بخشی از مقاله
چکیده
امروزه اولین و مهمترین مسئله برای مدیریت شهری پایدار در شهرهای ایران استقرار نظام مالی پایدار است.در شهرهای کشورهای در حال توسعه از جمله ایران، نبود منابع مالی پایدار، شهرداریها را با مشکلات زیادی مواجه ساخته و دستیابی به مدیریت شهری پایدار را با چالش جدی روبرو ساخته است. در همین راستا مقاله حاضر در نظر دارد با شناخت منابع مالی و راهکارهای درامدزایی پایدار برای شهرداری بیدخت، به عنوان یکی از شهرهای خراسان رضوی بپردازد. نوع تحقیق در پژوهش حاضر، کاریردی و روش بررسی آن ،توصیفی تحلیلی و پیمایشی میباشد. نتایج نشان میدهد شهرداری بیدخت در بسیاری از جنبه ها برای استقرار نظام مدیریتی پایدار شهری با مشکل مواجه است. و در نهایت با استفاده از روش SWOT ، راهکارهای افزایش درآمد مالی پایدار و دستیابی به مدیریت مالی پایدار در شهرداریها ارائه خواهد شد.
مقدمه
امروزه یکی از مسائل مهم شهرداریها در سراسر جهان، ایجاد منابع کافی درآمد و تامین هزینه خدمات شهری است. از این رو از جمله مسئولیت های اساسی شهردار، این است که همواره در تلاش برای تهیه طرحها و برنامه هایی برای افزایش منابع درآمدی شهرداری باشد.به طور کلی، درآمد شهرداریها شامل منابع درآمدی داخلی و منابع درآمدی خارجی می باشد. - حسین پور،84، - 1391 در سالهای اخیر مدیریت شهری در ایران با چالشهای فراوانی در خصوص چگونگی تامین منابع مالی پایدار مواجه بوده که در اثر عوامل گوناگون اجتماعی ، سیاسی ، مالی و فرهنگی به وجود آمده است. بنابراین ، در میان بخش های مختلف مدیریت شهری، تأمین منابع مالی ودرآمدی شهرداری ها اهمیت ویژ ه ای دارد.
زیرا از یک سو کسب درآمد شهرداری ها ،تأثیر عمد ه ای در ارائه ی خدمات به شهروندان دارد و از سوی دیگر فقدان درآمد کافی نه تنها سبب عدم ایجاد خدمات ضروریدر شهر می شود بلکه، اساساً اجرای تمامی طرح ها وبرنامه های شهری را با مشکل مواجه خواهد ساخت. - جمشیدزاده، . - 1382 سالهای طولانی منابع شهرداریهای کشور با تکیه به دولت مرکزی یا بودجههای عمومی تهیه و تامین میشد تا اینکه درسال 1361 با مصوبهای که در شورایعالی شهرسازی و معماری به تصویب رسید ، شهرداریها مکلف به خودکفایی شدند و متاسفانه این تصمیم باعث ایجاد مشکلات زیادی شد.
قطع کمک های مالی بدون تعریف منابع جدید مالی، شهرداران را به یافتن راه های جدید درآمدی رهنمون کرد؛ که برخی از این راههای کسب درآمد در تضاد با اهداف توسعه پایدار شهری بوده است.از طرفی طبق ماده 74 قانون شهرداریها، "شهرداری، مؤسسهای عمومی و غیردولتی است و با توجه به ماهیت عمومی آن،عملکرد غیرانتفاعی دارد و کلیه درآمدهای شهرداریمنحصراً باید به مصرف همان شهر برسد". آنچه تمامی شهرداریها در حوزه درآمدی در پی آن هستند ایجاد ساختاری نظام یافته و منسجم است که منجر به کسب درآمدی مالی پایدار برای شهرداری شود.
بگونه ای که برخی نظیر پیتر مارتین معتقد است که مهمترین چالش مدیریت شهری درهزاره سوم، حول هزینه ها متمرکز خواهد بود و تحصیل درآمد، کانون سیاستگذاریها در سطح مدیریت محلی قرارخواهد گرفت - Martin، - 1997 . درآمدپایدار به درآمدهایی گفته میشود که مداوم،سالم و مطلوب باشند. مداوم بودن به این معنا که نوسانات اقتصادی و اجتماعی، تأثیری در دریافت و میزان آن نداشته باشد. سالم بودن از این جهت است که سلامت شهری را تضمین کند و آثار زیست محیطی منفی نداشته باشد.
مطلوب بودن به این معنا که آثار اجتماعی مثبت داشته باشد، عدالت اقتصادی و اجتماعی را رعایت کند، سهل الوصول باشد و توسعه پایدار شهری را تضمین نماید - حسن زاده و خسروشاهی، . - 1388 یکی از احتیاجات ضروری و اولیه جامعه شهری، زندگی در محیطی تمیز، پاکیزه، سالم و بهره مندی از تسهیلات زندگی اجتماعی، شامل تفریح و خرید راحت، رفت و آمدآسان، تحصیل، درآمد و بالاخره محیطی سالم و آرام برای تربیت و تحصیل فرزندان و حفاظت و حراست از خانه،مسکن و اموال، به عنوان نیاز های مشترک محلی است.
- زیاری،مهدی،مهدیان بهنمیری، - 1392 مبانی و پیشینه نظری تحقیق از مهمترین منابع درآمدی پایدار شهرداریها، درآمدهای حاصل از عوارض نوسازی،عوارض پسماند، عوارض سطح شهر، عوارض کسب وپیشه،مالیات بر مستغلات - در حال حاضر دولت آن را وصول میکند - ،عوارض سالانه اتومبیل، عوارض تلفن و گاز،مالیات بر ارزش زمین و بهای خدمات ناشی از بهره برداری خدمات عمومی شهری میباشند - حسن زاده وخسروشاهی، - 1388 با در نظر گرفتن ناپایداری درآمد حاصل از عوارض ساخت وساز و عوارض مازاد تراکم، این درآمد از مشکلات جدی در اداره شهر و رسیدن به توسعه پایدار شهری است واز آنجا که سیاست کلان کشور و به تبع آن شهرداریها، دست یافتن به توسعه پایدار میباشد.
- کریمی اسبوئی ، باباجانی ، دانش جعفری ،1393 - .اولین محدودیت برای حل مسا یل شهری وناکارآمدی خدمات رسانی به شهروندان ناشی از فقدان منابع مالی کافی است . صاحب نظران مسا یل مالیه ی عمومی معیارها و راهکارهای متفاوتی برای تأمین منابع درآمدی شهرداری ها ارایه کردند .تجارب کشورهای مختلف نشان می دهد مهمترین منابع ما لی شهرداری ها را مالیات و عوارض و پس از آن کمکهای دولتی در قالب بودجه های جاری حکومت های محلی و تأسیسات و تجهیزات محلی ونهایتاًاستقراض تشکیل می دهد - آیت الهی ، . - 1387 پچمن در ارزیابی مالیاتها به عنوان یک منبع عمده درآمدی، سه هدف عمده انتقال منابع از بخش خصوصی به بخش عمومی، توزیع منصفانه هزینه ها بین سطوح مختلف، و افزایش رشد اقتصادی برای مالیات ها را ارائه کرده است.
- 1987,Pechman محمودی و همکاران - - 1390 ، در مقاله » بررسی عوامل مربوط به درآمدهای پایدار شهرداری تهران و اولویت بندی «عوامل ذیل را به عنوان چهار عامل مهم وتأثیرگذار در دستیابی شهرداری تهران به درآمدهای پایداربه ترتیب اهمیت، معرفی کردند 1 -افزایش نرخ عوارض بر ارزش زمین - که پیشنهاد میگردد جایگزین عوارض ناپایداری همچون تراکم شود - -2 نظام تشخیص و وصول عوارض شهرداری تهران -3 روابط مالی بین دولت و- شهرداری تهران -4 در نهایت دسترسی به بازارهای پولی و مالی. - عظیمی و قربانی، - 1394 در مقاله»الگو سازی ورتبه بندی معیارهادر تامین مالی مطلوب برای بخش عمومی با استفاده از روش MCDM برای مشهد« به این نتیجه رسیدند که عوارض بر دارایهای غیر منقول - نوسازی - ، عوارض بر معاملات غیر منقول،عوارض ارزش افزوده،بهای خدمات شهرداری،وزن بالاتری از دیگر گزینه ها کسب کرده اند.این امر ریشه در اهمیت و کارایی بیشتر این مالیات ها در پایدار سازی درآمد شهری دارد.
روهلینگ، - 2005در بررسی ساختار درآمد شهرداری های کشورهای در حال توسعه،نشان میدهد مالیات بر دارایی مهمترین نوع مالیات محلی است وبیش از 130 کشورجهان نوعی از آن را دریافت می کنند. این مالیات می تواند اهداف گسترده تری از پاسخ گویی محلی راتامین کند و رابطه موثر بین ارایه خدمات شهری و منابع مالی آنها را به همدیگر نزدیک تر کنند. بااین گفتار، در پژوهش حاضر به مطالعه و شناخت منابع مالی و راهکار های دستیابی به مدیریت مالی پایدار برای شهرداری شهربیدخت که قابل استفاده برای دیگر شهرداری ها هم سظح خواهد بود پرداخته شده است.
موارد و روش پژوهش نوع تحقیق، کاربردی و روش بررسی آن توصیفی تحلیلی است. جمع آوری اطلاعات نیز با دو روش اسنادی و مطالعات میدانی میباشد. در این راستا ابزار مطالعاتی در مرحله اول کتاب، مجلات معتبر و مرتبط، ماهنامه ها، پایان نامه ها و غیره می باشد.در مرحله بعد با بهره گیری و تحلیل داده های مرتبط با عملکرد درآمد و هزینه های دوره های مختلف شهرداری بیدخت ، به بررسی و مطالعه شهرداری از ابعاد مالی و درآمدی پرداخته شده است و با استفاده از مدل تجزیه وتحلیل SWOT و با توجه به ، شرایط شهرداری و شهر بیدخت ، به ارائه راهکار هایی در زمینه درآمدزایی پایدار و مدیریت مالی پایدار،برای شهر بیدخت پرداخته می شود.
