بخشی از مقاله
چکیده
بروز پدیده هایی همچون دلزدگی زناشویی سبب شده که ارتباط بین زوجین روز به روز کمرنگ تر شده و بنیان خانواده ها نیز سست گردد. بر همین اساس هدف اصلی پژوهش حاضر تعیین رابطه تعارضات زناشویی با دلزدگی زناشویی در افراد متأهل شهر تهران بود. روش پژوهش حاضر از نوع توصیفی- همبستگی بود. جامعه آماری پژوهش کلیه زوجین متأهل مناطق 22 گانه شهر تهران بودند که 150 نفر از آنها به روش نمونهگیری تصادفی خوشهای انتخاب گردیدند. از پرسشنامه تعارضات زناشویی - براتی و ثنایی، - 1387 و پرسشنامه دلزدگی زناشویی - پانیز و نانز، - 2003 برای جمع آوری اطلاعات استفاده گردید.
از آزمون همسبتگی و تحلیل رگرسیون گام به گام برای تحلیل نتایج استفاده شد. یافتهها نشان داد که از بین مولفههای تعارضات زناشویی، کاهش رابطه جنسی - - r=0/70، افزایش واکنشهای هیجانی - - r=0/77، کاهش رابطه با خویشاوندان همسر - - r=0/89، افزایش رابطه فردی با خویشاوندان خود - - r=0/87، جدا کردن امور مالی از یکدیگر - - r=0/82 و نمره کل تعارض زناشویی - - r=0/77 با دلزدگی زناشویی دارای رابطه معنادار است - . - p<0/001 همچنین نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد که تعارضات زناشویی توانایی پیشبینی معنادار دلزدگی زناشویی را دارد. به طور کلی این یافته نشان میدهد که نقش تعارض زناشویی در پیشبینی دلزدگی زناشویی معنادار بوده که لزوم توجه بیشتر به تعارضات زناشویی جهت کاستن از دلزدگی زناشویی را برجسته میسازد.
کلمات کلیدی: تعارض زناشویی، دلزدگی زناشویی، افراد متاهل
مقدمه
خانواده قدیمی ترین سازمان اجتماعی است که از بدو پیدایش انسان وجود داشته و در هسته مرکزی سازمانهای اجتماعی گستردهتر قرار گرفته و بخش مهمی از سلامت روانی افراد جامعه را تامین می کند. خانواده در حکم بافت سلولی برای اندامهای اجتماعی عمل میکند و در تعلیم و تربیت و برقراری پیوند محکم و دائم بین زن و مرد تحقق می یابد که از آن تحت عنوان ازدواج نام برده می شود. در این میان از جمله تاثیرات روانی مهم ازدواج، برقراری روابط عاطفی مطلوب بین زن و مرد است که مایه آرامش هر دوی آنها می شود. رضایت زناشویی به عنوان احساسات خشنودی، رضایت و لذت تجربه شده از طرف همسر با در نظر گرفتن همه جنبههای زندگی زناشویی تعریف شده است - شفیعی راد و وارسته، . - 1384
دستیابی به جامعه سالم در گرو سلامت خانواده و تحقق خانواده سالم مشروط به برخورداری افراد آن از سلامت روانی و داشتن ارتباط مطلوب با یکدیگر است، بر همین اساس اگر اعضای یک خانواده دارای کارکرد بهنجار باشند، زمینه برای رشد همه جانبه تک تک اعضای خانواده فراهم می شود. حال آنکه در بعضی مواقع چنین زمینه ای فراهم نمی شود چرا که خانواده دچار مشکلات گوناگونی همچون تعارضات بین زوجین می گردد - ثنایی، براتی و بوستانی پور،. - 1378نباید فراموش کرد که پدید آمدن اختلاف و تعارض1 بین زن و شوهر امری غیرطبیعی نیست . به دلیل ماهیت کنشوری همسران در فضای زندگی مشترک، گاه پیش میآید که اختلاف دیدگاه بین زوجین روی دهد و یا اینکه نیازهای آنها برآورده نشود. نتیجه چنین تعاملات منفی، ناخشنودی، ناامیدی و احساس خشم همسران نسبت به یکدیگر گزارش شده است - زیندلر و کلودا2، . - 2013
یکی از عوامل تاثیرگذار بر خانواده دلزدگی زناشویی3 است - ادیبی راد و ادیبی راد، . - 1384 دلزدگی زناشویی حالت دردناک فرسودگی جسمی، عاطفی و روانی است و زوجهای متوقع را متاثر می سازد. این حالت زمانی بروز می کند که آنها متوجه می شوند علی رغم تلاششان، رابطه ی آنها به زندگی معنا نداده و نخواهد داد. دلزدگی زناشویی از عدم تناسب میان واقعیات و توقعات ناشی می شود و میزان آن به میزان سازگاری زوجها و باورهایشان بستگی دارد. دلزدگی با فروپاشی رابطه و با رشد آگاهی و توجه به چیزهایی که به اندازه ی گذشته خوشایند نیستند، شروع می شود و اگر در این مرحله کاری برای جلوگیری از پیشرفت این روند صورت نگیرد، همه چیز از مرحله بد به بدتر میرسد.
شروع دلزدگی به ندرت ناگهانی است و معمولاً تدریجی و به سختی از یک پدیده ناگوار یا حتی چند ضربه ناراحت کننده ناشی می شود، در واقع انباشته شدن سرخوردگیها و تنشهای زندگی روزمره، سبب فرسایش می شود و سرانجام به دلزدگی منجر می گردد - لیسگا1، . - 2013یکی از عوامل ایجاد کننده توقعات بیش از حد و در نتیجه افزاینده دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی است - ساداتی و همکاران، . - 1393 در این حوزه باید اشاره کرد که یکی از کنشوریهای مهم خانواده، برقراری روابط عاطفی بین زن و مرد و گسترش سلامت روانشناختی است که مایه آرامش هر دوی آنها میشود. با این حال نباید فراموش کرد که پدید آمدن اختلاف و تعارض2 بین زن و شوهر امری غیر طبیعی نیست. به دلیل ماهیت کنشوری همسران در فضای زندگی مشترک، گاه پیش میآید که اختلاف دیدگاه بین زوجین روی دهد و یا اینکه نیازهای آنها برآورده نشود.
نتیجه چنین تعاملات منفی، ناخشنودی، ناامیدی و احساس خشم همسران نسبت به یکدیگر گزارش شده است - برادبوری3 و همکاران، . - 2004 تعارض پدیدهای است که همراه عشق و به موازات آن در ارتباطات زناشویی به وجود می آید، به همزیستی خود در کنار آن ادامه می دهد و گاهی همچون سرطان تمامی رابطه را فرا می گیرد. تعارض وقتی ایجاد می شود که اعمال یکی از طرفین یا اعمال طرف مقابل تداخل کند. در حقیقت وقتی تعاملات بین افراد بیشتر می شود موضوعات متنوع تری را در برمی گیرد و فرصت مخالفت، بیشتر می شود . - 9 - تعارض پدیده ای است که به موازات عشق در ارتباط زناشویی به وجود می آید و امری غیر قابل اجتناب بوده و زمانی پیش می آید که اعمال یک فرد با اعمال فرد دیگر تداخل پیدا می کند، هم چنان که دو فرد به یکدیگر نزدیک تر می شوند نیروی تعارض افزایش می یابد.
البته باید توجه نمود که تعارض همیشه کارکرد آسیب زنانه ندارد، چنانکه سطحی کمی از تعارض سبب نمایان شدن مسائل و حل آنها، بهبود تصمیم گیری و عملکرد، ایجاد خلاقیت و تغییر و تحول مثبت در روابط زوجین می گردد، اما وقتی تعارض شدت گرفته و کارکرد مخرب خویش را آغاز می نماید، تا مرحله فروپاشی روابط زوجین پیش رفته و باعث می شود اثرات زیانباری بر روابط زوجین، کیفیت زندگی، کارکرد کلی خانواده و ارتباط والد-فرزندی وارد آید - کرمی، زکی یی، علیخانی و خدادادی،. - 1391پژوهشهای متعدد نشان می دهند که تعارضات زناشویی نقش مهمی در ناسازگاری و عدم رضایت زوجین دارند. برای مثال نشان داده شده که الگوهای ارتباطی توقعآمیز- کنارهگیرانه در کاهش رضایت زناشویی نقش دارند - شریعتی، احمدی و امیری، . - 1394
همچنین نشان داده شده است که مهارتهای ارتباطی و برخی از باورهای ارتباطی از جمله باور افراد به آسان بودن حفظ روابط زناشویی، باور به انجام همه کارها با کمک یکدیگر و باور به ارضا کردن همه نیازها می توانند به طور قابل ملاحظهای رضایت زناشویی زوجهارا پیش بینی کند - اسماعیل پور، خواجه و معنوی، . - 1389 عدم بهره مندی از ارتباط موثر و کارا بین زوجین سبب بروز تعارض زناشویی شده که عدم حل آن تأثیرات مخربی بر رابطه زن و شوهر و همچنین فرزندان دارد به طوری که نشان داده شده که طلاق و تعارض در خانواده احتمال خشونت و عدم توانایی حل مساله و از هم گسستگی زندگی زناشویی فرزندان را پیش بینی میکند، در واقع تجارب افراد در خانواده اصلی، شکل دهنده رفتارها و روابط بین فردی و پیش بینی کننده کیفیت ازدواج آنهاست - استوری و همکاران، . - 2004 با این حال دلزدگی زناشویی متغیری است که پژوهشهای اندکی در داخل و
