارهايي با ارتفاع بيشتر، 12 ميليمتر است.
در نماهاي آجري چنانچه آجرهاي نما و آجرهاي پشت‌كار به طور همزمان اجرا شوند، بايد آجرهاي نما به صورت كله و راسته چيده شوند تا ضمن مشاركت در تحمل بارهاي وارده بر ديوار، پيوستگي لازم بين آجرهاي نما و آجرهاي پشت‌كار تأمين شود. در اين حالت لازم است ابعاد آجرهاي نما برابر ابعاد آجرهاي پشت‌كار باشد. چنانچه آجرهاي نما پس از اجراي قسمتهاي باربر چيده شوند، بايد براي تأمين پيوستگي نما و قسمتهاي باربر از اتصالات فلزي استفاده شود. در اين حالت براي انتقال بار نماسازي به اسكلت بنا، بايد تدابير سازه‌اي مناسب اتخاذ گردد.
نماسازي با آجر گري
نماسازي با آجر گري با استفاده از آجرهاي فشاري كه هيچگونه تغييري در ابعاد آنها به وسيله تراش و يا تيشه‌داري حاصل نشده باشد، صورت مي‌پذيرد. ديوارها بايد كاملاً قائم و شاقولي اجرا گردند و ميزان انحراف از وضعيت قائم، نبايد از حدود ذكر شده در قسمت كليات تجاوز نمايد.
نماسازي با آجر تراش و آب‌ساب

به منظور دستيابي به ابعاد يكدست و نماي پرداخت شده، قشر نازكي از سطح آجر فشاري تيشه‌داري و با سمباده نصب شده بر روي تخته چوبي پرداخت مي‌شود. ميزان تراش جانبي اين نوع آجرها عملاً حدود نصف ضخامت آجر است، ولي در هر حال ميزان تراش نبايد از عمق بندكشي كمتر باشد. صحت زوايا و ميزان تراشهاي جانبي، بايد به وسيله گونياي آجرتراشي كنترل شود. در تراش آجرها بايد دقت شود كه سه قسم آجر براي مصارف كله راسته و نبش تهيه شود.
نماسازي با آجر ماشيني
در نماسازي با آجرهاي رسي و ماسه آهكي كه بدون تيشه‌داري اجرا مي‌شوند، ضخامت ملات

بايد در تمام رجها يكنواخت بوده و رواداريهاي مقرره براي امتداد و ضخامت بندهاي افقي و قائم كاملاً رعايت شوند.
نماسازي با آجرهاي تزئيني
اين نوع آجرها كه داراي ضخامتهاي متفاوت هستند، ممكن است داراي لعاب نيز باشند. اين آجرها بايد به روش كله و راسته به آجر پشت‌كار متصل شوند، در غير اين صورت بايد از مهارهاي فلزي استفاده نمود. در صورتي كه قرار باشد نماي آجري نقش عايق حرارتي را نيز ايفا نموده و ديوار به صورت دوجداره اجرا گردد، بايد با اتخاذ تدابير سازه‌اي وزن آن به اسكلت ساختمان منتقل شود. مهارها طبق نقشه‌هاي اجرايي و تعداد گيره‌ها لااقل 5 عدد در مترمربع خواهد بود.
مقابله با آلوئك و سفيدك در نماي آجري
براي مقابله با آلوئك لازم است آجر قبلاً در آب زنجاب شود تا خوب آب بمكد و نقاط ضعف آن مشخص شود. آجرهاي آلوئك كرده، نبايد در نماي ساختمان به كار روند. براي جلوگيري از بروز سفيدك كربناتي لازم است از به كار بردن آب سخت آهك‌دار براي ساختن ملات خودداري به عمل آيد و آجر كاملاً زنجاب شود تا آب ملات را نمكد. سطح ديوار تازه‌ساز پيش از بارندگي آبپاشي شود. براي پيشگيري از سفيدك سولفاتي بايد از مصرف آب سولفات‌دار خودداري شود، از آجرهاي كاملاً پخته استفاده شود و آجرها نبايد آب مكنده باشند. براي مقابله با سفيدك كلروري كه در اثر كاربرد جوهر نمك رقيق در مقابله با سفيدك كربناتي ايجاد مي‌شود، لازم است سطح ديوار قبل از پاشيدن

جوهر نمك خيس شده و پس از اسيدپاشي فوراً شسته شود. براي جلوگيري از سفيدك نيتراتي بايد از مصرف آجر، ملات و آب نيترات‌دار پرهيز شود. جلوگيري از نفوذ آب حاوي نيترات (به كمك عايق كف) روش مؤثري براي مقابله با سفيدك نيتراتي به شمار مي‌آيد. اجراي صحيح لوله تهويه شبكه فاضلاب به منظور جلوگيري از نشت گازهاي نيترات‌دار، مانع بروز سفيدك نيتراتي خواهد شد.
فصل چهارم : کاشی و سراميک کاری :
تعاريف و دامنه كاربرد
كاشي لعابي ديواري فرآورده‌اي است سراميكي متشكل از دانه‌هاي ظريف بلورين و متخلخل كه

معمولاً در حرارتي بالاتر از 1000 درجه سلسيوس، پخته و يك رويه آن از لعاب پوشيده شده است. رويه لعابين كاشي به صورت براق، نيمه براق و مات توليد مي‌شود. كاشيهاي تزئيني داراي برجستگي و فرورفتگي با اشكال تزئيني و منقوش به رنگهاي مختلف مي‌باشند. كاشيهاي لعابي و انواع سراميك براي پوشاندن ديوارهاي قابل شستشوي داخل ساختمان نظير دستشوئي، حمام، آشپزخانه و مراكز بهداشتي و حتي تهيه تابلوهاي تزئيني و همچنين ديوارهاي خارجي بنا به كار مي‌رود.
مصالح :
كاشي
كاشيها از نظر اندازه به چند گروه عمده تقسيم مي‌شوند. هر گروه داراي اشكال مختلف است كه جزئيات آن در فصل مصالح توضيح داده شده است.