بخشی از مقاله
چکیده:
ا صول و قواعد ایمنی در نیروگاههای ه ستهای با ک سب تجربیات جهانی مورد تغییر و تکامل قرار میگیرند. ازجمله مهمترین تجربیات مربوط به ایمنی هستهای در سالهای اخیر، حادثه فوکوشیما داییچی ژاپن بود که باعث بروز نقاط ضعف موجود در قواعد ایمنی هستهای شد. بنابراین برای جلوگیری از وقوع چنین حوادثی، تحلیل و ارزیابیهای فراوانی انجام شد و درنتیجه مدارک و استانداردهای جدیدی توسط آژانس بینالمللی انرژی اتمی ارائه گردید. در این مقاله، تغییر در سطوح اصل دفاع عمقی و همچنین مفاهیم " شرایط طراحی توسعهیافته" و " شرایط عملاً حذفشده" که بهنوعی درسهای برگرفتهشده از حادثه فوکوشیما است بیانشده است.
مقدمه:
در سال 2012، مدرک الزامات ایمنی SSR 2/1 منت شر و در سال 2016 همین مدرک مورد بازبینی قرار گرفت. ازجمله مهمترین تغییرات ایجادشده در این مدرک نسبت به مدرک الزامات ایمنی قبلی، در نظر گرفتن شرایط طراحی توسعهیافته در پاکت طراحی نیروگاه 1بود. بر این اساس، در طراحی باید تمهیداتی برای مهار حوادث شدید در نظر گرفته شود و طراحی باید بهگونهای با شد که رویدادهایی که منجر به ن شت مواد رادیواکتیو به صورت کلی و یا جزئی می شوند،عملاً حذف شده2با شند. درسهایی که از حادثه نیروگاه ه ستهای فوکو شیما داییچی گرفته شد، باعث تقویت برخی الزامات ایمنی در مدرک SSR 2/1 - Rev.1 - شد.
1] این الزامات مربوط به مقاومت نیروگاه در برابر خطرات طبیعی بیرونی،ا ستقلال سطوح ا صل دفاع عمقی، تأمین تجهیزات سیار برق ا ضطراری، منبع آب قابلحمل و قابلیت اطمینان سی ستم بردا شت حرارت از راکتور و ا ستخر سوختهای م صرفی میبا شند.[1] بهطورکلی، ا صلیترین تغییر در رویکرد ایمنی نیروگاههای ه ستهای مربوط به تغییرات ا صل دفاع عمقی و حالتهای نیروگاه می شوند که در ادامه این تغییرات بهطور مختصر بیان میشوند.
آموزههای پسافوکوشیما:
حادثههای اتمی فوکوشیما مجموعه حوادثی است که در تاریخ 11 مارس 2011، در پی زلزله 9 ریشتری و سونامی، و در اثر ازکارافتادن تجهیزات نیروگاه هستهای فوکوشیما متعلق به شرکت نیروی برق توکیو به وقوع پیوست و منجر به نشت گسترده مواد رادیواکتیو به محیط شد. تحلیل این حادثه منجر به بازنگری در برخی اصول ایمنی هستهای در نیروگاههای هستهای و ازجمله بازنگری در اصل دفاع عمقی شد. درسهایی اساسی که از این حادثه برای تقویت اصل دفاع عمقی گرفته شد، به شرح زیر است[1] و :[2]
.1 تقویت اثربخشی مستقل در بین تمهیدات ایمنی برای سطوح مختلف دفاع عمقی.
.2 تأکید بر ت ضمین اینکه خرابیهای با علت م شترک1و حالت م شترک - 2بهویژه رویدادهای بیرونی - ، باعث نق صان در تمهیدات ایمنی در چندین سطح از دفاع عمقی نشوند.
.3 نیاز به تقویت پیشبینی و مهار حوادث در سطوح مختلف بهخصوص سطح 4 دفاع عمقی.
.4 بیان مفهومعملاً» حذفشده« برای رویدادهایی که منجر به نشت وسیع مواد رادیواکتیو میشوند.
.5 توجه بیشتر به اهمیت ارزیابی عوامل انسانی و عوامل سازمانی در دفاع عمقی.
.6 فراهم کردن تمهیدات مربوط به سطح 5 دفاع عمقی برای شرایط اضطراری بلندمدت.
.7 حوادث در نیروگاههای دارای چند واحد.
سیر تکاملی اصل دفاع عمقی تا حادثه فوکوشیما:
اصل دفاع عمقی از اصول بنیادی ایمنی هستهای است. هدف از اعمال اصل دفاع عمقی جبران خرابیهای بالقوه مکانیکی و ان سانی از طریق برقراری یک سری لایههای دفاعی شامل ح صارهای ایمنی فیزیکی ا ست. هدف نهایی ا صل دفاع عمقی اجتناب از رها شدن مواد رادیواکتیو به محیط است. برای حصول این هدف، اصل دفاع عمقی از حصارهای ایمنی نیز حفاظت میکند، همچنین اصل دفاع عمقی تمهیدات لازم برای حفاظت از مردم و محیطزیست در برابر مخاطرات را در زمان مؤثر نبودن حصارهای ایمنی پیشبینی کرده است. اصل دفاع عمقی بر دو اساس استوار است:[3]
.1 اصل پیشگیری از حوادث1
.2 اصل مهار حوادث 2 درواقع بیشترین تأکید در اصل دفاع عمقی روی پیشگیری از حوادث بهعنوان اولین اقدام دستیابی به ایمنی است که این تأکی،ددر حوادثِ منجر به صدمه زیاد به قلب، شدیدتر است. اما ممکن است به هر دلیلی اصل پیشگیری دچار شکست شود که برای این حالت، اصل مهار حوادث پیشبینیشده است. اصل مهار حوادث الزام میکند تا امکانات مهارکننده چه در داخل و چه در بیرون سایت در دسترس باشند تا از رهاسازی قابلملاحظه مواد رادیواکتیو جلوگیری شود.[4]در ادامه در جدول - - 1، سطحهای مختلف اصل دفاع عمقی را بعد از حادثه چرنوبیل مشاهده میکنید. پس از وقوع حادثه چرنوبیل، سطوح اصل دفاع عمقی از سه سطح به پنج سطح افزایش پیدا کرد که سطوح جدید شامل حوادث فراطراحی و همچنین مهار پیامدهای رادیولوژیک پس از نشت مواد رادیواکتیو میشد.
