بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر، بررسی توجه و دقت کاربران در رعایت حریم خصوصی در شبکه های اجتماعی، تأثیرات آن در ابعاد مختلف زندگی و ارایه راهکارهایی جهت بهبود زندگی آنها در محیط واقعی می باشد. در این پژوهش از روش مروری- تحلیلی استفاده شده است، که در آن پژوهشگر توجه و دقت کاربران در رعایت حریم خصوصی در شبکه های اجتماعی را بررسی کرده است و به تأثیرات گوناگون رعایت حریم خصوصی بر ابعاد مختلف زندگی می پردازد.
یافته ها حاکی از آن است، کاربران در شبکه های اجتماعی به منظور تعیین سطح دسترسی به اطلاعات شخصی و تعامل با کاربران مختلف، کاهش جرایم فضای مجازی و اهمیتی که تأثیرات آن بر ابعاد مختلف زندگی دارد- همچون تفاوت روابط افراد با شکل سنتی آن، تأثیر غیرقابل انکار بر روابط اجتماعی و تهدید هویت ملی و انسجام اجتماعی-به رعایت حریم خصوصی در شبکه های اجتماعی می پردازندکه سبب افزایش امنیت و حریم خصوصی در فضای واقعی، شرایط روانی و اجتماعی مساعد کابران در سنین مختلف و موفقیت های تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان می شود. این پژوهش نشان داد با ارائه راهکارهایی از جمله برقراری ارتباط با کاربرانی که شناخته شده و قابل اعتماد هستند، تنظیم دقیق تر اصول و قوانین حریم خصوصی، کنترل میزان استفاده از شبکه های اجتماعی و ارتباط افراد در محیط واقعی کاربران را به رعایت هرچه بیشتر حریم خصوصی و زندگی بهتر و مناسب تر تشویق می کند.
مقدمه
اینترنت به عنوان یکی از مهمترین ابداعات بشر در قرن اخیر با قابلیت های گسترده اش، بخش های مختلف زندگی انسان را تحت تأثیرات مثبت و منفی خود قرار داده است. درحالی که هیچ کس تصور نمی کرد روزی جنبه ی اجتماعی اینترنت به صورت کاربرد اصلی آن درآید، شبکه های اجتماعی پا به عرصه وجود نهادند؛ به نحوی که امروزه یکی از جدیدترین و پر مخاطب ترین سرویس های اینترنتی به شمار می آید، و امکان دستیابی به شکل جدیدی از برقراری ارتباط پیوسته و به اشتراک گذاری محتوا در اینترنت را فراهم آورده اند و گرایش به آن ها در سراسر دنیا همچنان رو به رشد است.
افراد با حضور روز افزون خود از مزایای آن نیز هم چون: حمایت اطرافیان، اطلاعات، عواطف و احساسات برخوردار شده و اغلب جوانب زندگی خود را که نیازمند حضور فیزیکی افراد در کنار یکدیگر نیست در این اجتماعات مجازی به دست می آورند. این شبکه ها محلی مناسب برای برقراری روابط نمادین، کشف مجدد خود و باز تعریف هویت های دینی، سیاسی، اجتماعی و... است. در واقع شبکه های اجتماعی را می توانیم جامعه ی جدید معرفی کنیم که افراد زندگی تازه ای در آن آغاز کرده اند.
جایی که روابط چهره به چهره، همدلانه و عاطفی در کنار روابط اقناعی قرار می گیرد و تأثیرات عمیقی بر حریم خصوصی افراد دارند - امیرپور و گریوانی،. - 1393 بنابراین کاربران به رعایت هرچه بیشتر حریم خصوصی می پردازند که سبب افزایش امنیت و حریم خصوصی کاربران در فضای واقعی، شرایط روانی و اجتماعی مساعد کابران در سنین مختلف و موفقیت های تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان، گسترش روابط، افزایش اطمینان به جهت اشتراک اطلاعات و اسناد و مدارک در گروه های موجود، کاهش جرایم سایبری و رعایت حقوق مادی و معنوی آثار منتشر شده در بستر شبکه های اجتماعی می شود از این رو پژوهشگر به بررسی توجه و دقت کاربران در رعایت حریم خصوصی، تأثیرات گوناگون رعایت حریم خصوصی بر ابعاد مختلف زندگی و ارائه ی راهکارهایی به منظور بهبود زندگی کاربران در محیط واقعی می پردازد.
روش پژوهش
پژوهشگر با روش مروری و رویکرد تحلیلی، تعاریف مختلف حریم خصوصی و توجه و دقت کاربران در رعایت حریم خصوصی در شبکه های اجتماعی را بررسی کرده و به تأثیرات گوناگون رعایت حریم خصوصی بر ابعاد مختلف زندگی پرداخته است.
حریم خصوصی
اگر بخواهیم مفهوم حریم خصوصی را بررسی کنیم به تعاریف متعددی برخورد می کنیم اما در مقاله ی"حریم خصوصی"وارن و برندایس2 در سال1890 حریم خصوصی، آزادی از بند دخالت های ناروا و تلاش برای حفظ " محدوده ی تنهایی" تعریف شده است. بدین معنی که هر فرد دارای محدوده ی زیستی و فعالیتی معین وکاملاً شخصی است که فارغ از هرگونه محدودیت، اجبار و بازرسی های سرزده و اتفاقی می باشد.
در واقع فضایی است شامل: نظرات و ارتباطات شخصی و رفتارهای شخصی و خصوصی، به نحوی که محدودیتی برای جامعه ایجاد نکند و به نقل از کراسنوا و دیگران - 2009 - 3 "حریم خصوصی همان حریم خصوصی اطلاعاتی تعریف می شود" و همانگونه که وستین - 1970 - 4 تعریف می کند شامل: حقوق اشخاص در تعیین اطلاعاتی است که می توانند تحت شرایط خاص با دیگران به اشتراک بگذارند - مک فارلند5،2012هِ؛ی من، دِ وولف و پیرسن6، - 2014 با امعان نظر به اینکه حریم خصوصی، یکی از حقوق اساسی و مهم بشر از دیدگاه اسلام است، موارد آن در نظام حقوقی اسلام به شرح زیر می باشد:
1. حق افراد برای تنها بودن در زندگی خصوصیشان
2. حق بر مصون بودن از نظارت و دخالت دولتی
3. حق بر اینکه امور شخصی و خصوصی افراد بدون اجازه شان عمومی نشود
4. حمایت از اشخاص و مکان های زندگی آنها از تفتیش و ضبط
5. حمایت از اطلاعات و افکار اشخاص و جلوگیری از اقرار اجباری به جرم
6. محق نبودن دولت در زیر نظر داشتن اقتدار خصوصی افراد و حق پنهان نگهداشتن اطلاعات - سید سعادتی، - 1392
بنابراین در تعریفی جامع از حریم خصوصی می توان اظهار داشت : حریم خصوصی قلمروی از زندگی هر فرد است که انتظار معقول دارد دیگران بدون رضایت او وارد آن نشوند یا به اطلاعات آن قلمرو دسترسی نداشته باشند در واقع مجموع رفتارهایی است که به صورت پرهیز از تفتیش، بازرسی و پرس و جو درباره مسائلی که به هیچ کس مربوط نیست نمود پیدا می کند - صفایی و جعفری،1391؛ سیدسعادتی،. - 1392
پیشینه پژوهشی
در راستای هدف پژوهش حاضر، مقالات فراوانی که به حریم خصوصی به طور عام و دغدغه ی آن در شبکه های اجتماعی به طور خاص می پردازند مطالعه شده است. آنها ضمن ارائه ی تعاریف متعدد از حریم خصوصی در مفهوم کلی و نیز از نظرگاه حوزه های متعدد از جمله اطلاعاتی، حقوقی و سیاسی؛ به موضوع توجه و دقت در رعایت حریم خصوصی در شبکه های اجتماعی نیز پرداخته اند. از این رو به مقالاتی که به حریم خصوصی در مفهوم کلی و حریم خصوصی در شبکه های اجتماعی نگاشته اند جداگانه پرداخته می شود.
حریم خصوصی در مفهوم کلی
محسنیان - - 1383 در مقاله ی ورود رسانه ها به حریم خصوصی، به مسئله ی ورود رسانه ها به حریم خصوصی یا خلوت افراد به عنوان یکی از بارزترین مسائل اخلاق رسانه ها می پردازد و آن را در تعیین جهت سبک زندگی مخاطبان مؤثر می پندارد. محسنیان در ادامه اشاره می کند هرچند تعریف جامع و کاملی از حریم خصوصی منتشر نشده است اما حمایت از آن در مقابل رسانه ها با استفاده از ساز و کارهای مدنی و کیفری و شیوه های خود تنظیمی صورت می گیرد.
نمک دوست تهرانی - - 1385 در مقاله ای با عنوان اخلاق حرفه ای، حریم خصوصی و حق دسترسی به اطلاعات، ضمن توضیح مفهوم حریم خصوصی و تحول تاریخی آن، همسازی و یکپارچگی این حق با حق دسترسی آزادانه، تبیین و در عین حال عوامل نقض کننده آن را بررسی می کند. تأمل در استدلال کسانی که نقض حریم خصوصی افراد را از سوی روزنامه نگاران موجه می دانند، نیز بخش پایانی این مقاله را تشکیل می دهد.
جلالی فراهانی - . - 1386 بازشناسی بستر مشترکی به نام اطلاعات میان دو حوزه ی موازین حقوق بشری - ازجمله آزادی بیان، آزادی اطلاعات و حریم خصوصی - و فناوری اطلاعات را زمینه ساز بحث های گوناگون اعلان کرده است و تحقق این موازین را ورود به عرصه ی جدیدی معرفی می کند که قابلیت های شگفت انگیز و بی همتای این فناوری در امر اطلاع رسانی و ارتباطات، افق های جدیدی پیش روی دیدگان بشر قرار داده است و در حین استفاده نباید از تهدیدهای احتمالی موجود غافل بود و توازن متعارفی میان آزادی های مشروع و پیشگیری از ناهنجاری ها برقرار نمود.
