بخشی از مقاله
فرض مخاطرات متناسب در مدل کاکس برقرار نباشد، برای برآورد دقیق متغیرهای پیش و بایست از مدل کاکس طبقه بندی شده استفاده نمود. هدف از این مطالعه مقایسه برازش رگرسیون کاکس، قبل و بعد از بررس پدیده ی همخط چندگانه، همچنین بررس برقراری فرض مخاطرات متناسب در این مدل است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان دادند اثر همخط باعث تغییرات اساس در معن داری متغیرهای وارد شده در مدل م شود و به دلیل برقرار نبودن فرض مخاطرات متناسب استفاده از مدل کاکس طبقه بندی شده لازم به نظر م رسد.
واژه های کلیدی: رگرسیون کاکس، پدیده ی هم خط ، رگرسیون کاکس طبقهبندیشده.
١ مقدمه
سرطان معده ی از شایع ترین سرطان های دستگاه گوارش فوقان است. سرطان معده به عنوان چهارمین سرطان شایع و دومین عامل مرگ از سرطان در هر دو جنس درسراسر دنیا شناخته م شود. بالاترین نرخ بروز این سرطان در شرق آسیا، اروپای شرق و امری ای جنوبی گزارش شد - ١ - . براساس اخرین گزارشات وزارت بهداشت کشور، سرطانهای دستگاه گوارش همچون سرطان معده جزو شایع ترین سرطانها در شمال کشور و استان آذربایجان شرق است - ٢ - . اغلب پژوهش ران در حوزه پزش ، متمایل به استفاده از مدل های نیمه پارامتری مانند کاکس هستند زیرا مدل یاد شده به پیشفرض کمتری در مقایسه با سایر مدل ها نیازمنداست و از انعطاف بیشتری برخوردار است. البته برای استفاده از این مدل لزوما بایست پیشفرض خطرات متناسب - - PH برقرار باشد. درغیراینصورت م توان از مدل کاکس طبقه بندی شده بر روی متغیری که فرض PH را رد کرده است، استفاده کرد. در واقع مدل کاکس طبقهبندی شده همان مدل کاکس است که بر روی متغیری که فرض PH برایش برقرار نیست، طیقه بندی خاص اعمال م کند - ٣ - . در مدل مخاطرات متناسب کاکس حضور متغیرهای پیش وی زیاد وجود پدیده ی همخط چندگانه را محتمل تر م سازد - ۴ - . پدیده ی همخط چندگانه موجب افزایش واریانس براورد ضرایب شده و مم ن است درحالی ه متغیری اثر معنادار روی زمان بقا دارد، عدم معناداری اش را نمایش دهد. همچنین براورد ضرایب به کوچ ترین تغییرات در مدل حساس و تفسیر آنها را با مش ل مواجه م کند. راه حل این مش ل، وارد کردن تک تک متغیرها و بررس معیار عامل تورم واریانس - V IF - است - ۵ - . هدف این مطالعه مقایسه برازش رگرسیون کاکس، قبل و بعد از بررس پدیدهی همخط چندگانه، همچنین بررس برقراری فرض مخاطرات متناسب در مدل کاکس در بیماران مبتلا به سرطان معده در استان آذربایجان شرق است.
٢ نتایج اصل
این مطالعه از نوع کوهورت گذشته نگر است که اطلاعات مربوط به مبتلایان به سرطانهای دستگاه گوارش که در ط سالهای ٨٨تا ٨٩ در برنامه ثبت کشوری که برای ثبت متمرکز موارد سرطان بود، جمع آوری شدند. داده های این مطالعه مربوط به ۴١٨ نفر از بیماران مبتلا به سرطان معده است که در شهرهای استان آذربایجان شرق س ونت داشته و به مدت پنج سال تا سال ۴٩ مورد پی یری قرار گرفته بودند. در این مطالعه مرگ از سرطان معده به عنوان رخداد موردنظر در نظر گرفته شد و افرادی که تاپایان مطالعه رخداد مرگ را تجربه نکردند به عنوان سانسور از راست درنظر گرفته شدند. زمان بقا بیماران اختلاف بین تاریخ تشخیص پاتولوژی مبن بر ابتلا به سرطان معده و تاریخ مرگ مورد محاسبه قرار گرفت. مشخصه های دموگرافی بیماران مورد مطالعه عبارتند از سن، جنس، وضعیت تحصیل ، وضعیت شغل و وضعیت تاهل. اطلاعات بالین شامل مصرف سی ار، شیم درمان ، جراح و رادیوتراپی بودند. همچنین وضعیت اجتماع ‐اقتصادی افراد با استفاده از روش تحلیل مولفه های اصل - PCA - از روی خصوصیات اقتصادی افراد به دست آمد.
در این مطالعه ابتدا تمام متغیرهای موجود در مطالعه وارد مدل نیمه پارامتری کاکس شدند. سپس به منظور بررس وجود هم خط در میان متغیرها با استفاده از روش گام به گام بهترین مجموعه از متغیرهای مورد نظر در مدل کاکس انتخاب شد. در واقع ورود این متغیرها به مجموعه مورد نظر علاوه بر شرط ورود، توسط مقادیر معیار V IF نیز مورد بررس قرار گرفت، بدین ترتیب که از ورود متغیرهای که مقدار ۵٫۲ V IF > داشتند جلوگیری به عمل آمد. در این قسمت با استفاده از مجموعه انتخابی مدل کاکس برازش داده شد. در مدل حاضر به بررس فرض مخاطرات متناسب در مدل کاکس پرداختیم، به دلیل عدم برقراری این فرض برای ی از متغیرها و به منظور برازش بهتر مدل و همچنین به دست آمدن برآوردهای دقیق تر، از مدل کاکس طبقه بندی شده به عنوان مدل نهایی استفاده نمودیم. برای انجام کلیه تحلیل های مطالعه حاضر از نرم افزار ٣.۴. ٢ R استفاده کردیم، مقدار معن داری متغیرها در مدل کاکس مقدار ۵۰٫۰ در نظر گرفته شده است. ویژگ افراد تحت مطالعه به همراه نتایج آزمون کاکس با حضور کلیه متغیرها در جدول ١ گزارش شده است.
با استفاده از روش گام به گام و بررس مقادیر V IF به دست آمده متغیرهای جنسیت، جراح ، وضعیت شغل ، وضعیت تاهل، وضعیت اجتماع ‐ اقتصادی و رادیوتراپی به عنوان بهترین زیرمجموعه از متغیرها شناسایی شدند.نتایج حاصل از برازش مدل کاکس تعدیل یافته توسط زیرمجموعه منتخب در جدول ٢ نمایش داده شد. در مدل یاد شده اثر متغیرهای جنس زن وضعیت شغل کارمند افراد مجرد سطح پایین وضعیت اجتماع ‐ اقتصادی و بدون جراح بروی میزان بقا بیماران مبتلا به سرطان معده معن دار شناخته شد. بررس فرض مخاطرات متناسب در مدل کاکس اولیه با حضور کلیه متغیرها و همچنین مدل کاکس تعدیل یافته توسط مجموعه منتخب، نشان م دهد که فرض یاد شده در مدل کاکس با حضور کلیه متغیرها برای تمام متغیرها برقرار است اما در مدل کاکس تعدیل یافته با مجموعه منتخب فرض مخاطرات متناسب برای متغیر وضعیت تاهل در رده افراد مجرد برقرار نبود. بنابراین به منظور برآورد دقیق اثرات متغیرها در مدل کاکس تعدیل یافته با مجموعه منتخب، از مدل کاکس طبقه بندی شده استفاده کردیم. نتایج حاصل از این مدل در جدول ٢ نشان م دهد که متغیرهای سطح پایین وضعیت اجتماع ‐ اقتصادی، جنسیت زن وضعیت شغل ، وضعیت شغل کارمند و بدون جراح دارای اثر معن دار بر روی بقای
