بخشی از مقاله
چکیده
ارزشهای دفاع مقدس بخشی از ارزش های اجتماعی در جامعه اسلامی محسوب میشوند که در مقطع زمانی خاصی به عنوان ارزش مطرح شده و حال با گذشت زمان، اهمیت حفظ آنها مسئلهای اجتماعی است، مسئلهای که لازم است تا با برخورد مناسب از سوی برنامهریزان فرهنگی و شرکت فعالانه در جریان»اشاعه فرهنگی« همراه شود. موزه دفاع مقدس، یک موزه رویدادی است و متفاوت از موزههایی است که صرفا بناها و اشیای تاریخی را به نمایش میگذارند. به عنوان محلی برای ارائه بخش اندکی از حماسه ملت غیور ایران در دوران دفاع مقدس است که به دلیل اهمیت موضوع لازم می باشد در این باره بیشتر سخن گفت. نوشتار پیش رو مطالعاتی مقدماتی با هدف شناخت پتانسیل ها و محدودیت های موضوعی گردآوری شده است.
کلمات کلیدی: موزه، دفاع مقدس، جنگ، حس تعلق
.1 مقدمه
پیرامون موزه در ایران باید اظهار داشت که جمعآوری و نگهداری اشیاء ذی قیمت در ایران با انگیزه حفظ آثار شخصی بوده و بیشتر حالت خصوصی داشته است.اولین نمونههای آن را میتوان در دوران سلسله هخامنشی و با شکلگیری حکومت مستقل ایران مشاهده نمود که صرفاً جنبه خصوصی داشته و تنها مورد استفاده حکام و امرای وقت قرار گرفته است. موزه با مفهوم نوین امروزی آن در ایران از 120 سال پیش شکل گرفت، اولین نمونه آن را در زمان حکومت محمد علیشاه میتوان مشاهده نمود در زمان این شاه قاجار فصلی از کاخ گلستان به موزه ابزار و اشیاء قیمتی و سلطنتی تبدیل شد که مورد بازدید اعیان و اشراف واقع میشد.
اکنون با گذشت دوران دفاع مقدس، در بین بسیاری از گروه های جامعه از جمله بسجیان، رزمندگان، جانبازان، آزادگان، خانواده شهدا و سایر خانوادههای مذهبی، شاهد نگرانیهایی در زمینه حفظ و پاسداری از ارزشهای فرهنگی و معنوی دفاع مقدس در دو وجه هستیم ، اول ؛ حفظ ، به نحوی که این نگرانی در زمان ما تبدیل به مسئلهای اجتماعی با دو وجه اساسی شده است؛ نخست چگونگی حفظ ارزشهای فرهنگی پدید آمده در دوران دفاع مقدس و دیگری نحوه عملکرد حاملان این گونه ارزشها ، زیرا سرنوشت این گروههای بزرگ اجتماعی وابسته به دارایی ارزشمندی است که حامل آن هستند.
بحث از ارزشها بحثی فرهنگی است و به اعتقاد جامعهشناسان اصولا فرهنگ قابل برنامهریزی نیست، بنابراین سخن از چگونگی حفظ ارزشها نیز بیمعنا و دخالت در روند طبیعی تکامل فرهنگی جامعه است. در جامعه ما ارزشهای معنوی و فرهنگی دفاع مقدس به سطح ارزش اجتماعی ارتقا یافتهاست.
ارزشهای دفاع مقدس مانند ایثار، شهادتطلبی و ... هر چند ارزشهایی دینی و عاطفی هستند اما تبلور آنها از نوع ارزش اجتماعی است ، به خصوص در سالهای میانی و پایانی دفاع مقدس که این ارزشها شکل شفافتری به خود گرفتند و تا اعماق لایههای اجتماعی و دورترین مناطق جغرافیایی حتی روستاها گسترش یافتند. از سوی دیگر این ارزشها محصول مشارکت در حل مشکلی اجتماعی به نام جنگ هستند نه مشکلی فردی یا گروهی.
.2 فرضیه تحقیق
موزه دفاع مقدس به دلیل یادآوری گذشته و احساسات و تعلقات مشترک بین افراد در شناساندن دفاع مقدس و حفظ میراث مادی و معنوی آن موثر است.
.3 هدف تحقیق
حفظ میراث مادی - یادگارهای جنگ - و معنوی - ارزش ها - سال های دفاع مقدس و انتقال به نسل امروز با ایجاد حس تعلق
.4 تعریف موزه
شورای بین المللی موزه - ایکام 1 - وابسته به سازمان فرهنگی علمی و تربیتی سازمان ملل متحد، یونسکو، در بند3 و 4 اساسنامه ی خود جامع ترین تعریف موزه را چنین ارائه داده است: »موزه موسسه ای است دائمی و غیر انتفاعی که درهای آن به روی همگان کشوده است و برای جامعه و پیشرفت آن فعالیت می کند. هدف موزه تحقیق در آثار و شواهد بر جای مانده ی انسان و محیط زیست او، گردآوری، حفظ و بهره وری معنوی و ایجاد ارتباط بین این آثار به ویژه به نمایش گذاردن آنها به منظور بررسی و بهره وری معنوی است.
.5 طبقه بندی موزه ها
گونه بندی اولیهای که در بسیاری از کشورها هنوز متداول است و همچنان در اسامی کمیتههای تخصصی ایکوم دیده میشود، تمایز بین موزههای صنایع دستی، هنرهای کاربردی، تاریخ، مردم شناسی، علوم طبیعی، دانش و فناوری، موزههای منطقه ای، محلی و موزههای تخصصی است. در عین حال سیر تحول موزهها از جنگ دوم جهانی به این سو، بتدریج مرزهای بین رشتهها و مجموعهها را از میان برداشته است. اکنون موجهتر به نظر میرسد که موزهها را به انواع زیر تقسیم کنیم:
انواع موزه
تاریخی
علمی
تخصصی
موزه های هنری
موزه های فنی و صنعتی
ویژگی ها
دید تاریخی دارند و بیانگر سلسله و دوره های تاریخی هستند . بیشتر این آثار بر اثر کاوش های باستان شناسی به دست آمده اند و بیانگر فرهنگ و تمدون گذشته و تلفیق کننده علم، هنر و دانش یک ملت یا یک قوم هستند.
گیاهان، جانوران، سنگها، خاکها، سنگواره ها و آنچه دست بشر در خلق آنها دخالت نداشته است، تهیه و نگهداری می کنند که به انواع موزه های تاریخ طبیعی، جانوران زمینی، گیاهان، ماهیها و جانوران دریایی طبقه بندی می شوند.
آثار تاریخی، هنری و فنی را به مناسبتهای ویژه در معرض دید مردم قرار می دهند. دو نوع این موزه ها را به "موزه در هوای آزاد" و "موزه محلی" موسوم کرده اند.
آثار و اشیای زیبایی درباره نقاشی، معماری و مجسمه سازی و غیره را گردآوری می کنند و آنها را به موزه های نقاشی، معماری و مجسمه سازی، هنرهای تزئینی و صنایع دستی، لوازم خانگی، موزه خط و خطاطی، کتاب و صحافی، موزه سرامیک و کاشی، موزه قالی و قالیبافی، موزه کنده کاری و منبت کاری و صنایع چوبی، موزه گوهری و سرانجام موزه منسوجات طبقه بندی می کنند.
ساخته های فنی و صنعتی انسان را در زمینه های اختراعات، اکتشافات، وسایل نقلیه، ماشین آلات و مانند آنها را به نمایش می گذارند و به نامهای موزه اختراعات، موزه اکتشافات، موزه ماشین آلات و موزه وسایل نقلیه و غیره موسوم شده اند.
.6دفاع مقدس
دوران هشت سالهی دفاع مقدس یکی ازافتخارات ملت ایران است. لذا برای حفظ و انتقال ارزشهای دفاع مقدس و فرهنگ ایثار و شهادت به نسل آینده بایستی این فرهنگ با جدیت در برنامهریزی فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی کشور مدنظر قرار گیرد.
.7 جنگ
جَنگ به درگیری سازمانیافته،مسلّحانه و غالباً طولانیمدتی گفته میشود که بین دولتها، ملتها یا گروههای دیگر انجام شده و با خشونت شدید، گسیختگی اجتماعی و تلفات جانی و مالی زیاد همراه است. از آنجا که جنگ یک درگیری مسلحانه ی واقعی، ارادی و گسترده بین جوامع سیاسی است میتوان آن را نوعی خشونت سیاسی تلقی کرد. هنگامی که جنگ - و دیگر گونههای خشونت - در جریان نباشند وضعیت صلح برقرار است.
.8 فرق بین جنگ و دفاع مقدس
تبیین تفاوت دو واژه فوق نیازمند توجه به مفهوم و نوع نگاهی است که در ادبیات سیاسی و هنجارهای اجتماعی و دینی یک جامعه پیرامون این دو وجود دارد ؛ جنگ یا » نبرد مسلحانه بین دولتها« به عنوان واقعیتی در جوامع بشری ، مفهومی عام و از جنبه های مختلف قابل تعریف است و به انواع متعددی نظیر ؛ تهاجم نظامی ، جنگ تدافعی ، مشروع و یا نامشروع، داخلی یا بین المللی و ... ، تقسیم می شود . و در بسیاری مواقع جنگ اقدامی ناپسند ، غیر عقلی ، غیر دینی و نامقدس است نظیر تجاوزات نظامی و راه اندازی جنگ به خاطر سلطه طلبی ، جاه طلبی ، چپاول منابع ملت های دیگر و...
. اما دفاع مقدس نوعی خاص از جنگ و نبرد مسلحانه است که از یکسو حالت تدافعی در مقابل تجاوز نظامی بیگانگان داشته واز سوی دیگر مطابق با هنجارهای دینی پذیرفته شده در یک جامعه و دارای ارزش دینی و اجتماعی است.
